NO IORG
Authors Posts by جوان عزه‌ت

جوان عزه‌ت

جوان عزه‌ت
96 POSTS 0 COMMENTS

30

جوان عزه‌ت/ پشكا سیێ
ئه‌و جڤاكێ ئه‌خلاقێ زانستى هه‌بیت ئه‌و جڤاك دبیته‌ بنه‌مایه‌كێ سه‌ره‌كى بۆ چێكرنا كه‌سایه‌تیا مرۆڤى و په‌یوه‌ندیه‌كا ره‌فتارناسیێ د ناڤبه‌را زانستێ نیاسینا سروشتێ مرۆڤى دروست دكه‌ت، نه‌خاسمه‌ ئه‌و كه‌سێ هه‌ولا چێكرنا تێگه‌هێن ژینگه‌هێ دكه‌ت جۆره‌ ئارامیه‌ك و دروستیه‌ك پێڤه‌ دیار دبیت، كو دزانیت هه‌ولدانا گه‌شه‌كرن و چاره‌سه‌كرنا كێشه‌یێن ژیانێ بۆ هه‌ر شكسته‌نه‌كێ به‌رهنگارى و به‌رپرسیار یه‌.
ب تایبه‌تى د ئه‌زموون و ژێده‌رێن ئه‌خلاقى دا پێدڤیه‌ مرۆڤ هه‌ر تشتى ب جوانى هێژایى هه‌بوونێ ببینیت، هه‌تا وى راده‌یى نه‌هێلیت شیانیێن وى یێن كه‌سۆكى بكه‌ڤنه‌ به‌ر گومانه‌كا بێ رامان، بۆ نموونه‌/ ده‌مێ زارۆیه‌ك د ته‌مه‌نێ بچووك دا ره‌فتار و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا شاش ل گه‌ل بهێته‌كرن، هینگێ ئه‌و زارۆ دێ هه‌ست ب كێماسیه‌كا نه‌بوونیێ كه‌ت، ئانكو د لا شعورێ وى دا ره‌نگڤه‌دانا نه‌رێنى سه‌رهلدده‌ت، ب هزرامن ئه‌ڤه‌ بخوه‌ خوه‌ د سیسته‌مێ خێزانى دا جۆره‌كێ كێماسیكرنا ئه‌خلاقى یه‌، ژ به‌ركو ئه‌خلاق پێڤه‌ره‌كه‌ گرێدایى ره‌نگڤه‌دانا هه‌ر كاره‌كێ یه‌. یان ژى ده‌مێ ل قوتابخانێ سه‌ره‌ده‌ریا مامۆستایى ل گه‌ل قوتابى گرنگه‌ سه‌ره‌ده‌ریه‌كا لێكدایى و په‌روه‌رده‌یى بیت، داكو خوێندكار خوه‌ ب فێرخوازه‌كێ ره‌ق، كین و كێم زانین نه‌بینیت و جۆره‌ بێزاریه‌كا مه‌عریفى ل نیك دروست نه‌بیت، چونكو د ئه‌ستاتیكا ملله‌تێن پێشكه‌فتى دا دوو بنه‌مایێن گرنگ هه‌نه‌ مرۆڤ تێدا ئاڤا دبن و ل سه‌ر بیرۆكه‌یێن ئه‌خلاقى ده‌ربرینێ دده‌نه‌ هه‌ر قووناغه‌كا ژیانێ، ئه‌و ژى (بسپۆریا زانستێ قانوونى و هزرى د ئه‌قل و ئه‌ده‌با مرۆڤى) دا و (شاره‌زایى د ره‌وانبێژیا بوویه‌رێن جڤاكى ب رێیا خواندنێن ئه‌خلاقى).
ئه‌ڤ هه‌ردو هزره‌ هه‌تا ئاسته‌كێ دشێن بنه‌مایێن جوانیێ د ره‌فتارێ تاكى دا په‌یدابكه‌ن، ل ڤێرێ چه‌ند پرسیاره‌ك دهێنه‌ پێش ئه‌رێ مرۆڤى ئه‌و باوه‌رى هه‌یه‌، كو د ناڤ جڤاكه‌كێ نه‌سه‌قامگیر دا وه‌ك مرۆڤ بژیت، یان ژى ژیانا مرۆڤى یا بێ زانست زانین بیت و مرۆڤى ئاگه‌ه ژ چ بنه‌مایێن ئه‌خلاقى نه‌بیت؟ گرنگ نینه‌ كا چ د ژیانا مرۆڤى یا رۆژانه‌ دا روودده‌ت، به‌لێ یا گرنگ هزركرن و ده‌ربرینا مرۆڤى بۆ وێ رویدانێ یه‌، یان وێ بۆیه‌رێ یه‌ ئه‌وا رووبه‌روى ده‌مێن مرۆڤى دهێت، ئه‌ڤه‌ به‌رجه‌سته‌كرنه‌كه‌ بۆ پتر زانیاریبوون ل سه‌ر كۆمڤه‌كرنا پرسیاركرن و خوه‌ زانه‌بوونا مژارێن هوور.
هه‌روه‌سا د ناڤه‌رۆكا جڤاكێ مه‌ دا، خاله‌كا گرنگتر هه‌یه‌ كو به‌حس بكه‌م، ئه‌و ژى مخابن زانستێ ئه‌خلاقى ژ هه‌ر تشتى كێمتر رۆلێ خوه‌ د ببینیت، چونكو كار ب شێوه‌كێ تێروته‌سه‌ل و دروست ل سه‌ر په‌روه‌رده‌یا زانستێ ئه‌خلاقى نه‌هاتیه‌كرن، ژ به‌ر ڤێ ژى، دێ بینى تاكه‌كه‌س ل گه‌ل ده‌ستپێكا ئه‌نجامدانا هه‌ر كاره‌كێ هه‌مى رێنما و رێكارێن خوه‌ تێكهه‌ل دكه‌ت و نه‌شێت سه‌ره‌ده‌ریه‌كا ئه‌قلانه‌ دگه‌ل پلان و پیڤه‌رێن خوه‌ و ده‌روبه‌ران بكه‌ت، له‌ورا زوربه‌یا جاران ئه‌و دبیته‌ قوربانیێ هنده‌ك تێگه‌ه و سالوخه‌تێن جڤاكى.
ئه‌نجام: تایبه‌مه‌ندیێن ئه‌خلاقى گه‌له‌ك گرفت و ئاریشان سه‌ره‌راست دكه‌ن و هه‌ڤسه‌نگیه‌كێ د ناڤبه‌را ده‌رزێن ده‌رووناسیا كه‌سى دروست دكه‌ن ب تایبه‌تى ئه‌و جڤاكێن سه‌ر ب هنده‌ك نیشانێن نه‌گونجایى ڤه‌ خرابێن وى پتر ژ باشێن وى دیاردبن، بوویه‌ ئه‌ڤه‌ تێرا هندێ كه‌ت، كو مرۆڤ وان دیارده‌یێن زه‌ره‌را جڤاكى دكه‌ن بزانیت، داكو ئه‌و شیانه‌ هه‌بیت به‌رپرسیاره‌تیا ناما ژیانێ ب جۆره‌كێ ئه‌ركى به‌رامبه‌ر هه‌بوونا خوه‌ گه‌هینیت.

