کێ‎ ‎پێشینە‎ ‎دانە‎ ‎خەلکی؟‎ ‎نێچیرڤان‎ ‎بارزانی‎ ‎یان‎ ‎بەرھەم‎ ‎سالح؟‎ ‎

فەرسەت‎ ‎سۆفی‎ *

ل‎ ‎گۆری‎ ‎ھەموو‎ ‎پێڤەر‎ ‎و‎ ‎بەرپرسیاریان‎ ‎ھەڤپشک‎ (‎تچامنی‎) ‎دکەڤیتە‎ ‎ستویێ‎ ‎کابینەیێن‎ ‎حوکمەتێ،‎ ‎ب‎ ‎شێوەیەکێ‎ ‎ھەڤپشک‎ ‎ژی،‎ ‎خوەدی‎ ‎دەستەەفتان‎ ‎دەردکەڤیت،‎ ‎لۆژیک‎ ‎وێ‎ ‎چەندێ‎ ‎قەبوولناکەت‎ ‎د‎ ‎دەسکەفتان‎ ‎دا‎ ‎شەریک‎ ‎بیت‎ ‎و‎ ‎د‎ ‎کێموکاسیان‎ ‎داژی‎ ‎تەریک‎. ‎

د‎ ‎ھەوا‎ ‎ھەلبژارتنان‎ ‎دا‎ ‎گەلەک‎ ‎ب‎ ‎رژدی‎ ‎کار‎ ‎ل‎ ‎سەر‎ ‎وێ‎ ‎چەندێ‎ ‎دھێتەکرن،‎ ‎کو‎ ‎پێشینەیێن‎ ‎حوکمەتێ‎ ‎وەک‎ ‎دەستکەفتێن‎ ‎تاکەکەسی‎ ‎بۆ‎ ‎بەرێز‎ ‎سەرۆکێ‎ ‎لیستا‎ ‎ھەڤپەیمانی‎ ‎بھێنە‎ ‎چەسپاندن،‎ ‎د‎ ‎دەمەکێدا‎ ‎ئەم‎ ‎وەسا‎ ‎دبینین‎ ‎کو‎ ‎دڤیا‎ ‎ئەڤ‎ ‎گەنگەشەیە،‎ ‎د‎ ‎دەمێ‎ ‎ھەڵبژارتنێن‎ ‎کوردستانێ‎ ‎دا‎ ‎ھاتباکرن‎ ‎نە‎ ‎یێن‎ ‎بەغدا،‎ ‎دڤیا‎ ‎ئەو‎ ‎بەرێز‎ ‎بەحسا‎ ‎کریارێن‎ ‎خوە‎ ‎یێن‎ ‎بەغدا‎ ‎بکەت،‎ ‎د‎ ‎وێ‎ ‎دەمی‎ ‎دا‎ ‎کو‎ ‎پۆستێن‎ ‎گرنگ‎ ‎و‎ ‎کارێگەر‎ ‎ل‎ ‎وێرێ‎ ‎ھەبوون‎. ‎

بەلێ‎ ‎بۆ‎ ‎دەرێخستنا‎ ‎راستیان‎ ‎بزاڤێ‎ ‎دکەین‎ ‎ب‎ ‎پشتەڤانیا‎ ‎دیکومێنتێن‎ ‎یاسایی‎ ‎و‎ ‎بەڵگەیێن‎ ‎حاشاھەلنەگر‎ ‎راستیا‎ ‎پێدانا‎ ‎پێشینەیان‎ ‎بۆ‎ ‎رایا‎ ‎گشتی‎ ‎رۆنبکەینەڤە.

