خوه‌نیشادان مافێ ده‌ربرینێ یه وه‌كو ئێك ژ ره‌نگێن پشكداریا سیاسی، ب مه‌رجه‌كی كو ژ ئازادیێن خه‌لكه‌كی نه‌بۆریت و قانوون بوویه پیڤه‌ر، ئارمانج ژێ ئه‌وه كو ده‌نگێ داخوازیێن جه‌ماوه‌ری بگه‌هنه لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار، به‌لێ ده‌مێ حه‌یفه‌ك ل سه‌ر ملله‌تی یان ته‌خه‌كا تایبه‌ت بیت ژ جڤاكی ده‌ردكه‌ڤنه د خرڤه‌بوونێن ئاشتیانه دا ژ بۆ داخوازیكرنا مافێن خوه، هه‌ر وه‌سا هه‌می قانوون و یاداشتنامێن نێڤده‌ولی ل سه‌ر مافێن مرۆڤی رێككه‌فتینه، ب مافێ ده‌وله‌تان بۆ دانانا قانوونه‌كێ كو ئه‌ڤ خوه‌نیشادانه بهێنه رێككه‌فتن، به‌لێ چو یاداشتنامێن نێڤده‌ولی یان قانوون نینن مافی بده‌ته رێپیڤانان یان خوه‌نیشادانان بێی به‌ندكرن ب سیسته‌می، به‌لێ ئه‌ڤ هه‌می یاداشتنامه رێك دكه‌ڤن ل سه‌ر مافێ ده‌وله‌تان بۆ نه‌هێلانا په‌یدابوونا هه‌ر سه‌رپێچیه‌كێ د خوه‌نیشادانێ ل دووڤ تشتێ د قانوونێ یان دستووری دا هاتی. ژ گرنگترین ڤان جۆره یاداشتنامه‌یان: په‌یمانا نێڤده‌ولی یا تایبه‌ت ب مافێن مه‌ده‌نی و ئابووری ڤه، هه‌ر وه‌سا رێكه‌فتنا ئه‌ورۆپی، رێكه‌فتنا ئه‌مریكی، هه‌ر وه‌سا ل ناڤ یاداشتنامه‌یا ئه‌فریقی دا. هه‌ر كه‌سێ باش بخوونیت و د یاداشتنامان دا بمه‌یزینیت، دێ بۆ وی مسۆگه‌ر بیت كو رێكه‌فتنه‌كا نێڤده‌ولی هه‌یه، ل سه‌ر نه قانوونیبوونا خوه‌نیشادانێ ل ده‌رڤه‌ی سنۆریێن قانوونێ، له‌ورا ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا هێزێن تایبه‌ت ب خوه‌نیشادانان ڤه بكاردئینن، دا كو ژ سنۆرێن خوه پره‌نسیپێن قانوونی یێن ره‌وا ده‌رنه‌كه‌ڤن. ب رامانه‌كا دیتر خوه‌نیشادان مافه‌كه، به‌لێ ل ده‌مێ دبیته شێوازه‌ك بۆ ده‌ربرینێ، به‌لێ ده‌مێ ئه‌ڤ چه‌نده ژ راده‌یێ خوه ده‌ردكه‌ڤیت، كێشه دبیته شیوازه‌ك بۆ ئاژاوێ و په‌یداكرنا قه‌یرانان، چونكو هینگی دێ ژ راده‌یێ قانوونێ ده‌ركه‌ڤیت یا د دستووی دا هاتی یان د یاداشتانه‌مه‌یان. ژ لایه‌كی ڤه ژی ره‌وشه‌نبیریا خوه‌نیشادانێ و ب رێیه‌كا ئاشتیانه نیشانا هشیاریا وه‌لاتیانه، به‌لێ كو یا دوور بیت ژ توندی و هشكباروه‌یێ و سڤكاتیكرنێ، ل كوردستانێ ژی پرۆژه قانوونێ خوه‌نیشادانێ رێك دئێخیت نه‌كو قه‌ده‌غه دكه‌ت، به‌لێ هه‌لبژارتنا ده‌مێ گونجایی گه‌له‌كا گرنگه، ئه‌و ژی ژ به‌ر چه‌ندیا گرنگیا پاراستنا ئاسایش و سه‌قامگیریا كوردستانێ، چونكو نها یا د چه‌ندین قه‌یرانان دا ده‌رباز دبیت، ئابووری و سیاسی زێده‌باری وێ ئێكێ كو یا د شه‌ره‌كی دا ل گه‌ل رێخستنا داعشا خویناوی، ل دووماهیێ ژی كوردستان نه‌چار نینه ژ بارێ خوه یێ گران پتر راكه‌ت و گرانیه‌كا تایبه‌ت ل ڤی ده‌می لێ زێده‌ببیت، مژار نه یاگرێدایه ب داخوازیێن خوه‌نیشاده‌ران یێن ره‌وا، زێده‌باری هندێ ئه‌ڤ رێپیڤانه ده‌ربرینه‌كه ژ هه‌لویسته‌كێ كه‌ربوكینێ نابیت بهێته قه‌ده‌غه‌كرن یان سڤكاتی پێ بهێته كرن، به‌لێ ئه‌و هه‌ستكرنه ب به‌رپرساتیه‌كێ ل هه‌مبه‌ر ئه‌و چه‌ندا كوردستان تووش دبیتێ ژ بارێن گران، ل ڤێره پرسیاره خوه دسه‌پینیت: ئه‌رێ ئه‌ڤ ده‌مێ نها و ره‌وشا كوردستانێ یا ناڤخوه‌ی و ده‌ره‌كی دێ ته‌حمولا وێ ئێكێ كه‌ت كو لایه‌نێن ئه‌منی یێن تایبه‌تمه‌ند راببن ب به‌رهه‌ڤێن پاراستنا خوه‌نیشادانان و ل هه‌مان ده‌می، هوشداریكرنه‌كا باش بۆ وی ده‌وروبه‌رێ روودان تێدا دپه‌رن، زێده‌باری خوه دوورخستن ژ تێهه‌لچوونێ ل گه‌ل وان لایه‌نێن دخوازن خوه‌نیشاده‌ر بكه‌ڤنه ته‌پكان و هه‌ولا راكێشانا وان بۆ هنده‌ك ته‌پكێن دیتر كو ببیته جهێ په‌یداكرنا توندیێ و ئاژاوێ! ئه‌ز مه‌رجدارم كو ئاسایشا نه‌ته‌وی یا كوردستانی هێله‌كا سۆره ل ده‌ف هه‌ر وه‌لاتیه‌كێ كورد، زێده‌باری هندێ كو ئه‌و خوه‌نیشاده‌ر ل هه‌ر جهه‌كێ لێبن ژ كوردستانێ، به‌لێ پرانیا وان نه خێزانێن پێشمه‌رگه‌ی بوون.
و: ئه‌ڤرۆ
نووترين نووچه
- دڤێت ئالیێن سەركەفتی د هەلبژارتناندا ب پێكئینانا حوكمەتا نوو دلێ گەلێ كوردستانێ خوەش بكەن
- هیڤی یە قـانوونا بودجـەیێ ببیتـە ئەگـەرێ چـارەسەركـرنا كێشەیێن هـەلاویستی
- گرنگییا ڤەكرنا قونسلخانەیا عومانێ ل كوردستانێ گەنگەشەكر
- دوپاتی ل پێشڤەبرنا پەیوەندیێن هەرێمێ و ئیرانێ هاتە کرن
- سەرۆكێ حوكمەتێ دوپاتیێ ل پێكڤەژیانا ئاشتییانە دكەت
- ئارمانجا سەرەكییا كۆمبوونا مەزلۆم عەبدی ئێكگرتنا بەرەیێ كوردی بوو ل سووریێ
- سەرۆك بارزانی هیچ داخۆیانییەك ل دۆر پۆستێ سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ نەدایە
- هیڤیدارین ببیتە دەستپێكا چارەسەكرنا هەموو كێشەیان
- پێشوازیێ ل دەنگدانا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ د راستڤەكرنا بودجەی دا دكەین
- ڤیان سەبری: قانوونێن زێدەتر بۆ بەرژەوەندییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ دێ دەركەین
د. سۆزان ئامێدی
ره‌فتارا داعش ژ كیژ تێگه‌هی هاتیه و چاوا دێ هێته قه‌باره‌كرن؟
ره‌فتارا هه‌ر تاكه‌كی ژ وه‌رارا وی دهێت و ب باندۆرا خێزانێ و خویندنگه‌هێ و سازیێن خزمه‌تگوزاری یێن هه‌مه‌جۆر و جڤاكی ل سه‌ر. واته كو ژینگه‌ه ل گه‌ل وێرسیێ و كه‌ساتیێ ب هه‌ڤرا رۆله‌كێ سه‌ره‌كی دله‌یزینیت بۆ ده‌ستنیشانكرنا ره‌فتارا مرۆڤی و ل ڤێره پرسیاره‌ك خوه دسه‌پینیت: د ناڤ ڤی تێگه‌هی دا: ئه‌رێ تاكێن هه‌مان جڤاكی د وه‌كهه‌ڤن د ره‌فتارێن خوه دا؟ د ژیوار دا و د ناڤا ئێك جڤاك دا، ره‌فتارا گشتی یا تاكان دبیت یا نێزیكی هه‌ڤ بیت، به‌لێ نه یا وه‌كهه‌ڤه، هه‌ر وه‌كو ده‌ستنیشانكرنا ئاستێ جوداهیێ دهێته ده‌ستنیشانكرن د ئاستێ ژیارا ئابووری دا، هه‌روه‌سا هنده‌ك ده‌ستنیشانكرنێن دیتر ژی هه‌نه، به‌لێ فاكته‌رێ ئابووری ژ هه‌میان پتر یێ ب كارتێكرنه، به‌لێ نه مه‌رجه كو ئه‌ڤ كارتێكرنه یا ئه‌كتیڤ بیت ل سه‌ر ره‌فتارا تاكی. چونكو د ره‌وشا خۆشیا ژیارا تاكی دا هنده‌ك فاكته‌رێن دیتر هه‌نه د گرنگن پشكداریێ بكه‌ن د ته‌رخانكرنا فاكته‌رێ ئابووری دا كو ره‌فتارا تاكی بێخیته ئاسته‌كێ به‌رز به‌ر ب نموونه‌یێ و ئه‌كتیڤ یان نه‌رێنی. ب رامانه‌كا دیار فاكته‌رێن پشته‌ڤان دبیت نه‌كارن ته‌رخانكرنا ئه‌كتیڤ بكه‌ن، به‌لێ ئه‌ڤ چه‌نده گرنگیا ره‌فاهیه‌تا تاكی كانسل ناكه‌ت بۆ بجهئینانا بلندكرنا ئاستێ ره‌فتارا وی. ئه‌ڤه ئێكه ژی وێ رامانێ ناده‌ت ئه‌و تاكێن خوه‌دی ئاسته‌كێ نزم د ژیارا خوه دا كو د ناكۆك بن د ره‌فتارا نموونه‌یی یان یا ئه‌كتیڤ دا، ل ڤێره مه‌ره‌ما مه ب ئه‌كتیڤیی یان نموونه‌یێ ئه‌و ره‌فتاره یا دكه‌ڤیته د ناڤ پاراستنا مافێن مرۆڤی دا و ب جهئینانا قانوونا مه‌ده‌نی ل ناڤ هه‌می سازیان و ژ وان ژی خێزان و جڤاك. ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ هه‌می سیسته‌م لێگه‌ریانا باشكرنا ئاستێ ژیارا تاكی دگه‌ریێن بۆ بجهئیننانا وه‌رارا ره‌فتارا خوه. هه‌ر دیسا ل ڤێره ژی پرسیاره‌كا دیتر خوه ژی خوه دسه‌پینیت: ئه‌رێ كارتێكرنا باشكرنا ئاستێ ژیارێ چه‌نده ل هه‌مبه‌ر كارتێكرنه‌كا دیتر كو ژ گرنگترین پاشمایێن تاكینه وه‌كو بیروباوه‌ریا ئاینی؟ چونكو جوداهیا ئاستێ ژیارێ وه‌كو پیڤه‌رێ ره‌فتارا تاكی یه، گرنگیا خوه ژده‌ست دده‌ت چه‌ندی كارتێكرنا عه‌قائیدی یات ئاینی ل سه‌ر هه‌بیت وه ب تایبه‌تی ل ده‌ف ئایندارێن رادیكالی، تێگه‌هێ ره‌فتارا تاكی دێ بیته: چه‌نداتی یان ئاستێ كارتێكرنا ئایینی ل سه‌ر. له‌ورا عه‌قیده‌یا ئاینی تاگیره ب تاكی و د ژیانێ دا و پشتی وێ، به‌ره‌رڤای ئاستێ ژیارا كو ل گه‌ل داویهاتنا ژیانێ ئه‌و ژی ب دووماهی دئێت. له‌ورا تاكێ ئایندارێ پێگیر چالاك دبیت و تێدكۆشیت پێ خه‌مه‌ت بده‌ستڤه‌ئینانا پاداشته‌كێ ل ئاخره‌تێ ئه‌و ژی بحه‌شته، ب رامانه‌كا دیتر ئه‌و تاكێ پێگیر ب ئاینێ خوه وه‌سا هزر دكه‌ت كو ژیان ژ پێخه‌مه‌ت به‌ریكانێ یه بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا ره‌زامه‌ندیا ره‌بێ مرۆڤی (وسارعوا الی مغفره من ربكم وجنه‌ٍ عرچها السماوات والارچ اعدت للمتقین. ێل عمران 133) هه‌ر وه‌سا هنده‌ك ئایه‌تێن دیتر به‌حسێ ته‌قوایێ دكه‌ن و ب به‌حشه‌تێ ڤه گرێدده‌ن ئه‌و ژی كاركرن ب وان ئه‌حكامێن تاك تێدا تاك باوه‌ر دكه‌ت و ب گۆر قه‌ناعه‌تێن وی یێن تێگه‌هێن خوه ئاراسته دكه‌ت دا كون نێڕینا وان تشتان ده‌ستنیشان بكه‌ت یێن ب ره‌نگه‌كێ ڤه‌بڕی باوره دكه‌ت، له‌ورا دێ ل سه‌ر وێ چه‌ندێ چیت یێن ره‌بی وی بۆ فه‌رمان كری، ئه‌ڤجا دێ كارتێكرنا بیروباوه‌ریێ بۆ وی یا رۆهن و ئاشكرا بیت و ب هه‌می رێیێن ژیانێ خوه د گێۆل و چیژا خوه ژی دا. ل ڤێره جاره‌كا دی پرسیاره‌ك خوه دسه‌پینیت: ئه‌رێ ل ژێر چو چووڤه ره‌فتارێن داعشێ دهێنه هه‌ژمارتن ب ره‌نگه‌كێ گشتی و ره‌فتارا وی ل هه‌مبه‌ر ئاراسته‌یا مه‌سیحیان ب ره‌نگه‌كێ تایبه‌ت؟. ئه‌م هه‌می دزانین كو رێخستنا داعش ئالایێ ئیسلامێ رادكه‌ت ب رامانه‌كا دیتر كو ره‌فتارا وێ ژ ناڤ راسپارده‌یێن ئیسلامێ یه، مه‌زنكرنا بیروباوه‌ران هه‌ر گاڤ یا نه‌رێنی یه، چونكو مرۆڤ خالقێ خوه ب سروشتی دزانیت (الفگره)، هه‌ر دیسا دزانیت كو قورئانێ ماف و ئه‌ركێن تاكان دیاركرینه ل هه‌مبه‌ری خودێ و بوویه ئه‌رك ل سه‌ر ل دووڤ بچیت، به‌لێ ده‌مێ پرتووكێن راڤه‌كرن و فقهێ ژێكجودا ببن و پاشی بیده‌ع و د سه‌رداچوون دهێنه پێش و هشكباوه‌ریا نه‌ته‌وی و به‌رژه‌وه‌ندیێن سیاسی، ئه‌ڤه هه‌می ب ره‌نگه‌كێ نه‌رێنی كارتێكرنێ دكه‌نه سه‌ر رفتار و ده‌روونا موسلمانی و ل دووماهیێ ژێكدووری و ژێكڤه‌بوون و خوه كوشتن و خوینرێتنا بێگونه‌هان، هنده‌ك گرۆپ ل پشت عه‌قیده‌یا ئاینی بۆ خوه ب ده‌سكه‌فتێن ئابووری دگه‌رن، زێده‌باری تشتێ بۆری كو پرسگێریك ببیته ناكۆكی و شه‌ڕ ل سه‌ر ژێده‌رێن هێزێ، ب ڤێ ئێكێ مافێن مرۆڤی پێشێل دكه‌ن و شه‌ره‌فا وان و ژ وان ژی مه‌سیحی ژ وی ده‌رگه‌هێ كو خودێ فه‌رمانا وان كریه و هنده‌ك ئایه‌تان دێ ئینن، بۆ خورتكرنا نیازێن خوه یێن تاوانكار وه‌كو (وأنزل الژین ڤاهروهم من أهل الكتاب
من صیاصیهم وقژف فی قلوبهم الرعب فریقا تقتلون وتأسرون فریقا وأورپكم أرچهم ودیارهم وأموالهم وأرچا لم تگئوها وكان الله علی كل شیء قدیرا )(الأحزاب 26 و 27 ) و( قاتلوا الژین لا یۆمنون بالله ولا بالیوم الێخر ولا یحرّمون ما حرّم الله ورسوله ولا یدینون دین الحق من الژین أوتوا الكتاب حتی یعگوا الجزیه عن ید وهم صاغرون )(التوبه 29)) ئها ب ڤێ چه‌ندێ قه‌ناعه‌تێن وان دگه‌هنه راستیێ و ژ دل باوه‌ر دكه‌ن كو جیهاد ب نه‌فسا وان ل شووننێ دێ خودێ به‌حشه‌تێ كه‌ته به‌هرا وان (یا أیها الژین ێمنواهل أدلكم علی تجاره تنجیكم من عژاب ألیم. تۆمنون بالله ورسوله وتجاهدون فی سبیل الله بأموالكم وأنفسكم ژلك خیر لكم إن كنتم تعلمون. یغفر لكم ژنوبكم ویدخلكم جنات تجری من تحتها الأنهار ومساكن گیبه فی جنات عدن ژلك الفوز العڤیم. وأخری تحبونها نصر من الله وفتح قریب وبشر المۆمنین). الصف ێیه 10-13, هه‌ر ب ڤێ گه‌له‌ك ئایه‌ت و فه‌رمۆده‌ێن دیتر ژی. هه‌ر دیسا چه‌ندی د شیان دا نه‌بیت كو بیروباوه‌رێن ئاییینی یین جڤاكێن ملیۆنی یێن موئمن نه‌هێنه گوهۆرین یان ب دووماهی بهێن سه‌ره‌رای هه‌بوونا گۆتنا خودێ ته‌عالا (ان الله لایغیر مابقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم) و چه‌ندی خوه نه گونجینن ل گه‌ل جوداهیا د ناڤبه‌را مه‌زاهبان دا هه‌یی، سه‌ره‌رای هندێ كو ئه‌و دلۆڤانی یه و جوانی یه، لێ پیدڤی یه كار بهێته كرن ب وی تشتێ د شیان و به‌رئاقل دا بیت كو كریارا به‌ره‌ڤاژی نه‌هێته كرنیا هه‌ڤدژ و نه‌یا چاك ئه‌و ژی بۆ قه‌باره‌كرنا هزرا تیرۆری و ره‌فتارا داعشی و ئه‌وێن د ئاڤا شێلی دا نێچیریێ دكه‌ن، ئه‌و ژی ب رێیا هنده‌ك كریاران كود بیت چه‌نده‌كێ دسه‌خت بن به‌لێ وه‌كو دبێژن: رووبه‌رێ هزار میل ب ئێك پێنگاڤ ده‌ست پێدكه‌ت: 1ـ دروستكرنا نووكرنه‌كێ بۆ هزار ئاینی. 2ـ سازیێن به‌رپرس كار بكه‌ن ژ پێخه‌مه‌ت ڤه‌دیتنا چاره‌سه‌ریان كو ب قانوونان د پشتبه‌ستكری بن، فه‌ره بهێنه بجهئینان بۆ نه‌هێلانا ته‌فروفێ و مه‌زنكرنان د ئاینی دا و كه‌یسگرتنا ئاینی بۆ مه‌ره‌مێن سیاسی و ئابووری و جڤاكی. 3ـ ده‌ستپێكرنا دانان بنیاتان بۆ دامه‌زراندنه‌كا نوو بۆ جڤاكی. 4ـ ئایینزانێن چاكساز هه‌می مه‌زاهه‌بان خرڤه‌بكه‌ن و هزره‌كا ئیسلامی یا سه‌رجه‌م ده‌ربێخن كو دلۆڤانی و په‌یره‌وه‌ك بیت بۆ هه‌میان. 5ـ نه‌هیلانا بكارینانا ئاینی د هه‌می سازیێن مه‌ده‌نی یێن گشتی دا. 6ـ نه‌هێلانا بكارئینانا مه‌زاختنا ده‌می و تێكۆشینێ و مالیه‌تێ ئه‌و ژی ب پێشه‌نگكرنا ئه‌زمۆنا رۆژئاڤایێ ” كو ب تنێ رۆژا ئێكشه‌مبێ به‌سی وانه”ئه‌ڤێ كریارێ وێره‌كی و تێكۆشان و هاریكاری دڤێت د ناڤبه‌را هه‌می مه‌زاهبان دا.