ژینگه‌ها ئه‌خلاقى
جوان عزه‌ت/ پشكا چارێ
ل سه‌رده‌مێن كه‌ڤن، ئانكو بابوكالێن مه‌، هنده‌ك سالۆخه‌ت هاتبوونه‌ چیبَكرن، كو په‌یوه‌ندى ب هزر و ئاكارێ كه‌سان ڤه‌ هه‌بوو، ئاشكه‌رایه‌ وى ده‌مى ڤیابوو هه‌ر ره‌فتاره‌كا ژلایێكه‌سه‌كێ ڤه‌ هاتبوو ئه‌نجامدان ل سه‌ر وێ بیروباوه‌رێ یان وان سالوخه‌تان به‌رگریى ژ وێ ده‌ربرینێ هاتبوون كرن، نه‌خاسمه‌ ئه‌و پێنگاڤێن په‌یوه‌ندى ب تایبه‌تمه‌ندیێن ئه‌شیره‌ت و هۆزان ڤه‌ هه‌یى، چێدبیت هه‌ر سه‌رده‌مه‌كێ تام، چێژ و دیتنێن خوه‌ یێن جودا هه‌بوون، لێ ئه‌ڤرۆ ئه‌م نه‌شێن وێ تام و چێژێ یان وى سالۆخه‌تى د هه‌مان ته‌رازوو دا هه‌لسه‌نگینین، چونكو وه‌ك وه‌ردى گۆتى:”گه‌ر مه‌ بڤێت بۆیه‌ره‌كێ ژ بۆیه‌رێن جڤاكى شرۆڤه‌بكه‌ین، دڤێت ئه‌م به‌رى هه‌رتشتى ل جڤاكێ وى سه‌رده‌مى بگه‌رین و هه‌مى بهایێن جڤاكى یێن وى سه‌رده‌مى بخوینین، هه‌تا كو شێن ب شێوه‌كێ زانستى شرۆڤه‌ بكه‌ین و تێبگه‌هین”.
ژبه‌ركو ئه‌خلاق ئامرازه‌كه‌ بۆ پشتبه‌ستن و پێكڤه‌ژیانا جڤاكێ مرۆڤایه‌تى، ئانكو رێسایه‌كه‌ ده‌ربرینێ ژ سنۆره‌كێ ره‌هه‌ندان كه‌ت بۆ ئارام و زیان نه‌گه‌هاندنا كه‌سێن به‌رامبه‌ر، ئه‌ڤجا گه‌ر ل دووڤ په‌یره‌وێ دوهى بچین، هه‌لبه‌ت دیاره‌ سه‌ره‌ده‌ریكرنا وێ قانوونێ د كه‌ڤن دا نه‌شیا هه‌مى ئارمانجێن مرۆڤى و ده‌روونى بینیته‌ جه، بێگومان ئه‌ڤه‌ ناهێته‌ وێ رامانێ كو نها ژى هه‌مى یا سه‌ره‌راست كریه‌، نه‌خێر، به‌لكو جوداهیه‌ك دیتر هه‌یه‌، لێ نه‌ ب رێژه‌یه‌كا زۆر، چونكو هه‌تا نها ژى هێشتا ئه‌و رازامه‌ندى یه‌ ل ناڤ جڤاكى وه‌كى جۆره‌كێ مه‌یلى و ره‌فتاكرنه‌كا هه‌روهه‌ر هه‌یه‌، ئانكو ئه‌و ره‌فتارێن بچووك د هشێن خه‌لكه‌كى دا بووینه‌ بنچینه‌كێ چاندى، ژ به‌ركو چێكرنا هه‌ر ئاخفتنه‌كێ یان پره‌نسیپه‌ك و ئه‌تیكه‌كێ ژ ناخێن مرۆڤان ده‌ردكه‌ڤیت و مرۆڤ دبنه‌ پشكه‌ك ژ دروستبوونا وى نه‌ریتێ هه‌یى، ئه‌ڤجا ئه‌و كاریگه‌رێن د جڤاكى دا په‌یدابووین نه‌تنێ زه‌ره‌ر گه‌هاندى یه‌ پێكهاته‌ و بنه‌مایێن جڤاكى، به‌لكو زه‌ره‌را مه‌زنتر ئه‌وبوو كو گه‌هاندى ئه‌قل و ئه‌خلاق و هزروبیرێن خه‌لكه‌كى.
یا ژ هه‌میێ گرنگتر ئه‌وه‌ دڤێت مرۆڤ بزانیت،”كو ئه‌خلاق دشێت جهێ زانست، زانین و مال سامانى بگریت، لێ چ تشت نه‌شێن جهێ ئه‌خلاقى بگرن/رند بنیامین”ئانكو ساخله‌میا ژینگه‌ها مرۆڤى ژ ڤیرێ ده‌ستپێكه‌ت ده‌مێ بنگه‌هێ ئاڤابوونا مرۆڤى ب رێیا ئه‌قل، زانست، په‌روه‌رده‌، ئه‌خلاق و…هتد بیت، هینگێ مرۆڤ دگه‌هیته‌ وێ باوه‌رێ و وى ئاستى كو رامانا ژیانێ د ناڤخوه‌یا مرۆڤى دا پێدڤى ب فه‌لسه‌فا ئاڤاكه‌ر هه‌یه‌. به‌لێ ئاریشا هه‌ره‌ سه‌ره‌كى ئه‌وه‌ ده‌مێ تاكه‌كه‌س هه‌مى هزرا خوه‌ ب تشتێن بچووك ڤه‌ مژوول دكه‌ت و بێ كو بزانیت پشكدارى د كاركرنێ دا ئه‌وه‌ یا، كو مرۆڤ ل پرسیار و به‌رسڤان دگه‌ریت.
د ڤى رویى دا پرسیاره‌ك دهێته‌ هه‌بوونێ، هه‌كه‌ مرۆڤ ژ خوه‌ بكه‌ت و بێژیت، ئه‌رێ بۆچى ئه‌م وه‌ك تاك و جڤاك ل دووڤ وان گرێیان نه‌ گه‌ریاینه‌ ئه‌ویێن ئه‌ڤرۆ بووینه‌ ئه‌گه‌رێ مالقبوون و دلته‌نگى و نه‌دیتنا مه‌؟
ئه‌نجام: یا ئیسپاته‌ كو په‌روه‌ردا كه‌لتوورى و جڤاكى وه‌كى خانه‌یه‌كا هه‌ڤپشك نه‌ بوویه‌ به‌رهه‌مێ چاره‌سه‌ركرنێ هه‌روه‌سا پرۆژه‌ و پرۆسَسێن سیاسى، زانستى، په‌روه‌رده‌ى و جڤاكى ل سه‌ر كه‌شێ گشتیێ هزرا تاكێ كورد نه‌بووینه‌ ئاراسته‌یێن زالكرى، دیسا ئه‌و ته‌كتیك و رێبازێن ژ لایێن سه‌رده‌ستان ڤه‌ ژى پیشكیشى ناڤه‌رۆكا نه‌ریتێ مه‌ بووى رۆژانه‌ د ناخێ تاكى دا وه‌ك دیارده‌ دزڤریت و وه‌كى جۆره‌ سه‌پاندنه‌كێ پێڤه‌ دیاربووینه‌، له‌ورا ئه‌ڤرۆ ژى بارگرانیا هه‌را مه‌زن ل سه‌ر هزر و بیرێن تاكى ئه‌و ناڤه‌رۆكه‌ بوویه‌، یا كو نه‌شیایى ژینگه‌ها ئه‌خلاقى بكه‌ته‌ جهێ نه‌ئارامى، نه‌ رامابوونا ژیان و بێ بهابوونا جڤاكێ مرۆڤ و مرۆڤایه‌تى.