1- پێشینەیا‎ ‎خانۆیان‎: ‎

د‎ ‎کابینەیا‎ ‎پێنجێ‎ ‎دا‎ ‎ژ‎ ‎مادەیا‎ ‎‏١٢‏‎ ‎یا‎ ‎یاسایا‎ ‎بۆدجە‎ ‎ژمارە‎ ‎‏٣‏‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠٠٨‏‎ ‎دا‎ ‎ھاتیە‎ ‎جێگیرکرن،‎ ‎ئەڤە‎ ‎ژی‎ ‎دەقێ‎ ‎وێ‎ ‎مادەیێ‎ ‎یە‎ “‎سولفەیا‎ ‎خانۆبەران‎ ‎بۆ‎ ‎ھەڤوەلاتیان،‎ ‎دێ‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎رەوشەکێ‎ ‎ھێتە‎ ‎خەرجکرن‎ ‎کو‎ ‎وەزارەتا‎ ‎دارایی‎ ‎دەستنیشان‎ ‎بکەت‎”. ‎ھەر‎ ‎ل‎ ‎دووڤ‎ ‎دەرچوونا‎ ‎ڤێ‎ ‎قانوونێ‎ ‎ل‎ ‎رۆژا‎ ‎‏٢٠٠٨‏‎/‎‏٥‏‎/‎‏٢٠،‎ ‎وەزارەتا‎ ‎دارایی،‎ ‎رێنمایی‎ ‎بۆ‎ ‎خەرجکرنا‎ ‎سولفەیا‎ ‎خانۆبەران‎ ‎دەرکریە‎ ‎و‎ ‎کۆژمێ‎ ‎‏١٢‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دیناران‎ ‎بۆ‎ ‎سەنتەرێ‎ ‎پارێزگەھان‎ ‎و‎ ‎نەە‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎ ‎بۆ‎ ‎قەزا‎ ‎و‎ ‎ناحیان‎ ‎دیارکریە،‎ ‎ئەڤجا‎ ‎د‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎دا‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎پرۆژەیاسایا‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎حوکمەتێ‎ ‎کو‎ ‎بۆ‎ ‎پەرلەمانی‎ ‎ھاتیە‎ ‎رەوانەکرن،‎ ‎ھەمان‎ ‎دەقێ‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎‏٢٠٠٨ێ‎ ‎ھاتیە‎ ‎دوبارەکرن،‎ ‎بێی‎ ‎دەستکاریکرن‎ ‎کو‎ ‎ل‎ ‎سەری‎ ‎مە‎ ‎ئاماژە‎ ‎پێدایە.

‎ژ لایێ‎ ‎پەرلەمانیڤە‎ ‎وەک‎ ‎خوە‎ ‎ھاتییە‎ ‎پەسەندکرن‎ ‎و‎ ‎بوویە‎ ‎یاساڤە‎. ‎د‎ ‎یاسایا‎ ‎‏٢٠١٠ێ‎ ‎دا‎ ‎ھەمان‎ ‎دەق‎ ‎ھاتیە‎ ‎دوبارەکرن،‎ ‎لێ‎ ‎ب‎ ‎ھندەک‎ ‎زێدەیڤە‎ ‎ئەو‎ ‎ژی‎ ‎ژ‎ ‎ئەگەرێ‎ ‎زێدەبوونا‎ ‎داھاتێ‎ ‎ھەرێمێ،‎ ‎ژلایێ‎ ‎پەرلەمانێ‎ ‎کوردستانێ‎ ‎ڤە‎ ‎‏١٥‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎ ‎ب‎ ‎یەکسانی‎ ‎بۆ‎ ‎پارێزگەھان‎ ‎و‎ ‎قەزا‎ ‎و‎ ‎ناحیان‎ ‎ھاتە‎ ‎دیاریکرن‎. ‎ئەڤجا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١‏‎ ‎بوونە‎ ‎‏٢٠‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎ (‎ئەڤە‎ ‎د‎ ‎دەمەکی‎ ‎دایە‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎نڤیسینا‎ ‎ژمارە‎ ‎‏٢٧٦٥‏‎ ‎یا‎ ‎رۆژا‎ ‎‏٢٠١١‏‎/‎‏٣‏‎/‎‏٨‏‎ ‎ب‎ ‎ئیمزایا‎ ‎سەرۆک‎ ‎وەزیرێن‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎ھەر‎ ‎‏١٥‏‎ ‎ملیۆنێن‎ ‎سالا‎ ‎بەرێ‎ ‎ھاتبوونە‎ ‎دیارکرن،‎ ‎لێ‎ ‎پەرلەمانی‎ ‎د‎ ‎دەمێ‎ ‎گەنگەشەیا‎ ‎یاسایا‎ ‎بودجەدا‎ ‎کرنە‎ ‎‏٢٠‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎) ‎و‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٢‏‎ ‎ل‎ ‎سەردەمێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎حەفتێ‎ ‎بۆ‎ ‎پارێزگەھا‎ ‎و‎ ‎قەزاو‎ ‎ناحیان‎ ‎‏٢٠‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎و‎ ‎بۆ‎ ‎گوندان‎ ‎‏٢٥‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎ ‎ھاتنە‎ ‎دیارکرن،‎ ‎ئەڤە‎ ‎ژی‎ ‎د‎ ‎مادەیا‎ ‎‏١٤‏‎ ‎و‎ ‎‏١٥‏‎ ‎یا‎ ‎قانوونا‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎ژمارە‎ ‎ھەشت‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٢ێدا‎ ‎ھاتیە‎ ‎جێگیرکرن.