و: ئه‌ڤرۆ
مایتێكرنا رۆسی د سووریێ دا چ بۆ هه‌یه و چو ل سه‌ر هه‌یه؟
سه‌ره‌رای رۆخیانا ئێكه‌تیا سۆڤێتی و رۆخیانا هزرا شیۆعی به‌لێ رۆسیا ئاستێ خوه یێ سیاسی پاراستیه، نه‌مازه مافێ ڤیتۆ هه‌یه یان مافێ ره‌تكرنێ ل سه‌ر هه‌ر بریاره‌كا بهێته پێشكێشكرن بۆ جڤاتات ئێمناهیێ خوه بیێ دایاركرنا ئه‌گه‌ران. هه‌ر ژ ده‌سپێكا روودانان ل سووریێ و هه‌لویستێ رۆسی گه‌له‌كێ دیار و ئاشكرایه ل هه‌مبه‌ر ڤه‌هێلانا به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د و به‌رده‌وامبوونا وی ل سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ. ئه‌ڤ په‌یوه‌ندیه د ناڤبه‌را رۆسیا و سووریێ دا گه‌له‌كا كه‌ڤنه و دبیت بهێته هه‌ژمارتن وه‌كو به‌رده‌وامیپێدانا په‌یوه‌ندیا رۆسی ل گه‌ل فورسان (شیعه) له‌ورا ناهێته ڤه‌شارتن كو رۆسیا په‌یوه‌ندیێن دیار و كه‌ڤن ل گه‌ل وان هه‌نه، چونكو ده‌وله‌تا ئۆسمانی دوژمنێ هه‌ڤپشكه د ناڤبه‌را فورس و رۆسان دا، به‌لێ ئه‌ڤا دووماهیێ ره‌ت ناكه‌ت تشتێ ب سه‌رێ فورسان هاتی ل سه‌ر ده‌ستێ ده‌وله‌تا ئۆسمانی، به‌لكو به‌رده‌وامبوونا هه‌ڤدژاتیێ د ناڤبه‌را وان دا ئه‌وێ به‌رده‌وامیێ خورتتر لێدكه‌ت د ناڤبه‌را وان دا. ئه‌ڤ چه‌نده نابیته رێگری د به‌رده‌وامكرنا په‌یوه‌ندیێ دا و حه‌زا هه‌ڤپشك بۆ هاریكاریێ خوه پشتی كو په‌یوه‌ندی به‌ر ب قه‌یرانبوونێ چوویی پشتی سه‌ركه‌فتنا شۆره‌شا به‌لشفی. پرانیا موسلمانان ل رۆسیا خه‌لكێ سونه‌نه ب تایبه‌ت هه‌ر دو مه‌زهه‌بێن حه‌نه‌فی و شافعی، چونكو پشتی كه‌فتنا ئێكه‌تیا سۆڤێتی رۆسیا ره‌وشه‌كا نه یا سه‌قامگیر بخوه ڤه دیتبوو له‌ورا موسمانان ئه‌ڤ چه‌نده ب كه‌یس دیت و بزاڤا وان ده‌ستپێكر و زێده‌بوو ژ پێخه‌مه‌ت دوباره زێندكرنا ناسناما ئیسلامی تێدا، ئیرانێ ژی كه‌یسا خوه ال وان كاودانان گرت و وێ ڤالاهیێ دا ب به‌رزه‌یی ڤه بچیته د ناڤ دانه‌خاسمه سوننه‌یان هینگی چو هێزه‌ك یان كاریگه‌ره‌ك نه‌بوو، له‌ورا ب ڤێ چه‌ندێ ئیرانێ رۆله‌كێ زیندی له‌یزانت و شیا كۆماریێن ل رۆسیا بخوه ڤه‌گیچشیت، نه‌مازه پشتی شیایی داهات و ژێده‌رێن خوه یێن ئابووری دا بكاربینیت ل ده‌مه‌كی كو ده‌ڤه‌رێ چو بزاڤا دراڤی و سیۆله نه‌بوون. ئه‌ڤێ چه‌ندێ پشته‌ڤانیا ئیرانێ ژی كر كو ته‌شییعێ به‌لاڤه‌بكه‌ت و هنارده‌بكه‌ت ب هاریكاریا پرانیا شیعی ل ئازه‌ربه‌یجانێ و هێشتا ڤه‌گرت دا بگه‌هیته نیڤا رۆسیا و ب زانینا كه‌نیشته‌یا رۆسی، له‌ورا هه‌رده‌م به‌رژه‌وه‌ندینه حوكمی دكه‌ن، زێده‌باری هندێ كو شیعه ل جهێ ئاینی و مه‌زهه‌بی یێ مشت بوو ب به‌راوردی ل گه‌ل وان كه‌سێن كو دبێژنی (موجاهدێن شیشانی) ئه‌وه یا دبیت بهێته هه‌ژمارتن وه‌كو رێكخراوه‌كا تیرۆری و شه‌ڕێ حوكمه‌تا رۆسی دكه‌ت. هه‌ر ژ وی ده‌می و موسلمانێن سونه د ڤه‌ده‌ریه‌كێ دا دژیت دووری ده‌وله‌تێن دیتر یێن سوننی و ب تایبه‌تی ده‌وله‌تێن كه‌نداڤی. هه‌ر وه‌كو ئه‌زهه‌ر ژی هند گه‌له‌ك گرنگیدانا پێدڤی نه‌دایه ب گه‌لێ ئیسلامی ل رۆسیا. ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ رۆسیا یا پشتراسته كو هه‌لویستێ وێ یێ نوو ل هه‌مبه‌ر بۆردۆمانا به‌رهنگاریا سووری یان رێكخراوا داعش كارتێكرنێ ناكه‌ت سه‌ر رۆسیا، رۆسیا دزانیت كو چو دی زێده‌ناكه‌ت ژ به‌ر ئه‌وا هه‌ڤپه‌یمانیا نێڤه‌دولی ب بۆردومانكرنا بده‌ستڤه‌ئینای ئه‌و ژی ژ به‌ر نه‌بوونا هێزه‌كا پیاده ل سه‌ر ئه‌ردی ب پشه‌ڤانیا بۆردۆمانكرنا ئاسمانی، به‌لێ پا هه‌لویستێ موسلمانان چ بیت ل رۆسیا هه‌كه روشێ سه‌پاندن ل سه‌ر رۆسیا كو له‌شكره‌كێ پیاده ل سه‌ر ئه‌ردی فرێكه‌ت، ب تایبه‌ت سوننه‌یێن رۆسیا یێن دبینن كو دربێن ئه‌سمانی یێن پرانیا سوننی ل سووریێ دبنه قوربان!. هه‌ر وه كو ده‌ڤه‌رێن شه‌ڕی ل گه‌ل ریكخراوا داعش دهێته كرن دێ دو هه‌ڤپه‌یمانان ل سه‌ر ئه‌ردێ ژیواری پشتی كو ب تنێ تشته‌كێ مه‌دیایی بوو و نه‌یا ئاشكرا بوو د ناڤبه‌را دو جه‌مسه‌ران دا، یێ ئه‌مریكی ب هێزه و زاله یێ رۆسی ب هێزه و بزاڤێ دكه‌ت خوه ب سه‌پینیت، ژ به‌ر وان جوداهیێن نه‌یێن به‌لانسبووی یێن هه‌ردو هێزێن ئه‌مریكی و رۆسی ئه‌وه كو دێ گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ت ئێخیت جهێ ئاراسته‌یێن وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ ده‌ستنیشان كه‌ت بۆ ده‌ستنیشانكرنا هه‌لویستێن خوه و ئه‌م هزر دكه‌م كو دێ هێته دی بێی بدووماهیئینانا شه‌ڕی ل ده‌ڤه‌رێ یانژی درێژكرنا ده‌مێ بداویهاتنا رێكخراوا داعشێ. هه‌ر وه‌سا دبیت رۆهنكرنه‌كا ساده بهێته كرن ل دۆر وان ژێكجوداهیان، چونكو هه‌ردو جه‌مسه‌ران په‌یوه‌ندیا لێك تێگه‌هشتنێ دناڤبه‌را وان دا و هه‌ر وه‌سا ژی د بابه‌تێ شه‌رێ خوه دا ل سه‌ر داعشێ و ئه‌وله‌هی و سه‌قامگێریا ئیسرائیلێ، هه‌ر وه‌سا په‌یوه‌ندیێن نیمچه مشتبووی هه‌نه ل گه‌ل ده‌وله‌تێن شه‌ڕی (عیراق و سووری و ئیران و توركیا و ده‌وله‌تێن دیتر یێن هه‌ڤسوی) هه‌ر وه‌سا زێده‌باری وێ ژی په‌یوه‌ندیا رۆسیا ب حوكمێ جهێ خوه یێ جوگرافی و نێزیكا وێ و دیرۆكا وێ ل گه‌ل ڤان وه‌لاتان، هه‌ر وه‌كو ل سه‌ر ڤی بنیاتی ئه‌ڤ هه‌لویستێ رۆسی هاته پێش ل هه‌مبه‌ر ڤه‌مانا به‌شار ئه‌لئه‌سه‌د و هه‌لویستێن دیتر ل ده‌ڤه‌رێ. ته‌ڤلیبوونا به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكی و رۆسی ل ده‌ڤه‌رێ ئه‌وان دئێخیته د به‌لانسه‌كێ دا ل هه‌مبه‌ری كاودانێن ل سووری و عیراقێ و ل دووماهیێ ژی ئه‌ڤه به‌لانسه‌كه د ناڤبه‌را پشتگێریا سوننی و یا شیعی و ل دووماهیێ ژی به‌رده‌وامكرنا شه‌ڕی د ناڤبه‌را وان خورت دكه‌ت، ب رامانه‌كا دی هه‌بوونا به‌لانسێ د به‌رژه‌وه‌ندی و ده‌ستكه‌فتێن ئابووری دا، به‌لانسه‌كا دی هه‌یه ل هه‌مبه‌ر وێ ئه‌و ژی د شه‌ڕی دا و خرابكرنا ژێرخانا وێ، هه‌ر وه‌سا پێل و بگر و ڤه‌كێش د كاودانان دا دێ وه‌لاتیێ سڤیل و خزمه‌تگوزاریێن گشتی كه‌ته قوربان. د شه‌ڕگه‌ها ڤان روودانان دا فه‌ره ل سه‌ر كوردان كو بۆ خوه بده‌لیڤه بزانن رۆلێ خوه یێ هه‌ستدار و به‌رنیاس ل جه‌م هه‌می جیهانێ بسه‌لمینن ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن خوه و رزگاركرنا ده‌ڤه‌رێن خوه، هه‌كه پێدڤی بوو كو بزاڤا ئاشتیانه بهێته كرن، به‌لێ هێزێن نێڤده‌ولی وێ دپارێزن ب هه‌ر ره‌نگه‌كی و ل گۆر رێكه‌فتنێن وان و لێكتێگه‌هشتنێن ل گه‌ل كوردان رۆسیا ئاماژه دا هه‌لویستێ كوردان و پێشمه‌رگه‌ی د شه‌ڕی دا ل سه‌ر داعشێ، هه‌كه ژی بزاڤێ پێدڤی ب راكرنا چه‌كی بیت، كوردان ئه‌و بنگه‌هێ مللی و جه‌ماوه‌ری هه‌یه بۆ شه‌رعیه‌تكرنا خوه. ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ یا فه‌ره كو لێكتێگه‌هشتن و رێككه‌فتن و دابه‌شكرنا رۆلان دنڤبه‌را هه‌می حزب و گرۆپێن كوردی دا، خوه هه‌كه هنده‌ك ئاریشه و ناكۆكی هه‌بن ژی، ئه‌ڤه گه‌له‌ك تشته‌كێ نۆرماله، ب مه‌رجه‌كی كو كارتێكرنێ ل سه‌ر دۆزا وان یا سه‌ره‌كی نه‌كه‌ت.