44

جوان عزه‌ت/ پشكا ئێك

ژینگه‌ها ئه‌خلاقى ئه‌و ژینگه‌هه‌یه‌ ئه‌وا مرۆڤ بخوه‌ هه‌ولدده‌ت خوه‌ د ناڤ دا دروست بكه‌ت بێ كو ره‌فتار و نه‌ریتنێن وێ ژینگه‌هێ كاریگه‌ریێ ل سه‌ر ژیانا مرۆڤى بكه‌ت. وه‌كى كا چاوا مرۆڤ رۆژانه‌ د خه‌ما دابینكرنا ژین و ژیارا خوه‌ یا رۆژانه‌ یه‌ ئها هوسا پێدڤیه‌ مرۆڤى خه‌ما دروستكرن و دروستیا ژینگه‌هه‌كا ئه‌خلاقى ژى هه‌بیت بۆ هندێ نفشێن داهاتى و سه‌قامگریا مرۆڤان د بارودوخێ جڤاكى دا به‌ر ب مه‌ترسیداریێ نه‌به‌ت و په‌یره‌وا باشبوون و چاكه‌كاریا خوه‌ د ژیانێ دا بینیته‌ به‌رهه‌م.  نه‌خاسمه‌ د ڤى سه‌رده‌مى دا پشتى په‌یدابوونا رێك و بنه‌ماییێ ته‌كنولوژیایێ ده‌ركه‌فتین ئیدى رۆژ بۆ رۆژێ بار و ئاستێ مه‌عریفى یێ به‌ره‌ ب گه‌شه‌كرن و تازه‌بوونه‌كا دى دچیت و به‌رێ مرۆڤى دده‌ته‌ وێ چه‌ندێ، كو هزربكه‌ت ئه‌رێ بۆ پێشكه‌فتن و بایه‌خداریا جڤاك و ژینگه‌ها من چ جوره‌ ئه‌خلاق پێ باشه‌؟ یان ئه‌م دشێن چ قه‌بوول بكه‌ین و چ قه‌بوول نه‌كه‌ین؟ ئه‌رێ ئه‌م چه‌ند به‌رهه‌ڤین گوهۆرینێ دروست بكه‌ین و تشتێن باش وه‌ربگرین و هه‌لبژرین؟  ئه‌ڤه‌ك كۆمه‌له‌كا وان پرسیارانه‌ یێن كو هوشیاریه‌كێ ل نیك مه‌ دیاردكه‌ن بێ كو ئه‌م ببینه‌ ئه‌و تاك یان ئه‌و كه‌س یێن به‌ر ب ئاراسته‌یێ به‌رهه‌له‌یێ دچن، ئانكو مه‌به‌ست ئیدیال/ شێتبوون.  د ڤى رویى دا ئه‌خلاق به‌رجه‌سته‌یا ڤه‌كولین و لێگه‌ریانا ره‌هه‌ند و بیروباوه‌ریێن فه‌لسه‌فا جوانبوون و ژیانبوونێ  د وه‌لاتێ مرۆڤى دا په‌یدا كه‌ت، چونكو ئه‌و ده‌ستنیشانا زانین و تێگه‌هشتنا مرۆڤى د ره‌فتارا خرابى و باشیا ژینگه‌هێ دا كه‌ت و هوسا نیشانده‌ت كا ئه‌و چ تشته‌ تاكى توره‌دكه‌ت یان به‌خته‌وه‌ر دكه‌ت یان تاك دشێت چ تشتى ژبیر بكه‌ت و كار بۆ چ تشتێ تازه‌ بكه‌ت.   ده‌مێ ئه‌م به‌حسێ ئه‌خلاقى دكه‌ین مه‌به‌ست پێ ئه‌خلاقێ مه‌عریفى یه‌، چونكو ئه‌و  ئێكه‌م پێنگاڤا ژێده‌رێن رێكا یه‌، به‌لێ د هه‌ر كریاره‌كێ دا ئاستێ هزركرنێ گرنگه‌، نموونه‌ كه‌سه‌ك ده‌مێ د جڤاكى دا ره‌فتاره‌كێ بێ هزر دكه‌ت، هینگێ ئه‌و ره‌فتار ل سه‌ر وى دبیته‌ جوره‌كێ نه‌هشى و نه‌ ئاگه‌هیێ و نزانیت چاوان ب چ رێك ئه‌و ره‌فتار دناڤ وى دا ده‌ركه‌فتیه‌ بۆ ده‌رڤه‌ى ژینگه‌ها وى، هینگێ دبێژنه‌ ڤێ جوره‌ ره‌فتارێ (ڤه‌رێژ و نه‌ تێهزرینا به‌ركارا) ئانكو ژ حه‌ز و دلینیێ به‌ربه‌لاڤ دبیت، هه‌تا على وه‌ردى گوتنه‌كا بالكێش ده‌رباره‌ى ڤێ چه‌ندێ دبێژیت:”كو ئه‌ڤ نه‌هوشه‌ یان مه‌ژیێ فه‌شارتى و نه‌ ئاگه‌ه یان ژى ناخ و نه‌ستا مرۆڤى، وه‌كو گوگایا كومه‌كا بیاڤێن نێگه‌تیڤ و پوزه‌تیڤ دهێته‌ هژمارتن، به‌لێ ژ به‌ر كو مرۆڤ جانداره‌كێ ئاخفتنكه‌ر و ڤه‌رێژ و به‌رهه‌مێ جڤاكى یه‌، پرانیا وان لایه‌نێن نیگه‌تیڤ یێن فه‌شارتى دیارناكه‌ت، بتنێ ده‌مێ ده‌مارگیرى ژ بۆ بها و بیروباوه‌رێن تێگه‌هێن جڤاكى دروست دبیت د وى ده‌مى دا وه‌ك پێدڤیاتیه‌كێ ب ئاوایه‌كێ نه‌راسته‌وخۆ سه‌رهلدده‌ ت”.   ئه‌نجام: ره‌وشتێ ساخله‌م ئه‌وه‌ یێ به‌رێ مرۆڤى بده‌ته‌ وێ چه‌ندێ  كا چ تشتێ پێدڤییه‌ مرۆڤ  بۆ ژینگه‌ها خوه‌ و مرۆڤێن دوروبه‌رێن خوه‌ ئه‌نجامبده‌ت بێ كو هیچ كارڤه‌دانه‌ك ل سه‌ر هزروبیرێن مرۆڤى یێن سوزاوى هه‌بیت هه‌روه‌ها هێزا وێ باوه‌ریێ هه‌بیت ئه‌و تشتێ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ ژ ناڤبرنا دوخێ بهادارى، بنبركرن و نه‌مانا هیچ تشته‌كێ بناڤێ ئه‌خلاقى دیسان هه‌ولبده‌ت ڤه‌گه‌رینته‌ سه‌ر پولینكرنه‌ك و ژ دایكبوونه‌كا راسته‌راست بێ كو هزربكه‌ت ئه‌خلاق بتنێ ئه‌وه‌ یێ كو ب ئاراسته‌یێ شه‌رم، ترس و خرابى و پاداشتێ گونه‌هباركرنێ و پێسیرێ ڤه‌ گریدایى ل جهێ وێ چه‌ندێ یا باشتره‌  ئه‌وه‌ هزر بكه‌ت ئه‌خلاق ئه‌وه‌، یێ كو مرۆڤ د بنگه‌هێ مروۆڤبوون و چارچووڤێ  زانست و فه‌زیله‌تێ دا به‌رهه‌م دئینیت.