2- پێشینەیا‎ ‎کشتوکاڵی‎ :

‎گەلەک‎ ‎ب‎ ‎روونی‎ ‎د‎ ‎ماددەیا‎ ‎‏١٣‏‎ ‎یا‎ ‎قانوونا‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎ژمارە‎ ‎‏٣‏‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠٠٨‏‎ ‎دا‎ ‎د‎ ‎سەردەمێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎پێنجێ‎ ‎دا‎ ‎ھاتیە‎ ‎جێگیرکرن،‎ ‎لێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎ژ‎ ‎قانوونا‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎سالێن‎ ‎دووڤ‎ ‎دا،‎ ‎ب‎ ‎تنێ‎ ‎ئاماژە‎ ‎ب‎ ‎وێ‎ ‎ھاتیە‎ ‎دان‎ ‎کو‎ ‎دێ‎ ‎بەردەوامبن‎ ‎ل‎ ‎سەر‎ ‎پێدانا‎ ‎پیشینەیا‎ ‎کشتوکاڵی‎ ‎و‎ ‎ب‎ ‎کۆژمەکێ‎ ‎پارەی‎ ‎ژ‎ ‎بۆدجەیێ‎ ‎بۆ‎ ‎ھاتیە‎ ‎تەرخانکرن

3- ‎پێشینەیا‎ ‎ھەڤژینێی‎: ‎

ل‎ ‎گۆری‎ ‎یاسایا‎ ‎ژمارە‎ ‎‏١٧‏‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٠ێ‎ ‎یاسایەکا‎ ‎تایبەت‎ ‎ب‎ ‎ناڤێ‎ ‎یاسایا‎ ‎ھەڤژینێی‎ ‎ل‎ ‎ھەرێما‎ ‎کوردستانێ‎ ‎دەرکەفت،‎ ‎ئەو‎ ‎قانوون‎ ‎ژ‎ ‎لایێ‎ ‎رێژەیا‎ ‎قانوونی‎ ‎یا‎ ‎ئەندامێن‎ ‎پەرلەمانێ‎ ‎کوردستانێ‎ ‎ڤە‎ ‎ھاتبوو‎ ‎پێشکێشکرن‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎پەیرەوێ‎ ‎ناڤخوە‎ ‎یێ‎ ‎پەرلەمانی‎ ‎ھەر‎ ‎‏١٠‏‎ ‎ئەندام‎ ‎پەرلەمان‎ ‎و‎ ‎زێدەتر‎ ‎دشێن‎ ‎پرۆژە‎ ‎یاسایەکێ‎ ‎پێشکەشبکەن،‎ ‎ژ‎ ‎بەر‎ ‎وێ‎ ‎چەندێ‎ ‎پێشینەیا‎ ‎ھەڤژینێی‎ ‎دەستکەفتێ‎ ‎سەرەکی‎ ‎یێ‎ ‎فراکسیۆنا‎ ‎ھەڤپەیمانیا‎ ‎کوردستانی‎ ‎یا‎ ‎پارتی‎ ‎و‎ ‎ئێکەتیێ‎ ‎بوویە‎ ‎کو‎ ‎ژ‎ ‎‏٥٩‏‎ ‎ئەندامان‎ ‎پێکھاتبوون‎. ‎ئەڤجا‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎ژ‎ ‎پرۆژەیا‎ ‎بودجەیا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١دا‎ ‎د‎ ‎بڕگەیا‎ ‎چار‎ ‎یا‎ ‎مادەیا‎ ‎‏١٥دا‎ ‎ژبەر‎ ‎رۆنیا‎ ‎ڤێ‎ ‎قانوونێ‎ ‎گۆژمێ‎ ‎دو‎ ‎ملیۆن‎ ‎و‎ ‎‏٥٠٠‏‎ ‎ھزار‎ ‎دیناران‎ ‎دیارکرن،‎ ‎پاشی‎ ‎پەرلەمانی‎ ‎کرنە‎ ‎پێنچ‎ ‎ملیۆن‎ ‎دینار‎ ‎و‎ ‎بۆ‎ ‎کەسوکارێن‎ ‎شەھیدان‎ ‎ژی‎ ‎کرە‎ ‎بەخشین،‎ ‎نەکو‎ ‎قەر‎.

4- ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎قانوونا‎ ‎ژمارە‎ ‎دو‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١‏‎ ‎ب‎ ‎ناڤێ‎ ‎قانوونا‎ ‎سندۆقا‎ ‎پشتەڤانیا‎ ‎پرۆژەیێن‎ ‎بچووک‎ ‎یێن‎ ‎لاوان‎ ‎کو‎ ‎ژلاێی‎ ‎رێژەیا‎ ‎قانوونی‎ ‎یا‎ ‎ئەندامێن‎ ‎پەرلەمانی‎ ‎ڤە‎ ‎ھاتبوو‎ ‎پەسەندکرن‎ ‎و‎ ‎بسەر‎ ‎حوکمەتێدا‎ ‎ھاتیە‎ ‎سەپاندن‎ ‎نەکو‎ ‎ژ‎ ‎لایێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشیڤە‎ ‎ھاتبیتە‎ ‎پێشنیازکرن،‎ ‎ئەوچەند‎ ‎ژی‎ ‎حەتا‎ ‎قەیرانا‎ ‎دارایی‎ ‎ل‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٤‏‎ ‎یا‎ ‎بەردەوامبوو‎.

5- ‎قانوونا‎ ‎ژمارە‎ ‎‏١٤‏‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١ێ‎ ‎یاسایا‎ ‎جێبەجێکرنا‎ ‎ھێزێن‎ ‎ئاسایشا‎ ‎ناڤخۆ‎ ‎یا‎ ‎عیراقێ‎ ‎ل‎ ‎ھەرێما‎ ‎کوردستانێ‎: ‎ئەڤ‎ ‎یاسایە‎ ‎ددەمەکێدا‎ ‎دەرچوویە‎ ‎کو‎ ‎ژیێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎بدووماھی‎ ‎ھاتبوو‎ ‎و‎ ‎پرۆژە‎ ‎ژلایێ‎ ‎پەرلەمانتارانڤە‎ ‎ھاتیە‎ ‎ئامادەکرن‎ ‎و‎ ‎پێشکێشکرن‎ ‎و‎ ‎پەسەندکرن،‎ ‎کو‎ ‎بوویە‎ ‎ئەگەرێ‎ ‎زێدەکرنا‎ ‎مووچەیێ‎ ‎ھێزێن‎ ‎ئاسایش‎ ‎و‎ ‎پۆلیسان‎. 6- ‎کورتیئینانان‎ ‎بۆدجەی‎ ‎و‎ ‎قەرێن‎ ‎حوکمەتی‎: ‎ژ‎ ‎کۆما‎ ‎داھاتێ‎ ‎حوکمەتا‎ ‎ھەرێما‎ ‎کوردستانێ‎ ‎ل‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠٠٩ی‎ ‎کو‎ ‎ژ‎ ‎بەغدا‎ ‎ھاتبوو‎ ‎ب‎ ‎تنێ‎ ‎نێزیکی‎ ‎ھەشت‎ ‎ترلیۆن‎ ‎و‎ ‎‏٨٠٠‏‎ ‎ملیار‎ ‎دیناران‎ ‎بوو‎ ‎و‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎مادەیا‎ ‎دو‎ ‎یا‎ ‎قانوونا‎ ‎بۆدجە‎ ‎یا‎ ‎ژمارە‎ ‎ھەشت‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠٠٩‏‎ ‎و‎ ‎ھەر‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎ھەمان‎ ‎قانوون‎ ‎حوکمەتا‎ ‎ھەرێما‎ ‎کوردستانێ‎ ‎د‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠٠٩‏‎ ‎دا‎ ‎چو‎ ‎کورتیئینانەکا‎ ‎بۆدجەی‎ ‎نەبوویە‎. ‎