و: ئه‌ڤرۆ
هه‌لویستێ كوردی ل هه‌مبه‌ر ئه‌نجامێن شه‌ڕێ ئیسلامی ئیسلامی
ململانا ئیسلامی ئیسلامی ل پشتی روودانێن تیرۆری یێن 11 سپته‌مبه‌ر ل سه‌ر ئه‌مریكا په‌یدابوو، ڤێ ململانه نه تنێ حزبێن ئیسلامی ب خوه‌ڤه گرتن، هه‌ر چه‌نده ب رادیكالیێ ده‌ست پێكر، به‌لێ وێڤه‌تر ژی چوو هه‌تا كو هنده‌ك حزبێن دیتر ژی ب خوه ڤه‌گرتین كو خوه ب دیمۆكراتیێ و لیبرالیزم یان سیۆشالیزمێ دئیننه ده‌ر. هه‌ر وه‌سا ژی هه‌بوونا حزبێن سیاسی دهێنه هه‌ژمارتن وه‌كو ئاماژه‌ك ل سه‌ر فره‌سیاسیێ و شیانا پێرابوونا ئاشتیانه ل سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ هه‌كه ده‌لیڤه بۆ بهێته رۆخسین كو ب ئاشكرایی ڤه بزاڤا خوه بكه‌ن و ب هه‌ڤركیا هه‌لبژارتنێ، سه‌ره‌رای ڤێ چه‌ندێ به‌لێ فره‌لایه‌نی ب چو ره‌نگه‌كی كارتێكرنێ ناكه‌ته سه‌ر په‌یره‌وێ ئیسلامی یێ ده‌وله‌تێ و یێ د دستووری د اخوه جه، ب واتایه‌كا دی حزبێن د ده‌وله‌تێن پرانیا ئیسلامی دا، خوه هه‌كه ب په‌یره‌وێ خوه و ئاراسته‌یا خوه ژی بهێنه جوداكرن، به‌لێ دێ مینیت گرێدای سیسته‌مێن ده‌سهه‌لاتێ یا خوه‌دی بیروباوه‌ریا ئیسلامی و قه‌بوولكرنا حزبێن نه ئیسلامی یان نه ئایینی كو كاری ل گه‌ل ڤان سیسته‌مان بكه‌ن، كاردێن وێ د بنیات دا ژ بنیات ئیسلامینه یان ئایینینه د جودانه و ل دووماهیێ ژی دوبه‌ركیا پرانیا وان دهێته ئاشكراكرن د ئێكه‌مین گه‌فێن واند بۆ بنیاتێن وان یێن ئایینی. ئه‌ڤرۆ ژی ئه‌م ییێن ململانه‌كا خویناوی و وێرانكار دبینین د ناڤبه‌را حزبێن ئیسلامی دا و یێن ب سه‌ر وانڤه، لێ كوشتنا شیعیه‌كی یان سونیه‌كی هه‌ر ل دووماهیێ موسلمانه و ل دووماهیێ ژی هه‌ر زیانڤێكه‌فتی یێ ئێكێ و دووماهیێ ئه‌ون یێن ئایینێ ئیسلامی دپه‌رێسن چو د موئمن بن یان نه، زێده‌باری هندێ كو ئه‌و پێكهاتێن دیتر كو هه‌ر ده‌م ئه‌و قوربانیێن نه‌زانینا پرانیانه. هه‌ر وه‌كو ئه‌ڤ ململانه داخوازا هێزێن زلهێزه یێن ده‌ولی و هه‌رێماتیك هاتینه بكارئینان وه‌كو سه‌رێ قامه‌یا تڤه‌نگێ بۆ بجهئینانا به‌رژه‌وه‌ندی و نیازێن وان، خوه حزبێن نه نشتیمانی ژی هاتینه كرێكرن و كه‌یس ل شه‌ری گرتین بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن به‌رته‌نگ. ئێدی ئه‌ڤ شه‌ڕه بوویه هه‌لویسته‌كێ نه‌یێ نۆرمال ده‌ركه‌فت ژ كونترۆلكرنێ و بوو ئه‌گه‌رێ نزمبوونا بزاڤا كاری كو گه‌فان ل بجهئینانا هه‌ر ئارمانجه‌كا گه‌شكرنێ بكه‌ت، ب واتایه‌كا دی شه‌ڕ بوویه قه‌یرانه‌كا راست كو ب زه‌حمه‌ت بهێته چاره‌سه‌ركرن ژ به‌ر ئه‌گه‌رێن دیار د به‌ری نها دا و هنده‌كێن دیتر كو ده‌لیڤا وێ نینه ل ڤیرَه بهێنه دیاركرن، ل دووماهیی ژی ڤێ چه‌ندێ هنده‌ك ره‌هه‌ند و مه‌ترسی ل سه‌ر كوردستانێ پێكئینان ژ به‌ر نێزیكی و درێژیا سنۆرێن وێ یێن جوگرافی ل گه‌ل جهێن ناكۆكیێ، ب تایبه‌ت ژی كوردستانێ پرانیا ئیسلامی تێدایه و هه‌ر وه‌سا ژی حزب و بزاڤێن ئیسلامی كو گرۆڤه‌یه‌كی و شه‌رعیه‌ته‌كی دده‌ته ڤان مه‌ترسیان، چه‌ندی كورد ئێك ژ لایه‌نێن قه‌یرانێ نه‌بن، له‌ورا دبیت نه‌كارن چاره‌سه‌ریه‌كێ بۆ ببینن، به‌لێ ئه‌و د به‌رده‌وان بۆ ژناڤبرنا هشكباوه‌ریا ئاینی و نه‌هێلانا وێ و د سه‌ركه‌فتتینه د شه‌ره‌كرنا رێخراوا داعشا تیرۆری دا و بزاڤێ دكه‌ن كو ژ ڤێ مه‌ترسیێ دوور بكه‌ڤن هه‌تا راده‌یه‌كێ دوور. له‌ورا كوردستان دڤێت گه‌له‌ك یا رژد بیت ل هه‌مبه‌ر بزاڤێن ژدل ژ پێخه‌مه‌ت بهێته ڤه‌كێشان كو ببیته پشكه‌ك ژ ڤێ شه‌ری یان قه‌یرانێ، ب تایبه‌ت ژی پشتی داخۆیانیێن دووماهیێ یێن گۆتابێژ و پێشه‌وایێن مزگه‌فتان، هه‌ر وه‌سا دخوازكرنا عه‌ره‌بێن سوننه بۆ پێكئینانا هه‌رێمه‌كێ، هه‌ر وه‌سا بزاڤا رازیكرنا كوردان بۆ پێكئینانا كۆنفیدرالیه‌كێ كو ئه‌و پرانیا سونی نه، هه‌ر وه‌سا دۆستاتیا هنده‌ك عه‌شیره‌ت و سیاسیێن سونه، دا كو پشتی هینگی ببیته هێزه‌ك به‌رسینگێ شیعان پێ بگریت و ئیرن ل پشتڕایه ـ هزر دكه‌ت كو ئیران ده‌وله‌ته‌كا شیعی یه و نه‌ك نه‌ته‌وا فارسی هه‌ر وه‌كو تشتێ داعش دكه‌ت نه د به‌رژه‌وه‌ندیا ئیرانێ دایه، ئه‌ڤ ئێكه وێ هاریكاریا دنێڤبه‌را حزبێن شیعی دا ل گه‌ل ئیرانێ، به‌لێ ل به‌رامبه‌ر شیعه‌یان چو هاریكاری بده‌ستڤه نه‌ئیناینه كو هه‌ژی دیاركرنێ بیت، چونكو ئه‌م هه‌می شیانێن ئیرانێ دزانین و هه‌ر ئه‌وه یا كو ئه‌مریكا ڤه‌كێشایه د ناڤدا و ل گه‌ل ده‌وله‌تێن مه‌زنتر و هنده‌ك به‌لانسكرن ل گه‌ل ئه‌نجامداین و پاشی ب رێكه‌فتنه‌كێ بدووماهی ئیناین، له‌ورا دبێژین ئه‌رێ كی باوه‌ردكه‌ت كو ئه‌و نه‌كاره هه‌بوونا عیسابه‌كا وه‌كو داعشێ بدووماهی بینیت ب كێمترین راده، زێده‌باری هه‌بوونا هاریكاریا پڕانیا عیراقی ژ شیعه و كوردان و هنده‌ك سووننه‌یان؟! و هه‌ر تشتێ ئیران دكه‌ت ل هه‌مبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ئه‌وه یا پێشكێشكرنا هاریكاریێن بچووك و ریكلامێن میدیایی كو ئه‌وێ شه‌رما ل به‌رامبه‌ر رایا گشتی به‌رزه‌كه‌ت ـ به‌لێ ئه‌ڤ هه‌می تێگه‌ه و تشتێن هه‌نێ نه‌خه‌من بۆ هێزێن مه‌زن چونكو هه‌می ل ده‌ف وان وه‌كهه‌ڤن چه‌ندی شه‌ڕ یێ ئیسلامی ئیسلامی بیت كو به‌رژه‌وه‌ندیێن وان ل ده‌ڤه‌رێ بجه بینیت، خوه هه‌كه پێكهاتێن دیتر بكه‌نه قوربان و چه‌ندی وه‌لاتیێن وان ب خوه بن. ب پشراستی ڤه ئه‌ڤ ناكۆكیه وێ رامانێ بۆ كوردان ناده‌ت ژ بلی پێشكێشكرنا هاریكاریا مرۆڤاتی بۆ كه‌سێن زیانڤێكه‌فتی ژ خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێن شه‌ڕی، خوه هه‌كه هنده‌ك ده‌وله‌ت كاری بكه‌ن ل سه‌ر به‌رده‌وامكرنا ڤه‌مانا به‌لانسا هێزان د ناڤبه‌را سوننه و شیعه‌یان دا ل ده‌ڤه‌رێن كو ئه‌و لێ دجهنشین ژ پێخه‌مه‌ت به‌رده‌وامبوون و به‌رده‌وامكرنا شه‌ڕی و كوشتنا موسلمانان چه‌ندی د شیانێن وان دا بیت، له‌ورا فه‌ره ل سه‌ر كوردان كو نه‌بنه لایه‌نه‌ك د ڤێ ئێكێ دا، له‌ورا دۆزا كوردی یا نه‌ته‌وی یه و ژناڤبرنا كوردان هاتیه كرن ژ به‌ر به‌رگریكرنا وان ژ نه‌ته‌وا وان و نه‌ك ژ به‌ر دینێ وان یان مه‌زهه‌بێ وان و یین به‌ری هه‌میان كورد كوشتین ئه‌و بووینه یێن ب ناڤێ دینی و ته‌ده‌ینێ و مه‌زهه‌بیێ دئاخڤن.