ژینگه‌ها ئه‌خلاقى

جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ

كلیلا چوونا ناڤ ژینگه‌ها ئه‌خلاقى ب سێ ره‌هه‌ندان ڤه‌ گرێدایى یه‌، ئێك ئه‌خلاقێ دستوورى، ئه‌خلاقێ قانوونى و ئه‌خلاقێ جڤاكناسى، ئه‌ڤه‌ سێ بنه‌مایێن سه‌ره‌كى نه‌ كو مرۆڤ ل سه‌ر ناڤه‌رۆكا وان كه‌سه‌ك شاره‌زا و بسپۆر بیت بۆ چوونا ناڤ ده‌رووناسیا بارودۆخ سیسته‌مێ خوه‌ یێ جڤاكى.  پتریا جاران تاكه‌ك هه‌ولدده‌ت ب هنده‌ك رێیێن نه‌ ئه‌خلاقى سه‌رده‌ریا بێ رامان ل گه‌ل كه‌سێن به‌رامبه‌رى خوه‌ یان ژى گه‌نده‌لیا نه‌ئه‌خلاقى د داهێنان و كارێن خوه‌ دا بكه‌ت بۆ هندێ سه‌قامگیریا ناخ و ده‌وروونێ كه‌سیێن به‌رامبه‌ر بهێته‌ تێكدان، هه‌روه‌سا د پرانیا كریار و ره‌فتارێن تاكه‌كه‌سى دا كاره‌كێ دى یێ نه‌شازیا جڤاكى هه‌یه‌، ئه‌و ژى خوه‌ ب كه‌سه‌ك تێگه‌هشتى و ئه‌خلاقى دئنیت ده‌ر، به‌لێ د جه‌وهه‌رێ وى دا هه‌ر تشته‌ك به‌روڤاژى یه‌، ئه‌ڤه‌ بخوه‌ ل گه‌ل وى/ وێ كۆمه‌كا هه‌ڤدژیان دروست دكه‌ت.  مرۆڤ هه‌كه‌ ده‌ستپێكێ ل گه‌ل خوه‌ كه‌سه‌كێ ئه‌خلاقى و راستگۆ نه‌بیت ل نیڤه‌كێ و دووماهیێ ژى ل گه‌ل چ كه‌سان یێ دروست نابیت، ئه‌خلاق بنگه‌هێ راستیا مرۆڤبوونێ یه‌، چونكو ئه‌و سه‌رچاوه‌یێ ره‌فتاكرنا من و ته‌ و ئێدى یه‌ بۆ ده‌ستنیانكرنا گه‌له‌ك ره‌نگ و روویێن چاكى و خرابیێ.  هه‌كه‌ دیتنێ بۆ ئه‌خلاقێ كوردى بكه‌ین مخابن، ل گه‌ل چه‌ندین پێنگاڤان دا سه‌رنجا وى بۆ ڤه‌كۆلین و راسته‌ڤه‌كرنێ دزڤریت، ژ به‌ركو ئه‌گه‌ر ئه‌خلاق پێكهاتى بیت ژ مه‌عریفا ئه‌خلاقى، هینگێ دێ قانوون و دستوورێ جڤاكناسیێ ژى كه‌ته‌ بنگه‌هێ زانستێ مه‌عریفێ، د ڤى روویى دا دڤێت مرۆڤ ڤێ پرسیارێ ئاراسته‌یى خوه‌ بكه‌ت، ئه‌رێ بۆچى ئه‌ز خوه‌دان ئه‌خلاق بم؟ یان پیڤه‌ریێن ئه‌خلاقى چنه‌؟ ئێك ژ وان داكو مرۆڤ د فه‌زیله‌ت، ئانكو ناڤخوه‌یا خوه‌ دا كه‌سه‌كێ باوه‌رپێكرى بیت و هزرا ده‌ربرین و شێواندنێ ژ هه‌ر تشته‌كێ بێ بنه‌ما نه‌وه‌رگریت، یا دوویێ ژى داكو بزانیت پیڤه‌رێن ئه‌خلاقێ نه‌ ئه‌وه‌ هه‌مى ب زاراڤ یان نه‌ریتێ نامووسێ ڤه‌ گرێدایى بیت و هه‌ڤركیا كۆشتن و ململانا ژن و مێرى بكه‌ت، چونكو ئه‌خلاقێ پاك و تازه‌ ئه‌وه‌ یێ كو مرۆڤ نه‌هێلیت باژێرێ مرۆڤى ب هزرێن پیس گه‌نى ببیت، نه‌هێلیت زمانێ مرۆڤى یێ سه‌قه‌ت بیت، نه‌هێلیت ژینگه‌ها مرۆڤى فێرى په‌روه‌ردا گه‌نده‌ل و بێ زانین و بێ ئاستێ پێشكه‌فتنێ بیت و…هتد. ژ لایه‌كێ دى ڤه‌ ئه‌و بابه‌تێن بووینه‌ ئه‌گه‌رێ بێ باوه‌ریا خه‌لكه‌كێ په‌یوه‌ندى ب پاراستنا روحا مرۆڤان ڤه‌ هه‌بیت نموونه‌/ ژ ده‌رئه‌نجامێ ئه‌خلاقه‌كێ نه‌خوه‌جه، بێ زانین و نه‌ كارا پرانیا ژنان بووینه‌ ئه‌نجامێ باج و قوربانیدانا خوه‌كوژى، كوشتن، سۆتان و بێ رێزى و بێ كه‌رامه‌تیێ، ئه‌ڤه‌ جه‌وهه‌ره‌كێ ڤالا د بنچینه‌یێ جڤاكى دا دروست دكه‌ت، كو د دمه‌كێ دا ژن هه‌لگرا مه‌زنترین خه‌م و ده‌ردێن ئه‌قلێن پاشكه‌فتى بیت. له‌ورا هه‌ر هزره‌كا مرۆڤ بكه‌ت هه‌كه‌ ئه‌نجامێ وێ نێگه‌تیڤ بیت ئه‌ڤه‌ خانه‌یه‌كا په‌نجه‌شێرێ د ژینگه‌هێ دا دروست كر، راسته‌ هه‌مى مرۆڤ رووبه‌رى هزرێن هه‌ڤدژ دهێن، به‌لێ نابیت فیرى وێ چه‌ندێ بین هه‌ر ده‌مێ كاودانه‌كا نه‌خوه‌جه د ناڤ جڤاكى روودا ئێكسه‌ر بریارێن شاش ده‌رباره‌ى وى تشتى بده‌ین یان ب شێوه‌كێ نه‌شیرین ل قه‌له‌م بده‌ین، ئه‌ڤه‌ بخوه‌ كارێتكرن و كێماسیكرنه‌ د نه‌ ئاڤابوونا ئه‌خلاقێ مه‌ یێ كه‌سۆكى دا، ئه‌ڤجار دبێژم ئه‌خلاقێ دروست ئه‌وه‌ یێ كو مرۆڤ بشێت د ته‌رازوویه‌كا هشیار دا هه‌مى بیاڤێن ژیانێ ب به‌رگریا ناخه‌كێ لۆژیكى هه‌لسه‌نگینیت و رۆژانه‌ ل گه‌ل خوه‌ و ده‌وربه‌رێن خوه‌ ب شێوه‌كێ تازه‌گه‌رایى په‌سه‌ند بكه‌ت.