لێ‎ ‎د‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٠‏‎ ‎دا‎ ‎و‎ ‎سەردەمێ‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎کۆیا‎ ‎داھاتێ‎ ‎حوکمەتا‎ ‎ھەرێمێ‎ ‎کۆ‎ ‎ژ‎ ‎بەغدا‎ ‎ھاتبوو‎ ‎زێدببوو‎ ‎بوو‎ ‎‏١١‏‎ ‎ترلیۆن‎ ‎و‎ ‎‏٥٠٠‏‎ ‎ملیار‎ ‎دیناران،‎ ‎ئەو‎ ‎ژی‎ ‎ژ‎ ‎ئەگەرێ‎ ‎بلندبوونا‎ ‎بھایێ‎ ‎پەترۆلێ‎ ‎و‎ ‎ھەر‎ ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎مادەیا‎ ‎ئێکێ‎ ‎یا‎ ‎قانوونا‎ ‎بۆدجەیا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١٠‏‎ ‎کو‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎ھنارتیە‎ ‎پەرلەمانی،‎ ‎‏٨٠٠‏‎ ‎ملیار‎ ‎دیناران‎ ‎قەردار‎ ‎بوویە‎ ‎و‎ ‎بۆدجە‎ ‎تووشی‎ ‎کورتیئینانێ‎ ‎بوویە‎. ‎ل‎ ‎گۆری‎ ‎بڕگەیا‎ ‎دو‎ ‎یا‎ ‎مادەیا‎ ‎دو‎ ‎یا‎ ‎قانوونا‎ ‎بودجە‎ ‎ژمارە‎ ‎شەش‎ ‎یا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١،‎ ‎ئەڤ‎ ‎کۆژمە‎ ‎د‎ ‎دەستپێکا‎ ‎ساڵا‎ ‎دووێ‎ ‎یا‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎یا‎ ‎ساڵا‎ ‎‏٢٠١١ێ‎ ‎بلندبوویە‎ ‎بۆ‎ ‎ئێک‎ ‎ترلیۆن‎ ‎و‎ ‎‏٥٦٤‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دیناران،‎ ‎د‎ ‎دووماھیا‎ ‎سالا‎ ‎‏٢٠١١‏‎ ‎و‎ ‎دەستپێکا‎ ‎‏٢٠١٢‏‎ ‎دا‎ ‎واتە‎ ‎ل‎ ‎گەل‎ ‎تەمامبوونا‎ ‎کابینەیا‎ ‎شەشێ‎ ‎کورتیئینان‎ ‎و‎ ‎قەرێن‎ ‎حوکمەتێ‎ ‎بلندبووینە‎ ‎بۆ‎ ‎دو‎ ‎ترلیۆن‎ ‎و‎ ‎‏٤٤‏‎ ‎ملیار‎ ‎و‎ ‎‏٨٤٧‏‎ ‎ملیۆن‎ ‎دیناران.

*‎ئەندامێ‎ ‎فراکسیۆنا‎ ‎پارتی‎ ‎ل‎ ‎پەرلەمانێ‎ ‎کوردستانێ

کۆمێنتا تە