و/ ئه‌ڤرۆ
سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ و به‌لانسا هێزان د ناڤبه‌را ئیران و توركیا دا
هه‌رێما كوردستانێ چه‌ندین ڤه‌كێشانێن سیاسی د بابه‌تێ سه‌رۆكاتیا هه‌رێمێ دا بخوه دگریت و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی په‌رله‌مانێ كوردستانی نه‌چاره ل گه‌ل هێزێن سیاسی بگه‌هنه بریاره‌كا دووماهیێ، هه‌ر وه‌كو بریار ل ژێر هنده‌ك به‌رژه‌وه‌ندیێن حزبی یه و به‌لانسكرنا هێزان دنێڤبه‌را توركیا و ئیرانێ دا پتر ژ وێ ئێكێ كو بكه‌ڤیته ژێر قانوونێ یان خواسته‌كێن ملله‌تی.. هه‌ردو یاریكه‌رێن هه‌رێماتیك ئیران و توركیا كو خوه‌دی رووهورووشالێن دیرۆكی و سیاسی و جڤاكی و ئابووری هه‌نه ل ده‌ڤه‌رێ، هه‌ر وان وه‌لاتان به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابووری هه‌نه سه‌ره‌رای هه‌بوونا چه‌ندین ناكۆكیان د گه‌له‌ك باده‌كان دا، لێ ئه‌و بزاڤان دكه‌ن ڤان ناكۆكیان سنۆردار بكه‌ن ژ پێخه‌مه‌ت به‌رژه‌وه‌ندیێن وان، چونكو هه‌ر ئێكێ ژ وێ وان زالبوونا خوه یه ل سه‌ر گه‌له‌ك وه‌لاتان ب كه‌یسا لایه‌نێ سیاسی و عه‌قائیدی یێ تێكچووی و كار دكه‌ن ل سه‌ر ڤه‌گوهاستنا ململانا وان یا ناڤخوه‌یی به‌ر ب شه‌ره‌كێ ده‌ره‌كی ب رێیا خۆشكرنا قه‌یران و شه‌ران ل نێڤا وان وه‌لاتان دا، ئه‌ڤ هه‌ردو وه‌لاته هه‌می شێوزان بكاردئینن ژ پێخه‌مه‌ت بجهئینانا ڤێ چه‌ندێ، ئه‌ڤه ژ لایه‌كی ڤه و ژ لایه‌كێ دنڤه كار دكه‌ن ل سه‌ر ڤه‌مانا به‌لانسێ د كونترۆلكرنێ دا ل نێڤبه‌را وان، ب رامانه‌كا دی ئه‌و ژی هه‌ڤركی ل سه‌ر ده‌سهه‌لاتێ دنێڤبه‌را ئیران و توركیا دا، ئه‌ڤه چه‌نده‌یه عیراق ب گشتی و كوردستان ب تایبه‌ت ژێ ده‌رده‌سه‌ره، له‌ورا ئیران و توركیا د دۆخه‌كێ هه‌ڤرك و ململانه‌كا دژوار دایه بۆ وێ ئێكێ به‌لانسا كونترۆلا خوه ل سه‌ر عیراقێ بپارێزن، نابیت ژی كارتێكرنا پێڤاژۆیا بۆیه‌رێن سیاسی ل هه‌ولێرێ بهێته دوورخستن ژ ڤێ ململانێ و ب رێیا حزبێن ده‌سهه‌لاتدار ل عیراقێ و كوردستانێ. هه‌ر وه‌سا تشتێ ل سالا 1996 هاتیه روودان ل ده‌مێ هاتنا هێزێن سه‌دام حسێن بۆ هه‌ولێرێ ژبۆ راگرتنا به‌لانسێ بوو دنێڤبه‌را ئیرانێ و توركیا دا ل دڤه‌رێ و ل پێشچاڤ و گوهێن هه‌می جیهانێ، ئه‌مریكا و توركیا و جڤاتا ئاسایشێ چاڤێ خوه ل ڤێ هه‌میێ نقاند، ئه‌وێ جڤاتێ ل سالا 1991 بریارا دانانا ده‌ڤه‌ره‌كا ئارام دابوو و ده‌ڤه‌ره‌كا دۆرپێچا ئاسمانی یا هێلا پان 36، زێده‌باری هاتنوچوونا فرۆكێن سه‌حوسیێ یێن فره‌نسی و بریتانی رۆژانه ژ بنگه‌هێ خوه یێ ئه‌نجرلیك یێ هێزێن ئه‌سمانی ل توركیا، لێ ئه‌ڤ چه‌نده نه‌بوو رێگر ل هه‌مبه‌ر بجهئینانا ئارمانجێن ده‌سهه‌لاتیێ و به‌لانسكرنا هه‌ردو لایێن ته‌رزویێ دنێڤبه‌را ئیران و توركیا دا. ئه‌ز باوه‌ر ناكه‌م كو ملله‌ته‌ك هه‌یه په‌یوه‌ندیان د ناڤبه‌را وه‌لاتان ره‌ت بكه‌ت كو د به‌رژه‌وه‌ندیا وێ دابیت و كارتێكرنێ نه‌كه‌ت ل سه‌ر پره‌نسیپێن وێ یێن نشتیمانی، به‌لێ پرانیا جاران گه‌لێ كورد دبیته قۆربانیێ به‌رژه‌وه‌ندیێن نێڤده‌ولی و هه‌رێماتی، یێن هه‌رێماتیك بزاڤێ دكه‌ت پێخه‌مه‌ت جهێ وێ یێ ب هێز، ئه‌و ژی ژ به‌ر هه‌رێما كوردستانێ، له‌ورا ده‌ست ب گه‌فلێكرنا ئابووری دكه‌ت ژ پێخه‌مه‌ت زێده‌كرنا فشارا خوه یا سیاسی ل سه‌ر حزبێن كوردی، ب ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤ حزبه دبنه دیلبوویێن فشارێن هه‌رێماتیك ب بزاڤێن بێی كارتێكرن ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ یێن نه‌ته‌وی. ژ منڤه هه‌كه حزبێن كوردی كاركرن ل سه‌ر رێخستنا هه‌ڤركیا وان یا سیاس ناڤخوه‌یی و پاراستنا پره‌نسیپێن نه‌ته‌وی بكه‌ت و هه‌می ڤالاهیان نه‌هێلیت و چو ده‌لیڤه‌كێ یان خالێن لاواز نه‌هێلن، دێ وه‌لاتێن خودان ده‌سهه‌لات یێن دودل ك وشیانا دانا بریاران ژێ ڤه‌بكێشین كو مایێ خوه تێنه‌كه‌ن، ل داویێ دێ هه‌ڤنێزیكه‌كی ل پاش خوه‌ڤه هێلیت و تێگه‌هشتنه‌كا مه‌زنن دنێڤبه‌را حزبان دا په‌یدا كه‌ت و ئاریشه‌یێن ناڤخوه و یێن گه‌رم هێنه چاره‌سه‌ركرن.
و/ ئه‌ڤرۆ
حزبێن كوردی د ناڤبه‌را ده‌سهه‌لاتێ و ئۆپوزسیۆنێ
پرانیا كوڕێن ملله‌تێ كورد نێریێن خوه یێن تایبه‌ت هه‌نه ل دۆر سیاسه‌تێ ل هه‌رێما كوردستانێ و هه‌می ژی دزانن كو گه‌نده‌لیه‌كا ئیداری و مالی هه‌یه ب هیڤیا وێ ئێكێ كو ژێ قورتال ببن ب زووترین ده‌م، كو ئه‌و سیاسه‌تمه‌دارێن ئه‌وان هه‌لبژارتین و دهه‌لبژێرن بكارن ب رۆلێ خوه راببن ل نیڤا په‌رله‌مانی ل سه‌ر بنیاتێ هه‌ڤنشتیمانی و دلسۆزی و باوه‌ریا وان ب پره‌نسیپێن وان، دیسا پرانیا هه‌ره مه‌زنا گه‌لێ كورد ئه‌وه كو ئه‌ڤ سه‌ركرده‌یا زانا و كاریگه‌ر بیت ل گه‌ل وان و نێزیكی هیڤیێن وان یێن ره‌وا ببیت ل پاشه‌رۆژه‌كا گه‌شتر. بێگومان پرانیا كوردان ل هه‌رێمێ داخوازا چاككرنه‌كا به‌رده‌وام دكه‌ن. واته گوهۆرین به‌ر ب باشتر و نه‌ك گوهۆرین ژ پێخه‌مه‌ت پێكئینانا حزبه‌كێ كو هه‌رێمێ به‌ر ب ئاژاوێ ببه‌ت و دیمه‌نه‌كێ نه‌یێ ژیواری بده‌ت كو ب چو ره‌نگه‌كی په‌یوه‌ندی ب كوردان ڤه نه‌بیت، حزبه‌ك وه‌لاتیێ كورد یێ ساده رازی بكه‌ت كو ئه‌و بزاڤێ ناكه‌ت بۆ ده‌ستهه‌لاتێ ژ پێخه‌مه‌تی ده‌ستهه‌لاتێ، لێ به‌لكو ب هیڤی یه ژیوارێ خوه به‌ر ب باشتر ڤه ببه‌ت، حزبه‌ك نه‌هێته گوهۆرین ب تنێ كو ئه‌ندامێن وێ هنده‌ك پۆستێن ویزاری وه‌رگرتبن ب گرۆڤه‌یا وێ ئێكێ كو ئه‌و دێ تشته‌كێ باشتر پێشكێش كه‌ن ب وان پۆستێن خوه نوو، ئه‌ڤرۆ ژی و پشتی پشكداریا وان د ده‌سهه‌لاتێ دا، بووینه به‌رپرس ژ لایێ ده‌نگده‌رێن وان ڤه یێن ئه‌و هه‌لبژارتین و نه‌چار بووین كو شكه‌ستنا خوه بسه‌لمینن ب به‌هانا بجهئینانا سۆزێن خوه، ئه‌ڤ چه‌نده ژی نه تشته‌كێ نوویه، چونكو ئه‌م هه‌می دیرۆكا حزبێن كودی دزانین و چاوا هاتینه و ژ ئێك ماك بووینه و ئێك حزب ئه‌و ژی پارتی دیمۆكراتی كوردستانه، ئه‌نجام ژی هه‌رده‌م وه‌سا دهێن دا بۆ پێشدیتنێن بێ بنه‌ما و ئه‌وێن خوه دڤه‌نیسن ل پشت پاشه‌رۆژا كوردستانێ و سه‌ركرده‌یێن وێ. دیسا ژی چو ناكۆكی نین ل سه‌ر وێ ئێكێ كو پرانیا ره‌وشه‌نبیران هه‌كه نه‌بێژین هه‌میان كو دابڕینا پرۆژێ ئۆوزسیۆنێ ناكه‌ن وه‌كو ئه‌و په‌سنینا ئه‌زمۆنا دیمۆكراتی یا گه‌نج ل كوردستانێ دكه‌ت، چه‌ندی كو نامه‌یا وان یا رۆهن و ئاشكرا بیت و قابلی موساوه‌مه‌كرنێ نه‌كه‌ت ئه‌و ژی به‌رقه‌راریا كوردستانێ هێله‌كا سۆره و ب هه‌ر حاله‌كی نابیت مساوه‌مه ل سه‌ر بهێته كرن. له‌ورا ژی رێككه‌فتن دنێڤبه‌را حزبێن كوردی دا و شێوازێ سازانێ نێرینه‌ك و ستراتیجیه‌ته‌كه بۆ به‌رده‌وامكرنا سه‌قامگیریا سیاسی هه‌ر وه‌سا رێككه‌فتنه ل سه‌ر