21

جوان عزه‌ت/ پشكا چارێ

گه‌لێن رۆژئاڤا ناسیاره‌ ب هزرێن لبیرالیزمى و دڤێت گه‌لێن رۆژهه‌لاتێ باش بزانن، كو ئه‌ڤ ده‌وله‌ته‌ ل سه‌ر دو چه‌مكێن جودا هاتینه‌ هه‌بوونێ ئێك د لێكدانا خوه‌ دا راسته‌ هزرێن وان ساناهینه‌، دو به‌لێ د پراكیتك یان ژى كریارێن خوه‌ دا هزرێن وان دژوارن، چونكو ئه‌ڤ هزرێن وان یێن ئازاد ل سه‌ر تیۆرێ فه‌لسه‌فێ ستراتیژیا وان یا دیمۆكراسیێ پێكهاتى یه‌ و دیمۆكراسى د ناڤبه‌را ئازادیێ یا هه‌ڤسه‌نگ كریى، داكو ئه‌ڤ چه‌مكێ دیمۆكراسیێ ببیته‌ په‌ناگه‌ه بۆ ده‌ستبه‌ركرنا مافێن تاك و جڤاكى د ده‌وله‌تێ دا. ب ڤى ره‌نگى ده‌ستهه‌لاتا ده‌وله‌تێ چه‌مكێ لیبرالیزمێ وه‌ك جه‌وهه‌ره‌كێ قانوونى بۆ ژێرخانا ئابوورى ل به‌رمبه‌ر هزر و تایبه‌تمه‌ندیا گه‌ل و تاكێن خوه‌ بكارئینایه‌، داكۆكى پترل سه‌ر ئاڤابوونا ئه‌قله‌كێ ئازاد كریه‌، ئانكو ل جهێ ئه‌قلێ داگیركه‌ر ئه‌قلێ ئازاد ب دابینكه‌رێ شیانێن تاكه‌كه‌سى زانییه‌، له‌ورا ئه‌ڤ گه‌له‌ ل ژێر ڤى تیۆرى ئه‌ڤرۆ ل به‌رامبه‌ر دونیایێ بووینه‌ سه‌نته‌رێن برێڤه‌برنێ.
ب هه‌ر حال گه‌لێن رۆژهه‌لاتێ ژى دبیت پێكۆلا وێ چه‌ندێ كربیت، گومان تێدا نینه‌ ب تایبه‌تى تێكۆشینا ملله‌تێ كورد ل سه‌ر خه‌باتا ئازادیێ به‌رامبه‌ر زولم و زۆرداریێ هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژى یا به‌رده‌وامه‌ به‌س داكو ئازادیا تاكه‌كه‌سى و مافێن وى یێن مرۆڤى ل ژێر پره‌نسپێن لیبرالیزمى بینته‌ هه‌بوونێ، به‌لێ مخابن ئه‌ڤ ده‌ستوه‌ردانا ده‌وله‌تان ل سه‌ر گه‌لێ كورد ب سیاسه‌ته‌كا ململانێ راوه‌ستیایه‌، چونكو ملله‌تێ كورد خودان جوگرافیه‌كا زێرینه‌ و تژى ئابوور و سروشتێن كانزایى یه‌، له‌ورا ئه‌ڤ ده‌وله‌ته‌ دو جۆرێن لیبرالیزمێ بكاردئینین، “لیبرالیزما ئابوورى ب واتایا پاراستانا بازرێن ئازاد و ركه‌به‌ر، بۆ زانین ئه‌ڤ جۆرێ ئازادیێ پتر ده‌وله‌تێن دكتاتور و فاشیزم بكاردئینن، دوو لیبرالیزما كه‌لتوورى ب واتایا ئازادیا هزر و راده‌برینێ ئه‌ڤه‌ ژى د سیسته‌مێن ده‌وله‌تێن خودان ئابوور دا هه‌یه‌/د. حوسێن به‌شیرى”
ئه‌ڤێ وه‌كر ده‌وله‌ت ل سه‌ر حسابا قوربانیدانا ده‌وله‌ته‌كا دى بژیت، چونكو زانستێ ئازادیێ د سه‌دێ بیستێ دا هه‌مى كه‌ڤیته‌ ل سه‌ر سیسته‌مێ به‌رژوه‌ندیا سیاسى و ئابوورى، ژ به‌رهندێ ئه‌ڤ نه‌ته‌وه‌یێن بچووك ل سه‌رئاستێ جیهانى پتر دكه‌ڤن ناڤبه‌را بارێ قه‌یرانێن ئابوورى و نه‌سه‌قامگیریێ دا، بێگومان كورد ژى د ڤى ملى دا بێبه‌هر نینن، چونكو كورد ل ژێرناڤێ ئایدویولۆژیا خوه‌ یا سیاسى نه‌شیاینه‌ د وارێ جڤاكى و تایبه‌تى ئابوورى دا ببن خودان هه‌ولویستێن خوه‌ یێن ئازاد. ئه‌نجام: چ كار و چ مه‌رجێن دیرۆكێ ب زۆرى ناهێنه‌ كرن، داكو نوویاتى په‌یدا ببیت، ئانكو ئاریشه‌ نه‌ كه‌ڤنخوازى و نووخوازى یه‌، به‌لكو ئاریشه‌ ئه‌وه‌ ئه‌رێ گه‌لێ كورد چه‌ند دشێت به‌رهه‌مان د سیاسه‌تا خوه‌ دا بئافرینیت و رابه‌رتیا پێنجى ملیۆنان ل سه‌ر بنگه‌هێ چاره‌سه‌رى و رێكخستێ بكه‌ت! د ده‌مه‌كێ دا دڤێت ئه‌م هنده‌ك هزركرنێ ل سه‌ر هشیاریا چه‌رخێ جیهانگریێ بكه‌ین و بزانین ده‌ردێن مه‌ پرۆژه‌یێن بیركرنا مه‌یه‌ و هه‌كه‌ مه‌ پیڤه‌رێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بۆ كێشان و پیڤانا ڤان كاره‌ساتان نه‌ بیت، هینگێ ئه‌م نه‌شێن ببینه‌ خودان كیانه‌كێ به‌رپرسیار كو بشێن به‌ر سینگرتنا ئاریشه‌یێن خوه‌ ژ روویێ جوگرافى، ئه‌قلى، مافێن مرۆڤى و مرۆڤایه‌تى بكه‌ین و دێ ل سه‌ر بێ ئه‌ختوباریا گه‌لێن نه‌ته‌وه‌ ده‌وله‌ت و سه‌رده‌ستان رۆژ بۆ رۆژێ ب بازار و بازرگانیێ د ناڤبه‌را په‌یوه‌ندیێن وان سیاسى دا بینه‌ ئالاڤ و میتایه‌كێ ئه‌رزان، له‌ورا ل جهێ كو خوه‌ ب ئه‌قلێن گوهدار په‌روه‌رده‌ بكه‌ین، گرنگه‌ په‌نایێ بۆ گوهداریا ئه‌قلى ببه‌ین.