سه‌رگرتنا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتی ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیا تایبه‌ت، له‌ورا چو تشت ل سه‌ر كوردستانێ ناكه‌ڤن. له‌ورا هه‌لویست (زه‌لالیێ) دخوازیت د ناڤ گه‌هێن بریارێ دا و وه‌رگرتنا بۆچوونا پرانیێ، ئه‌ڤه ژی ب رۆلێ خوه وێ ئێكێ زێندی دكه‌ت كو جه‌ختیه‌ك ژ لایێ سیاسه‌تڤانان هه‌بیت ل سه‌ر سه‌قامگیری و ئاسایش و به‌رقه‌راریا كوردستانێ و بێهنڤه‌دانا وه‌لاتیێن وی، له‌ورا بریارێن كوردستانی دڤێت چو حه‌ق و نه‌حه‌ق تێدا نه‌بن، لێ یێ مفابه‌خش دڤێت گه‌لێ كوردستانی بیت ل ده‌سپێكێ و ل دووماهیێ. ل ده‌مێ كو هه‌ر لایه‌نه‌كێ كوردی یێ به‌رپرس رابت پێچه‌وانی پێلان مه‌له‌ڤانیان بكه‌ت ب بزاڤ وه‌شانا نه‌پشتراستیێ ل جه‌م گه‌لێ كورد و خوه تێنه‌گه‌هینیت ژی كا زیانا وێ چه‌نده ل سه‌ر ئاڤه‌دانیێ و وه‌به‌رهێنانێ و به‌رقه‌راریا ئابووری و سیاسی ل هه‌رێمێ، له‌ورا هه‌ر بیڤه‌له‌رزه‌كا سیاسی كو ب سه‌ر كوردستانێ دا بهێت ـ خودێ نه‌كه‌ت ـ دێ به‌ره‌ڤاژی ل سه‌ر ره‌وشا ئابووری و سیاسی و جڤاكی هێته ره‌نگڤه‌دان، واته هه‌ر گه‌فه‌كا بهێَت بۆ ئاسایش و به‌رقه‌راریا هه‌رێمێ دێ ب نه‌رێنێ ره‌نگڤه‌ده‌ته سه‌ر هه‌می گه‌هێن ژیانێ یێن گرێدای ژیارا خه‌لكی، له‌ورا دڤێت بریارێن دهێنه دان كۆمه‌كا كێشه‌یان ل به‌رچاڤوه‌ربگریت، دیسا ژی هه‌لویستێن ئه‌فلیجكری یێن یێن ب پیلان یان یێن تاگیر بۆ هنده‌ك هێزێن هه‌رێماتیك و ده‌وروبه‌ر تشته‌كێ ره‌تكریه ژ لایێ گه‌لێ كوردی یێ ب هیڤی بجهئینانا ئۆمێدێن خوه د پرۆژێ ده‌وله‌تبوونێ دا. هه‌كه ژی دیمۆكراتی یان ئازادی بهێلیت كو هنده‌ك حزب و باسكێن دیتر بهێنه پێكئینان یانژی په‌یدابوونا ئۆپوزسیۆنه‌كێ، واته هه‌كه مه‌ره‌ما ئازادیێ ئه‌و بیت كو تاك یان كۆم بكارن د ناڤ جڤاكی دا و دوور ژ هه‌ر ئاریشه‌كێ ب مافێن خوه یێن ره‌وا راببن، ل هه‌مان ده‌می ژی دڤیت هه‌ست ب به‌رپرساتیێ بكه‌ن ل هه‌مبه‌ر جڤاكێ خوه و قوربانیكرن ژ پێخه‌مت وی، ئه‌ڤه چه‌نده یه ژی كو فه‌ره ل گه‌ل ئازادیێ و به‌رپرساتیێ بهێت، نه‌ك ب تنێ د تێگه‌هه‌كێ بیردۆزه‌یی ڤه لێ ژ لایێ ناسنامێ و پێرابوونێ ژی، له‌ورا ئارمانج ئه‌وه به‌رژه‌وه‌ندیا جڤاكی بهێته ل به‌ر چاڤوه‌رگرتن و ژیانا جڤاكی به‌ر ب پێش بهێته پالڤه‌دان.
و: ئه‌ڤرۆ
داخۆیانیێن رۆحانی كوردێن رۆژهه‌لات ژ پارچێن دی ڤه‌ده‌ر ناكه‌ت
ئه‌و گوهۆرینێن نوو یێن خه‌باتا كوردی ل هه‌ر چار پارچێن خوه، گوهۆرینێن گرنگ و مه‌زنن، بۆ نموونه ل سه‌ر ئاستێ عیراقێ ره‌وشا كوردان به‌ر ب دامه‌زارندنا هه‌رێمه‌كێ ڤه چوو كو ئه‌و بخوه ده‌سهه‌لاتێ ل خوه بكه‌ت، هه‌كه نه‌بێژین ده‌وله‌ته‌كه ب هه‌می رامانا په‌یڤێ، ژ به‌ر هه‌بوونا هه‌می فاكته‌رێن ده‌وله‌تێ و ب تنێ راگه‌هاندن و دانپێدانه‌كا نێڤده‌ولی پێ دڤیت. لێ ل توركیا دو بازنه‌یان بخوه‌ڤه دگریت، ئه‌و ژی به‌رهنگاریكرن و كارێ سیاسی یه، ئه‌ڤ هه‌ر دو بازنه ژی جۆره‌كێ به‌لانسێ د په‌یوه‌ندێن خوه دا ل گه‌ل حوكمه‌تا توركی دڤێت، هه‌ر دیسا د كارێ خوه دا گه‌له‌ك ژ ململانێ و ئاسته‌نگان بخوه‌ڤه دگریت، دیسا سه‌ره‌رای ڤێ ئێكێ هه‌ر ئه‌و به‌ر ب ره‌وشه‌كا سیاسی پێشڤه‌چووینه كو خه‌لكه‌ك ب خوه‌ڤه سه‌رسۆرمان كریه، ده‌مێ بۆ جارا ئێكێ پشكداری د هه‌لبژارتنێن توركی دا كرین و 80 كورسی بده‌ستخوه‌ڤه ئیناین، ئه‌ڤرۆ ژی خوه‌دی سه‌نگه‌كا سیاسینه كو سڤكاتی پێ ناهێته كرن د پێكئینانا حوكمه‌تا توركی یا داهاتی دا خوه هه‌كه بمینن وه‌كو ئۆپۆزسیۆنه‌كا فه‌رمی د نیڤا په‌رله‌مانی دا. به‌لێ كوردێن سووریێ پێكهاتێن سیاسی یێن داویان ئه‌و به‌ر ب رۆله‌كێ پێشچاڤ و مه‌زن برن، ل ده‌مێ هه‌لویسته‌كێ راسته‌قینه وه‌رگرتین ده‌رباره‌ی ته‌خێن دیتر یێن “ئۆپوزسیۆنا” عه‌ره‌بی یا سووری (الجیش الحر ـ جبهه النصره ـ داعش) هه‌ر وه‌سا بازنه‌یا گرنگیدانا هه‌رێماتی و نێڤده‌ولی به‌رفره‌هتر بوو ل هه‌مبه‌ری كوردان پشتی هاتنا داعشا تیرۆرست بۆ ده‌ڤه‌رێن وان، ئه‌ڤرۆ ژی هه‌می ڤه‌گه‌ریا بن كونترۆلا وان جاره‌كا دن، چ بهێته روودان ژ گوهۆرینان خوه هه‌كه د هزر لێنه‌كری بن ژی چو زیانێ ناگه‌هینته ره‌وشا وان یا نها، هه‌ر وه‌كو دۆخێ ده‌ڤه‌رێن دابڕی یێن كوردی ل عیراقێ، پشتی پاراستنا وان ژ لایێ هێزێن پێشمه‌رگه‌ی ڤه و زڤراندنا ده‌ڤه‌رێن داعش به‌ری ده‌می داگیركرین، باوه‌ر نه‌كه ئێدی میلێن سعه‌تێ پاشڤه بزڤرن پشتی وان داخۆیانیێن مه‌زن یێن كوردان داین بۆ ڤه‌گه‌راندنا وان. لێ كوردێن ئیرانێ ژی سه‌ره‌رای ره‌وشا ئه‌منی یا ئارام ژ به‌ر وێ زۆرداریا نیمچه رۆژانه ل سه‌ر وان و سێداره‌دانێن به‌رده‌وام یێن گه‌نجێن وان و بێبه‌هركرنا وان یا به‌رده‌وام ژ ساده‌ترین مافێن وان، لێ ئه‌ڤ ره‌وشه هه‌ر وه‌كو ئارامتره ژ پارچێن دیتر، دیسا ژی حوكمه‌تا ئیرانێ دزانیت كو دكتاتۆریا وێ ل سه‌ر كوردستانێ گه‌له‌ك درێژ نابیت، ب تایبه‌تی ژی پشتی گوهۆرینێن د پارچێن دیتر یێن كوردی دا رووداین كو ره‌نگه باندۆرا وێ بێگومان به‌رده‌وام ببیت ب ره‌نگه‌كی یان یێ دیتر، له‌ورا سه‌ۆكێ ئیرانێ حه‌سه‌ن رۆحانی سه‌ره‌دانه‌كا جۆراتی ئه‌جامدا ل 26ـ 7ـ 2015 بۆ ده‌ڤه‌را كوردی و وه‌سا دانا كو وه‌لاتێ وی خۆشحال بوو كو به‌غدا و هه‌ولێر نه كه‌فتن ده‌ستێن داعشێ دا و ئاماژه دا بوو كو ئاسایشا هه‌ولێرێ بۆ وان گرنگه ده‌رباره‌ی ئیرانێ وه‌كو ئاسایشا كوردستانا ئیرانێ، رۆحانی د په‌یڤا خوه دا یا كو ل به‌رامبه‌ری خه‌لكێ باژێرێ سه‌نه‌نده‌ج یا كوردی پێشكێش كری ئه‌و چه‌ند گه‌هاند كو حوكمه‌تا وی دێ كار كه‌ت ل سه‌ر گه‌شه‌كرن و پێشڤه‌چوونا كوردستانێ د هه‌می بیاڤان دا و ئاماژه دا ژی كو ئه‌و یێ چاڤدێریا كاودانان ب رژدی دكه‌ت. هه‌كه ئه‌م ڤان داخۆیانیێن نه‌دانین گه‌فه‌ك ل هه‌مبه‌ر كوردان، پێ نه‌ڤێت دێ جهێ رازه‌مه‌ندیێ بن هه‌كه نیاز د پاك بن، لێ: پشتی كو ئیران ب مه‌رجێن ئه‌مریكا رازی بوو و رێككه‌فتنا ناڤۆكی ل گه‌ل ئیمزا كر، باشه كه‌سه‌كێ ب ئاقل هه‌یه قانع بیت كو ئیران نه‌كاره ده‌ڤه‌رێن داگیركری ل عیراقێ ژ لایێ داعشێ ڤه رزگار بكه‌ت و ب تایبه‌ت حوكمه‌تا ناڤه‌ندی یا سه‌ر ب وێ ڤه ب دل و قالب ڤه زێده‌باری هه‌بوونا هه‌ماهه‌نگیێ و هاریكاریێ دنێڤبه‌را وان و حوكمه‌تا هه‌رێمێ دا؟ له‌ورا داخۆیانیێن رۆحانی ژ ڤالاهیه‌كێ نه‌هاتیه به‌لێ ئه‌و باش دزانیت كو ئاسایشا وان یا نه‌ته‌وی رێككه‌فتنا وێ ل گه‌ل ئه‌مریكا نا پارێزیت، هه‌ر دیسا ئه‌و گوهۆرینێن جۆراتی یێن ب سه‌ر پارچێن دیتر یێن كوردستانا مه‌زن بخوه ڤه دگریت دێ رۆناهیا وێ كه‌ڤیته سه‌ر ئیرانێ ژی و نه‌شێت ژێ دوور بكه‌ڤیت.
و: ئه‌ڤرۆ
سه‌رۆك بارزانی ته‌په هاڤێته د یاریگه‌ها هێزێن سیاسیێن كوردستانی دا
پشتی ڤه‌گه‌ریانا مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ ژ واشنتن و هنده‌ك ده‌وله‌تێن ئورۆپی، كو ل 3/5/2015 ده‌ستپێكری، ب ئارمانجا شرۆڤه‌كرنا بابه‌ت و ته‌وه‌رێن ل سه‌ره‌دانا وی هاتینه كرن، ل گه‌ل هێزێن سیاسیێن كوردستانی كۆم بوو و تشتێ گرنگ د ڤێ كۆمبوونێ دا هاتیه به‌حسكرن، سه‌رۆك بارزانی به‌رهه‌ڤیا خوه دیار كر كو یێ به‌رهه‌ڤه هه‌می به‌رپرساتیان ب ستۆیێ خوه‌ڤه بگریت ده‌مێ ده‌وله‌تا كوردی دهێته راگه‌هاندن، لێ ب مه‌رجه‌كی هێزێن سیاسی یێن كوردستانی پشته‌ڤان بن و ل ده‌مێ روودانا هه‌ر ئاریشه‌كێ ئه‌و ئالیێن سیاسی چ مزایدێن سیاسی نه‌كه‌ن، ب ڤێ رستێ سه‌رۆك بارزانی بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی ته‌په هاڤێته د یاریگه‌ها هێزێن سیاسیێن كوردسنانێ دا.
راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی ژ ته‌وه‌رێن گرنگێن هه‌ڤدیتنا بارزانی و سه‌رۆكێ ئه‌مریكا بوون، كو ئوبامایێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا هیچ نه‌رازیبوونه‌ك ل سه‌ر گۆتنا بارزانی ده‌رباره‌ی راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی نه‌بوو، به‌لكی به‌رۆڤاژی وێ ئێكێ به‌رهه‌ڤیا خوه یا تمام دیار كر كو وه‌كو ده‌وله‌ت دێ ره‌فتارێ ل گه‌ل كوردستانێ كه‌ت. هه‌روه‌سا ئه‌و ده‌وله‌تێن ئورۆپی یێن سه‌رۆك بارزانی سه‌ره‌دانا وان كری هه‌مان هه‌لویستێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا نیشا دا، كو زێده‌باری به‌رهه‌ڤیا وان بۆ هنارتنا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیان بۆ هێزێن پێشمه‌رگه‌ی، به‌رهه‌ڤیا خوه ژی نیشا دا كو رازینه ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كورستانێ.
لێ هه‌كه ئه‌م ته‌ماشه‌ی ئالیێ ئابووری بكه‌ین دێ دیار بیت كو ب ئاوایه‌كێ راسته‌وخۆ فاكته‌ره‌كێ هاریكاره بۆ به‌رقرابوونا حوكمه‌تێ و پێشكه‌فتنا وێ و دێ بیته فاكته‌ره‌ك بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا باوه‌ریێ و حوكمه‌ت به‌رهه‌مێ خوه زێده دكه‌ت و د خزمه‌تگوزاری و به‌رفره‌هبوونا ژیارا وه‌لاتیان دا د مه‌زێخیت، نه‌مازه هه‌رێما كوردستانێ هه‌مبه‌ری ته‌حه‌دیا تیرۆرێ و دوورپێچا ئابووری یا سه‌ركه‌فتی بوو و جیهان هه‌می ته‌ماشه‌ی خۆراگریا هه‌رێمێ دكه‌ت، زێده‌باری وێ دوورپێچا زالم یا حوكمه‌تا به‌غدایێ دانایه سه‌ر هه‌رێمێ، ئه‌ڤه و ژ بلی ئاریشێن دن و ژ وانا بابه‌تێ چه‌كداركرنا پێشمه‌رگه‌ی كو نها شه‌ڕێ دژوارترین رێكخراوا تیرۆرستی دكه‌ت. هه‌روه‌سا هه‌رێمێ سه‌ركه‌فتنا خوه د هه‌ماهه‌نگی و هه‌ڤگوهارتنا بازرگانی ژی دا ل گه‌ل ده‌وله‌تان سه‌لماندیه و به‌رهه‌ڤی كرینه بۆ گره‌نتیكرن و ره‌وشا ناڤخۆیی یا نیشتمانی ژ بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا فایده‌كێ زێده‌تر د وێ هه‌ڤگوهارتنا بازرگانی دا.
ئه‌ڤجا ره‌وش و هه‌می ئاماژه دخورتن بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانی، یان وه‌كو دبێژن بڕینا هزار میلان ب پێنگاڤه‌كێ ده‌ست پێ دكه‌ت، ئه‌ڤجا هێزێن سیاسیێن كوردستانی ب دووراتیا هزار میلان ژ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانی راوه‌ستاینه، لێ هه‌كه پێنگاڤا ئێكێ یا هێزێن سیاسیێن كوردستانی ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانی بهێته هاڤێتن و پاشی حسابێن دی بهێنه‌كرن، ئه‌ڤه دێ بنه خودان هه‌لویسته‌كێ مه‌زن و وه‌كو دیرۆكه‌ك دێ بۆ وان هێته نڤیسین.
بێگومان ئه‌ڤ گهۆرین و ڤه‌گوهاستنه ب خۆرایی چێ نه‌بووینه، به‌لكو كار و بزاڤێن خورت ژ هه‌می یه‌كه‌یێن ئابووری، بگره ل سه‌ر ئاستی تاك و سازیان هاتینه كرن، ئه‌ڤجا هه‌كه ئه‌م پتر به‌ر ب دیمۆكراسیێ و شه‌فافیا ئابووری و سیاسی جڤاكی ڤه بچین ره‌وشا مه دێ یا بهێزتر بیت.
ئه‌مریكا سۆزێ دده‌ت وه‌كو ده‌وله‌ت ره‌فتارێ ل گه‌ل كوردستانێ بكه‌ت
ئه‌مریكا نه ئالیه‌كێ سه‌ره‌كی یه د راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ دا، به‌لكو به‌رپرساتیا سه‌ره‌كی دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن كوردان ب خوه به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ئاسته‌نگن و ناهێلن ده‌وله‌تا كوردستانێ نها بهێته راگه‌هاندن، لێ وه‌كو ده‌وله‌ت ره‌فتارێ ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ت، ئانكو بێی بزڤریته حوكمه‌تا عیراقا فیدرال، لێ ژ ئالیێ دن ڤه په‌یوه‌ندیێن ئه‌مریكا ل گه‌ل ئیرانێ و توركیا ناهێلن ده‌وله‌تا كوردی بهێته راگه‌هاندن و چاڤێن خوه ل چه‌ندین ئاریشان گرتینه، چونكی ناخوازیت ڤان ده‌وله‌تان ب سحبه‌تا ده‌وله‌تا كوردی بئازرینیت، چونكی ڤێ پرسێ حه‌ساسی ل هه‌ر دو ده‌وله‌تان هه‌یه، ئه‌مریكا ژ وان ده‌وله‌تانه كو سیاسه‌تا خوه یا پاشه‌رۆژێ بۆ پتر ژ 10 سالان ددانیت، ئه‌ڤجا د ڤی كه‌تواری دا ئه‌و گهۆرینێن ل رۆژهه‌لاتا ناڤین روو داین نه ب ئاوایه‌كێ ژ نیشكه‌یی ڤه روو داینه، هه‌روه‌سا نه دوورن ژ وێ سیاسه‌تا یا ئه‌مریكا بۆ ده‌ڤه‌رێ دانای، كو ئه‌ڤه ژ لڤین و بزاڤێن ئه‌مریكا یا دیاره كو كارتێركرنه‌كا راسته‌وخۆ یان نه‌راسته‌وخۆ ل سه‌ر بوویه‌رێن رۆژانه دكه‌ت. به‌لێ د كه‌تواری دا ئه‌مریكا نه ئالیه‌كێ سه‌ره‌كی یه د راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ دا، به‌لكو به‌رپرساتیا سه‌ره‌كی دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن كوردان ب خوه، لێ ئه‌و ژی گرنگیا ئه‌مریكا ناده‌ته ئالیه‌كی د پشته‌ڤانی و رازیبوونێ دا، چونكی ئه‌مریكا یا زاله ل سه‌ر بریارا سیاسی یا ده‌ولی، زێده‌باری كو هه‌ر ئه‌وه چێكه‌ر و خودانا بریارێن سیاسی ل پڕانیا ده‌وله‌تێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و ئه‌جیندایێن خوه ل ده‌ڤه‌رێ بجه دئینیت. هه‌كه ئه‌ڤ ده‌مه ژ به‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا نه‌دگونجای بن بۆ راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی، لێ ره‌وشا نها یا ده‌ڤه‌رێ ژ هه‌می ئالیان ڤه بۆ كوردان یا گونجایه كو ده‌وله‌تا خوه رابگه‌هینن، چونكی توركیا و ئیران و عیراق و سووریا د ره‌وشه‌كا سیاسی یا نه‌به‌رقرار و ئالۆو دا ده‌رباز دبن و هه‌می ئاماژه یێن وێ ئێكێ نه كو ئه‌ڤ ده‌وله‌ته نه‌شێن شه‌ڕێ كوردان بكه‌ن، ب تایبه‌تی عیراق و سووریا كو د ره‌وشه‌كا ئێكجار زۆر دا دبۆرن، هه‌روه‌سا ڤان هه‌ر دو ده‌وله‌تان ئه‌و شیان نینن ل دژی تیرۆرستان به‌ره‌ڤانیێ ژ خوه بكه‌ن، زێده‌باری كو هه‌ر دو ده‌وله‌ت كه‌فتینه د ره‌وشه‌كا ئابووری یا خراب دا، دیسان بلا هه‌لویستێ ئورۆپی یێ پشته‌ڤان بۆ كوردان ژ بیر نه‌كه‌ین، كو ئه‌ڤه ژی وه‌سا دیار دكه‌ت كو راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی ل گه‌ل ره‌وشا نها یا ده‌ڤه‌رێ دگونجیت. ل ڤێرێ پرسه‌كا گرنگ هه‌یه، ئه‌و ژی پرسا دووماهی هاتنا ده‌مێ درێژكریێ ویلایه‌تا مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یه كو یێ نێزیكه ل گه‌ل راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردستانێ، ئه‌ڤجا ئه‌ڤ نێزیكی یه فاكته‌ره‌كه بۆ دوباره درێژكرنا سه‌رۆكاتیا وی، لێ پێدڤیه قانوونا ژماره (1) یا سالا 2005 بهێته راستڤه‌كرن، ب ئاوایه‌كی كو ده‌لیڤێ بده‌ته بارزانی بۆ ویلایه‌تا سیێ ل په‌رله‌مانی بهێته هه‌لبژارتن، ئانكو ل دووڤ سیسته‌مێ په‌رله‌مانی بیت، چونكی بارزانی جهێ رێزگرتنا پڕانیا كوردایه و ئه‌و دشێت پرۆسا سیاسی بۆ قووناغا بهێت ژی برێڤه ببه‌ت، نه‌مازه هه‌رێم د ده‌مه‌كێ ڤه‌گوهاستنێ یێ نازك دا ده‌رباز دبیت، له‌ورا پێدڤیه ل ده‌رئه‌نجامێن خرابێن گوهۆرینێ هشیار بین.