27

جوان عزه‌ت/ پشكا سیێ
ل گۆر شه‌نگشتێ دیرۆكا ملله‌تێ كورد تێدا دیاردبیت، ئه‌ڤ گه‌له‌ ب پێجنى ملیۆنیان خوه‌ ڤه‌ د ڤان سه‌د سالان دا یه‌ خه‌بات و به‌رخودانێ ژ بۆ ده‌وله‌ت، نه‌ته‌وه‌ و خاكا خوه‌ دكه‌ت، به‌لێ مخابن ئه‌ڤ ره‌وشا ملله‌ت تێدا ده‌ربازدبیت ره‌نگه‌ پتر ره‌شبینى و بێ ئه‌نجامى پێڤه‌ دیاره‌، ئه‌ڤه‌ ژى كۆمه‌كا پرسیاران ل دۆر خوه‌ دزڤرینیت، ئه‌رێ ئه‌گه‌رێ ڤێ به‌رهنگیاریى و قوركرنێ چیه‌؟ یان كوردان ب چ جۆره‌ پێداچوون ده‌ست هاڤێتیه‌ دیرۆك، پێكهاته‌ و هه‌لویستێن سه‌رهلدانا ڤێ خه‌باتێ؟ ئه‌رێ ما ژ ئه‌ڤرۆ و پێدا ده‌م نه‌ده‌مێ هندێ یه‌ كارێكته‌رێن سیاسێن گه‌لێ كورد دوباره‌ پێداچوونا د هه‌لویستێن خوه‌ دا بكه‌ن، هه‌روه‌ها ژ ده‌ستپێكا دیروكێ و هه‌تا نها ئه‌رێ پارتێن كوردان جاره‌كێ هزركرییه‌، كو رۆلێ شوره‌شێن كورد ل به‌رامبه‌ر ڤێ خوین بارین و مالویرانیێ پێدڤى ب چ جۆره‌ ئاراسته‌ و درووشم و ئارمانجا یه‌؟
هه‌كه‌ دیتن و خواندنێ بۆ دیرۆكا گه‌لێن سه‌ربه‌خوه‌ بكه‌ین دێ دیاربیت، كو دانوستاندن و هاریكاریا وان ل گه‌ل گه‌لێن دوژمن ره‌نگه‌ ب جۆره‌ ئیهانه‌ت و كوره‌ فه‌همكرنه‌كا گونه‌هكاریێ دهێته‌ لقه‌له‌مدان، به‌لێ ملله‌تێ كورد ژ خوه‌شباوه‌رى و دل پاكیا خوه‌ به‌رده‌وام قووناغێن ئیهانه‌تێ برینه‌، بێگومان ئه‌ڤ قووناغه‌ ژى گه‌له‌ك ره‌نگ و رویێن شكه‌ستنا نه‌ته‌وا كورد تێدا دیاربووینه‌، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ڤێ زه‌ر نه‌ بتنێ گه‌هانده‌ پێگه‌هێ نه‌ته‌وه‌یى، به‌لكو زه‌ره‌ره‌كا مه‌زن خستیه‌ ناڤ دل، هزر و ئیراده‌یا ڤى گه‌لى دا و ئیدى ره‌وشا وى دخوازیته‌ هنده‌ك روویێن راست، چونكو دوژمنێن مه‌ دوژمنێن غه‌دار و خیانه‌تبازیێ نه‌، به‌رده‌وام دخوازن ملله‌تێ كورد ل سه‌ر ئه‌رد و كوباریا خوه‌ ببیته‌ بازارێ كرین و فرۆتنێ.
دیسا گه‌له‌ك ره‌نگیێن ماسكان بۆ دوراندنا كوردان بكاردئینن، داكو كورد په‌ندیێن خوه‌ یێن دیرۆكێ زویكا ژبیربكه‌ن و ببنه‌ ژێده‌ریێن نه‌زانینێ بخۆ خوه‌، ژ به‌ر ڤێ ژى به‌رده‌وام هه‌ژارى و نه‌ دادى بوویه‌ سیمایێ ڤى گه‌لى، ئاریشه‌ ژى ئه‌وه‌ كورد هێشتا نه‌گه‌هشتینه‌ قووناغا نه‌ته‌وه‌ بۆ ئاڤابوونێ و ژ ئاڤابوونێ بۆ ده‌وله‌تبوونێ، له‌ورا ژى سیاسه‌ت و ئه‌قلێن ڤان ده‌وله‌تان پاشخانا كوردان ب خوین، تالانكرن، كاره‌سات و جینوسایدان پێشواز دكه‌ن، چونكو دزانن كورد هێشتا یێ ل سه‌ر دید و ره‌هه‌ندیێن دێرین پرۆسیسَا ژیانێ به‌رده‌وام دكه‌ن، له‌ورا ژى رۆژ بۆ رۆژێ ئه‌ڤ گرفتاریه‌ به‌رێ خه‌لكى دده‌ته‌ بێ باوه‌رى و جۆره‌ بێ وه‌فارداریه‌كێ، به‌لێ دڤى ملى دا نابیت ئه‌م ململانێ بكاربینین، به‌لكو گرنگه‌ ئه‌م دورهێلێ خوه‌ بخوینن و ئاریشه‌یێن خوه‌ ل سه‌ر بزاڤ و وه‌رارا ئه‌قلێ خوه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ین و هه‌ولبده‌ین ئه‌و ده‌رفه‌ت و قووناغێن بۆ ڤى ملله‌تى هاتین و ب هه‌روه‌چووین جاره‌كا دى ڤه‌گه‌رینین ژیان و قووناغێن بیرمه‌ندى و خه‌به‌ته‌كا نوو یا به‌رهه‌مداریێ.
ئه‌نجام: ئها د وێنه‌یێ ڤان سه‌د سالان دا دیاردبیت، كو خه‌باتا ڤى گه‌لى ژ كه‌ڤن وه‌ره‌ هه‌تا ئه‌ڤرۆ نه‌شیایه‌ تشته‌كێ نوى ب دانیته‌ به‌ر ده‌ستێ تاكه‌كه‌سى و سه‌را ڤێ سته‌مكاریێ بار و به‌گراوه‌ندێ نڤشێن نوى ژى گرانتر لێ كرییه‌، چونكو ڤێ ره‌وشێ بێزارى و بێئۆمێدى د ناڤبه‌را خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ ژى دا په‌یداكرى یه‌ و ترسا كۆچبه‌ر و تالانبوونێ ئێخستیه‌ دلێ وان ژ بلى وێ هزر و هشێن وان ژى هاتینه‌ داگیركرن، ئه‌ز دبیژم، دیاره‌ عه‌قلانیه‌ت، دیپلۆماسى و هه‌ڤدو قه‌بوولكرن، ئه‌ڤ هه‌رسێ پێكهاته‌ دناڤ مه‌ دا نه‌بووینه‌ ئالاڤێن ژیان و لێگه‌ریان ل راستیا گوهه‌رینێ. زێده‌بارى مرۆڤێ كورد ژى ب گه‌شه‌كرنا به‌رهه‌مێ هزرى و فه‌لسه‌فى نه‌گه‌هشتیه‌ زێهنیه‌تا ژیانێ و ب گشتى ژیان دناڤ جڤاكێ مه‌ دا وه‌ك پشكه‌ك ژ به‌رهه‌م و مافێ مرۆڤى هاتیه‌ دابران، ژ به‌رهندێ دوباره‌بوونا ڤان ده‌رده‌سه‌ریان، وه‌ك به‌رهه‌م مرۆڤى نائینته‌ دیتنێ و تێرا پرۆژه‌یێن ئه‌نجام سازیێ ناكه‌ت، چونكو هێشتا ئه‌م وه‌ك تاكه‌كه‌س گرێدایى شروستینه‌ و ژ بیاڤێ خورسك و دلینیێ ده‌ربازى بیاڤێ ئه‌قل و لۆژیكێ سیاسى نه‌ بووینه‌.

42

جوان عزه‌ت/ پشكا ئێكێ

ئه‌ڤرۆ ئێك ژ مه‌زنترین گرفتاریێن گه‌لێ كورد، كو كه‌فتیه‌ تێدا داگیركاریا ئاخ و ئه‌قلێ مرۆڤێ كورده‌، ژ به‌ركو تاكێ كورد ل ژێرهه‌ژموون و سته‌مكاریا دو جۆرێن سه‌خت یێن ژیانێ دژیت ئه‌و ژى نه‌بوونا زانستێ خوه‌ یێ هه‌بوونى و نه‌بوونا جوگرافیه‌كا سه‌ر زه‌مین و ئازادبووى، ئه‌ڤێ وه‌كریه‌ كو ره‌وشا گه‌لێ كورد ل سه‌ر دیرۆكا مالۆێرانى و خوین باراندنێ ده‌ربازبیت، هه‌روه‌سا ژ بلى ڤێ ئالۆزیێ ئه‌و ره‌نگڤه‌دانا دژواریا ناڤ مرۆڤێ كورد ژى دا دیار دبیت ل به‌رامبه‌ر سیاسه‌تا جیهانێ دكرین، فرۆتن، كوشتن، گرتن و تالانكرنێ دا وه‌ك بازاره‌كێ ئه‌رزان لێ هاتیه‌. ئه‌ڤ هه‌لوه‌رینا ژیانێ وێنه‌یێن سیاسه‌تا بێ پیڤه‌ر سه‌رده‌ست دكه‌ت، چونكو ملله‌تێ كورد هێشتا ل بن گه‌فێن كۆمكوژى و تراژیدیان ب دووماهی نه‌هاتیه‌، ئانكو ئه‌وا ئه‌م د دۆرهیلێ خوه‌ یێ نها دا دبینین وه‌سا دیاردكه‌ت، كو ئێدى ئه‌ڤ ره‌وشه‌ نه‌شێت ب ئاستێن بلند به‌رگریا گوهۆرینا مافێن مرۆڤى، دادپه‌روه‌رى، دیمۆكراسى، ئازادیى و قانوونێن دانپێدانێ بكه‌ت، چونكو ئه‌ڤ هه‌مى بنگه‌هه‌ گه‌هشتنه‌ سه‌قایه‌كێ بێ واته‌ و ژ بهایێ خوه‌ ساده‌ ماینه‌. ژ لایه‌كێ دى ڤه‌ ئه‌ڤ  ملله‌ته‌ فێرنه‌بوویه‌ پرسان ل خوه‌ بكه‌ت، ژ به‌ركو د پاشخانا وى یا دوهى دا ڤالاهى هه‌بووینه‌ و ئه‌و ل ژێر وه‌رگرتنا به‌رسڤان دو دل بوویه‌ و هزر دكه‌ت د ناڤبه‌را گه‌له‌ك ره‌نگێن جودا یێن دانوستاندنێ دا مایه‌، بۆ نموونه‌ ئه‌رێ ئه‌ز پرسا سیاسه‌تێ بكه‌م یان ئه‌نتۆلۆژیا خوه‌ بكه‌م یان ژى دیرۆكا خوه‌ ژ دوهى هه‌تا ئه‌ڤرۆ بخوینم؟ ئه‌ڤێ نه‌، ب تنێ گه‌لێ كورد هێلایه‌ د نیڤا رێكێ دا، به‌لكو كۆمه‌له‌كا شۆره‌شێن گرنگ ژى ل پشت خوه‌ ڤالا هێلان، وه‌ك نه‌ راسته‌رێكرنا شۆره‌شا هزرى، مه‌ده‌نى، كه‌لتوورى، ئاینى، جڤاكى، قانوونى، سیسته‌مى و…هتد، له‌ورا ژى ئه‌م دشێن پرسیاره‌كێ ل دۆر ڤێ شرۆڤه‌یا هه‌یه‌ بئازرینین و بێژین، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤرۆ گه‌لێ كورد نه‌شیابیت خوه‌ ل بن ڤان بارێن گران و قوركرنان رزگار بكه‌ت، ئه‌رێ پا هه‌بوونا وى ل به‌رامبه‌ر چاڤێن جیهانى دێ چ سه‌نگ و بهایێ خوه‌ هه‌بیت؟  راسته‌ ئه‌م دزانین، كو ئه‌ڤ ره‌وشا نها به‌ر ب ملله‌تێ مه‌ ڤه‌ دهێت ره‌وشه‌كا گران و هه‌ستیاره‌  هه‌ر ملله‌ته‌ك نه‌شێت ب شێوه‌یه‌كێ ئیراده‌یى زالى ڤێ ره‌وشێ ببیت یان ژى خوه‌ ل به‌ر درووشمێن ڤێ نه‌ مرۆڤى و سزاده‌ریێ بگریت، به‌لێ تشتێ گرنگ ل سه‌ر ملێن مه‌ ئه‌وه‌ ئه‌م هزربكه‌ین كا دێ چاوا ل به‌رامبه‌ر ڤان كه‌فتنان شێن رێیێن خوه‌ گوهۆرینێ به‌رباركه‌ین، بێگومان ئه‌ڤ رێیه‌ ژى ب ساناهى نینن و ب قوربانیدانێ ژى بێ به‌هر نابن، به‌لێ مه‌ بڤێت و نه‌ڤێت  پێدڤیه‌ ڤه‌گه‌رینه‌ كۆمه‌كا خه‌باتێن ژیانبوونێ ئه‌و ژى به‌رده‌وامى دان ب ژێك ڤاڤارتن و پێداچوونكرنا خه‌باتا خوه‌  یا جڤاكى، سیاسى، په‌روه‌رده‌یى، ره‌وشه‌نبیرى و ئه‌كادیمى، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ خه‌باته‌ ل جهێ خوه‌ لاواز مابن هه‌ولبده‌ین له‌زێ تێدا بكه‌ین و گوهۆرینێن وه‌رارى تێدا ئه‌نجام بده‌ین.  ئه‌نجام: هه‌تا ئه‌م هزر بكه‌ین، كو ئه‌م هه‌ینه‌ یان مه‌ ژى ماف، جوگرافى و ئه‌قلێ خوه‌ یێ تایبه‌ت هه‌یه‌، دڤێت به‌رى هه‌رتشتى هاندانا تاكێ كورد ب وژدانه‌كا زه‌لال  ئاراسته‌ بكه‌ین، بێ كو هه‌ست پێ بكه‌ت كو مۆرال و هزرا وى/وێ یا بوویه‌ به‌رهه‌مێ ده‌ستهه‌لاته‌كا بێ ئه‌نجام، چونكو هه‌تا مرۆڤ ب زانه‌بوون هه‌ست ب تێركرنا ئه‌قلێ خوه‌ نه‌كه‌ت مرۆڤ نه‌شێت هزر د رێیێن دروست ژى دا بكه‌ت، ئه‌ڤجا ب مخابنى ڤه‌ دیرۆكا كوردن هه‌تا ڤێ قووناغێ ژى وێ خالێ دیاردكه‌ت، كو كورد هه‌رده‌م ژ ئاستێ  نه‌ هه‌ڤگرتن و نه‌هشیاریێ تووشى شه‌رێن چه‌كدارى بووینه‌، له‌ورا ژى یا ره‌وایه‌ ئه‌ڤ سه‌رده‌مه‌ به‌رێ مه‌ دخوازیته‌ هزره‌كا كویر و دوور، كو بزانین ئه‌و سیاسه‌تا نها ل ئه‌ورۆپا دهێته‌ مه‌شاندن، جه‌مسه‌رێ سه‌رمایه‌داریێ خستیه‌ د خه‌تا بازرگانى و گرفتێن ژیانێ دا، نه‌خاسمه‌ ئه‌ڤ بازرگانیه‌ خوه‌ د هێلا رۆژهه‌لاتا ناڤین دا پتر دبینیت و دشێت سه‌ركێشیا ناكۆكیان د ناڤبه‌را ملله‌تێن رۆژهه‌لاتێ و ب تایبه‌تى گه‌لێ كورد دا بكه‌ت.