داعش بۆ به‌رژه‌وندیا ئیرانێ كار دكه‌ت
پشتی په‌یدابوونا رێخراوا تیرۆرستێ یا داعش ژ لایێ به‌ره‌یێ نوسره ڤه ل سووریێ و سه‌ره‌رای ره‌تكرتا ئاراسته‌یێن وێ یێن رادیكال یێن هشكباوه‌ر، مه هزار زێده‌بوونا هه‌ژمارا به‌ره‌یێن به‌رهنگار كر یێن كو دێ شه‌ڕێ رژێما به‌شار و ئه‌لئه‌سه‌د كه‌ن. لێ داعشێ ستێركا خوه ل ده‌ڤه‌رێن سونه‌نشینێن عه‌ره‌بی و كوردی گرت، زێده‌باری وان پێكهاتیێن دیتر وه‌كو مه‌سیحی و ئێزدیان. ل دووڤ دا ژی هاتنه ڤه‌گوهاستن بۆ عیراقێ ل سه‌ر ده‌ڤه‌را رۆژئاڤا و تایبه‌تی ل سه‌ر ئێك ژ مه‌زنترین باژێرێن عیراقێ ـ مووسلێ ـ. هه‌ر وه‌سا مه هزر نه‌دكر كو له‌شكره‌كێ نیزامی دێ هێته ڤه كێشان ژ ده‌ڤه‌ر و باژارێن گرنگ و بهێلیت پاریه‌كێ ساناهی بۆ رێكخراوه‌كا تیرۆرستی!! ئه‌م هه‌می ژی دزانین كو سه‌ركرده‌یا له‌شكری سه‌ر ب سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ یێ پێشین ڤه بوو، نووریێ مالكی، ئه‌م هه‌می ژی دزانین كا چه‌ندێ گرێدای رژێما ئیرانێ ڤه‌یه، ئه‌ڤجا بابه‌ت نه‌یێ ڤه‌شاریته چونكو یا هاتیه خوه‌یاكرن كو حزبێن شیعی گرێدای رژێما ئیرانی ڤه‌نه، ئه‌ڤ په‌یوه‌ندیه ل گه‌ل ئیرانێ تێپه‌ری هه‌می پیڤه‌ران بوویه هه‌تا كو سه‌رپێچی ل سه‌ر سه‌روه‌ریا نشتیمانی كری، بۆ میناك: نابیت سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ بهێته هه‌لبژارتن و پرانیا پۆسته‌یێن گرنگ ل عیراقێ بێی زڤرینا رازه‌مه‌ندیا ئیرانێ. هه‌ر وه‌سا حوكمه‌تا هه‌رێما عیراقێ په‌یوه‌ندی ل گه‌ل ئیرانێ هه‌یه، لێ ب مه‌رجه‌كی كو ئه‌و ژ چارچووڤێ به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابووری و دپیلۆماسی و سیاسی ده‌رنه‌كه‌ڤیت ژ بال هه‌ردو ئالیان ڤه، بێی هندێ كو لایه‌نه‌ك مایێ خوه د كاروبارێن هه‌ڤدو دا بكه‌ن، زێده‌باری هه‌بوونا ژێكڤه‌قه‌تیانه‌كێ د ناڤبه‌را حزبێن كوردی دا و ئاستێ په‌یوه‌ندیا وێ ل گه‌ل ئیرانێ، ل هه‌ر حاله‌كی لێ پرسگرێك نا گه‌هیته ئاستێ زالبوونا ئیرانێ ل سه‌ر حزبێن شیعی و ئه‌و حزب ژی ب ئاشكرایی پێگیریا خوه بۆ رادگه‌هینن. ب ڤێ چه‌ندێ ده‌رازینكا هاتنا ئیرانێ بۆ عیراقێ ب رێیا حزبێن شیعی یێن به‌ره‌پێدانا خوه و هێزا خوه وه‌ردگریت دا بگه‌هیته سنۆرێن وێ و یا فه‌ره په‌یوه‌ندیا خوه ل گه‌ل حزبێن شیعی خورت بكه‌ت و ئاسته‌نگێن ب هێز ل به‌ر هێزا خوه ل عیراقێ راكه‌ت دا كو ژ سنۆرێ شیانا زالبوونێ نه‌بۆریت. چه‌ندی حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ خودانا به‌رهرا شێری بیت یا حوكمه‌تا ئێكگرتی ناڤه‌ندی ڤه ل سه‌رده‌مێ جه‌فه‌ری و پاشی مالكی و نها ژی عه‌بادی كو به‌رێ سه‌رنجا گشتی دده‌ته كوردستانێ كو هێزا وێ سڤك بكه‌ت و باندۆرا وی و ل به‌ر چاڤوه‌ربگریت كو كارتێكرنێ ل سه‌ر كوردێن ئیرانێ نه‌كه‌ت و سه‌قامگێریا وێ تێكنه‌ده‌ت، چونكو ره‌وشا كۆبانێ ل كوردستانا سووریی كارتێكرنه‌كا زۆر ل سه‌ر كوردێن عیراقێ و توركیا هه‌یه، ب ڤێ چه‌ندێ شه‌رێ داعشێ هاته سه‌ر كوردستانا عیراقێ ب ره‌نگه‌كی كو كورد هه‌می تێكۆشانێن خوه ته‌رخان بكه‌ن بۆ نه‌هێلانا مه‌ترسیا تیرۆرا داعشێ و پاراستا ئاسایش و به‌رقه‌راریا هه‌رێمێ زێده‌باری ئه‌نجامدانا تێكۆشانێن رژد بۆ نه‌هێلانا سزایێن ئابووری یێن ل ده‌سپێكێ ل سه‌ر هه‌رێمێ سه‌پاندی پاشی ل سه‌ر حوكمه‌تا ناڤه‌ندی. ژ لایه‌كێ دیڤه هه‌بوونا داعشێ و خرڤه‌بوونا وێ ل ده‌ڤه‌رێن سونی یێن عه‌ره‌بی وه‌كو په‌نجه‌شێرێ یه یا كوشتنێ دكه‌ت و ویرانكاریێ و ئه‌ردی و مرۆڤان دهه‌تكینیت یێن ل ژێر ده‌سته‌لاتا وان، ئه‌ڤه‌یه وێ هزرێ ل ده‌ف مه په‌یدا دكه‌ت كو هزر بكه‌ین ئارمانجا سه‌ره‌كی یا داعشێ یا د لاوازكرن و خرابكرنا ده‌ڤه‌رێن عه‌به‌ری یێن سونی دا، چه‌ندی خه‌لكێ وێ خه‌ون دیتین كو عیراق بزڤریته چارگۆشا ئێكێ به‌ری رۆخیانا رژێما سه‌دام حوسێنی ب تایبه‌ت پشتی كو نووری مالكی خوه د مافێن خه‌لكێ سونه نه‌گه‌هاندی و ده‌ڤه‌رێن وان پشتگوه هاڤێتین، لێ هه‌بوونا داعشا تیرۆری عه‌ره‌بێن سونه هاندانه وێ ئێكێ كو هه‌می كارێ خوه بكه‌نه چاوانیا پاراستنا گیانێ وان و خێزانێن وان ژ كوشتنێ و مشته‌خبوونێ و ده‌ربه‌ده‌ركرنێ، ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ئێدی عه‌ره‌بێن سونه چو ده‌لیڤه نه‌مانه كو ته‌حه‌مولێ بكه‌ن. دبیت ئێك بپرسیت: ئه‌رێ عه‌ره‌بێن شیعه د دوور بوون ژ تیرۆرا داعشێ؟ بلا بزانین كو نا بیت ب ره‌نگه‌كێ ڤه‌بڕی ئینكار بكه‌ین، لێ دشیان دایه كو داكۆكی بهێته كرن كو عه‌ره‌بێن شیعه ل سووریێ و عیراقێ دزیاندار بن، دیسا داتایێن داویان ئاشكرا كر كو تاوانا ل بنگه‌هێ سپایكه‌ر هاتیه كرن كو لایه‌نێن كه‌فتینێ به‌عسی بوون و زه‌لام و مرۆڤێن رژێما پێشین سه‌دام حوسینی بوون و رێكخراوا داعشا تیرۆرست چو مایێ خوه تێ نینه. یان دیاربوونا كوشتنا عزه‌ت دۆری د ناڤ شه‌رێ داعشێ دا و. . هتد، ئه‌ڤ هه‌میا مه بیر لێ كری زێده‌باری وان فاكته‌رێن سیاسی و له‌شكری یێن ئیرانی یێن نها ل سووریێ و عیراقێ ل یه‌مه‌نێ و لوبنانێ و هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دیتر ژی، ب تنێ دێ بێژین كو داعش بۆ به‌رژه‌وه‌ندیا ئیرانێ كار دكه‌ت.
و: ئه‌ڤرۆ
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com