كورد، ل به‌ر به‌رگه‌فێن كۆمكوژى و ڤه‌گه‌را ژیانێ
جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ
د قووناغێن كوور یێن ژیانێ دا، بگره‌ ژ دیرۆكا كوردان یا كه‌ڤن و هه‌تا نها كورد نه‌شیاینه‌ ببنه‌ خودان پیشه‌ و هه‌لویستێن خوه‌ یێن جڤاكى، سیاسى، ئه‌ده‌بى و ره‌وشنگه‌رى، چونكو كوردان به‌رده‌وام ل سه‌ر سیمایێ دو رێیان ژیانا خوه‌ بۆ خه‌لكێ بیانى دایه‌ پێش، ئه‌و ژى ئێك رێیا هێزا چه‌كى دو رێیا قه‌هره‌مانیێ، ئانكو ئه‌ڤ هه‌ردو رێیه‌ وه‌ك ئه‌رشیفه‌كێ د ناڤ كوردان دا زیندى ماینه‌، ل ڤێرێ نه‌ خرابه‌ كورد خودان رێك و بنچینه‌یێن خوه‌ یێن تایبه‌ت بن، به‌لێ یا خراب و مه‌ترسیدار ئه‌وه‌، كوردان پاشخانا خوه‌ یا دیرۆكى پتر ل سه‌ر به‌گراوه‌ندێ ململانێ به‌رده‌وام كریه‌ ب تایبه‌تى د سێ واران دا كورد نه‌ شیاینه‌ به‌رهنگاریا ئێش و ئازارێن خوه‌ بكه‌ن، ئه‌و ژى
ئێك: وارێ دیرۆكى/ كورد د گه‌له‌ك قووناغان دا ده‌ربازبوون بێ كو هزربكه‌ن كا دیرۆكێ پێدڤى ب چ پێكهاته‌ و چ جۆره‌ شۆره‌شه‌كێ هه‌یه‌، هه‌روه‌سا نه‌ پرسین ئه‌رێ دیرۆك چ ژ مه‌ دخوازیت، داكو بشێت ژیانێ د ئاینده‌یى كه‌لتوور و زمانێ ده‌وله‌تێن مۆدێرن دا بكه‌ته‌ جه‌وهه‌ربوونا چاره‌نڤیسێ تاك و نه‌ته‌وا كورد، ئانكو مرۆڤ شێت بێژیت پتر كه‌ڤتنه‌ دبن بریارێن ژێر مۆدێرنیه‌تیا ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر دا و به‌رده‌وام خوازت خوه‌ د ناڤ نه‌ته‌وه‌ ده‌وله‌تان دا بینته‌ ده‌ر و ئه‌و شیانێن پێشكه‌فتنێ ژى هه‌تا ئاسته‌كێ بلند نه‌بوون، كو ئه‌و بخوه‌ ببیته‌ خودان ده‌وله‌ته‌كا سه‌ربه‌خوه‌ و ئازاد، چونكو د سه‌د سالا دیرۆكا رۆژهه‌لاتێ دا هۆسا دیاردبیت دیرۆكا جولان و هه‌ژاندنا ناڤچه‌یا كورده‌، ئه‌ڤ ملله‌ته‌ به‌رده‌وام سه‌رنشیفى كاره‌ساتێن مه‌رگى بوویه‌ ئارامى ب خوه‌ نه‌ دیتیه‌، د راستیێ ئه‌ڤه‌ ژى وێ سه‌لمینیت كو دیاره‌ كورد هێشتا ب دروستى نه‌چووینه‌ ناڤ په‌یمانا خوه‌ یا ره‌سه‌ن دا.
دو: وارێ جڤاكى/ كوردان گه‌له‌ك كێموكاسى د سه‌ر و به‌رێ جڤاكى دا هه‌بوویه‌ و هه‌تا نها بووینه‌ شه‌پرزه‌یێن هنده‌ك ره‌ه و ریشالێن بێ فۆرم، ئانكو ئه‌قلێ مرۆڤێ كورد د ناڤ بیاڤێ تاریێ دا هاتیه‌ داگیركرن و هه‌تا نها نه‌شێت به‌رگریێ ژ قووناغا شارستانیه‌ت و مۆدێرن بوونا خوه‌ بكه‌ت، چونكو شۆره‌شا وى یا مه‌عریفى د ڤێ هێلێ دا پرۆسسه‌ نه‌بوویه‌ كو ل گه‌ل هه‌ر گرفت و روودانه‌كا ژیانێ بشێت خوه‌ بگونجینیت، دیاره‌ ئه‌ڤ جۆرێ نه‌ تێگه‌هشتنى ژ خویه‌تى و به‌رخوریێ هاتیه‌ و ل جهێ وه‌رارێ بده‌ته‌ سیسته‌مێ جڤاكبوونێ وه‌رار دایه‌ گیانه‌كێ نه‌ساخله‌م و خۆپه‌رێسیێ.
سێ: وارێ مه‌ده‌نى/ كورد ل سه‌ر شه‌نگستێ په‌روه‌ده‌بوونا ئه‌شیر و هۆزان هاتینه‌ برێڤه‌برن ئه‌و گرنگیا كوردان هنده‌ ب ڤان مه‌جالان دایى ئه‌گه‌ر گرنگى ب ده‌سته‌واژه‌یا مه‌ده‌نى بوونێ دابوو نها تاكێ كورد ژیان د پاشه‌رۆژه‌كا ئاینده‌یى دا به‌رهه‌م ئینابوو، هه‌روه‌سا كیماسیه‌كا دى ژى هه‌یه‌ ئه‌و كه‌ربوكینا مرۆڤێ رۆژهه‌لاتێ هنده‌ بۆ هزرا قه‌یبلگه‌رایى هه‌یى هنده‌ بۆ هزرا پێشڤه‌چوون و ئاڤابوونا ناخێ خوه‌ نینه‌، چونكو هه‌ڤركیا روژهه‌لاتێ وه‌ك دیالۆگ د ناڤبه‌را بنه‌مایێن سیاسى، دیمۆكراسى و ئه‌قلێ مه‌ده‌نى هه‌ڤركیه‌كا دائخستى و نه‌گونجایى یه‌، له‌ورا ژى تاكه‌كه‌س د زانستێ ئه‌نتۆلۆژیێ دا تاكه‌كێ بێ ماهیه‌ت و بێ ئامانج و بێ ئاینده‌ یه‌.
ئه‌نجام: ئه‌و ملله‌تێ ل سه‌ر پیڤه‌رێن ئه‌قلى هه‌ولبده‌ت خوه‌ ئاڤا بكه‌ت ب زه‌حمه‌ت ئه‌و ملله‌ت تووشى هه‌رافتن و كاره‌ساتێن ژیانێ ببیت، ژ لایه‌كێ دى مرۆڤ وه‌ك سه‌نته‌ر د ناڤه‌رۆكا وى ملله‌تى دا به‌رهه‌مه‌كه‌ بۆ ڤه‌كرنا هه‌مى سنۆر و قه‌یدیێن ئازادیێ، ژ به‌ركو به‌رهه‌مدانا وه‌لاتى به‌شه‌كه‌ ژ به‌رهه‌مدانا مرۆڤبوونا مرۆڤى، ئه‌ڤجار باشترین سه‌مبوول كو خوه‌ ل ره‌وشێن گران یێن ژیانا گه‌لێ كورد بكه‌ته‌ خوه‌دان دڤێت به‌رخودانا مه‌زن ژ ئه‌تییك،سه‌ره‌ده‌ریكرن، سروشت و ئازادیا مرۆڤى ده‌ستپێكه‌ت، چونكو د ئه‌سل دا مرۆڤ بۆنه‌وه‌رك جڤاكى و گه‌ردوونى یه‌، مافێ بجه ئینانا هزركرن و فه‌رهه‌نگه‌كا نوو و گوهه‌رى هه‌یه‌، له‌ورا گرنگه‌ كورد ب پلانیێن خوه‌ یێن ئه‌قلانه‌ ڤه‌ سه‌رده‌ریا ره‌وشێ بكه‌ت و نیشا ده‌وله‌تێن زلهێز بده‌ت، كو ملله‌ته‌كێ مه‌زولم و كه‌دكاره‌ دڤێت نه‌مریا شه‌هیدیێن وى ب زیندیبوونا ئازادیا وه‌لاتى دیار ببیت.

48

جوان عزه‌ت/ پشكا پێنجێ
ئه‌ڤ ره‌وش و مالوێرانیا ئه‌م نها د ناڤ ناڤه‌رۆك و سیمایێ رۆژهه‌لاتا ناڤین ب تایبه‌تى سیمایێ گه‌لێ كورد دا دبینین بێگومان هه‌مى ژ ئه‌گه‌رێ نه‌بوونا ناسنامه‌ و بیردانكه‌كا تژى و نه‌بوونا به‌رهه‌مه‌كێ ساخله‌م ژ ئه‌جندایا هێز و هه‌ڤ قه‌بوولكرنێ یه‌. نه‌خاسمه‌ گه‌ر ره‌وشه‌نبیر، نڤیسكار، هونه‌رمه‌ند، چالاكڤان و سیاسه‌تمه‌دارێن ده‌ڤه‌رێ ئێكدو قه‌بوولكربوون ئه‌ز باوه‌رم نها ره‌وشا گه‌لێ كورد د مه‌ترسیێ دا نه‌بوو، زێده‌بارى بارێ وان یێ سه‌قامگیرى و په‌روه‌رده‌یى و مه‌عریفى ژى به‌ر ب روویێ بارگرانیێ ڤه‌ نه‌ دچوو، به‌لكو دا سه‌قایه‌كێ نوو د به‌رپرسیاریا نه‌ریت، ئاكار و قانوونێ دا شین بیت. به‌لێ ئاریشه‌ ئه‌وه‌ نڤیسكاریا ئه‌ڤرۆ یا د گوهێ شاخى دا خه‌وه‌ و هند ئالۆزى ل دووڤ خوه‌ ئیناینه‌، هه‌تا وى راده‌یى ئێدى ژیان ل نك تاكه‌كه‌سى یا بوویه‌ ژیانه‌كا قه‌رسى، بێ كو تاك بزانیت ژیان به‌رده‌وام د بیركرنا گوهۆرین و ره‌نگڤه‌دانا ریفۆرمكرنێ دایه‌.
چونكو ئه‌و خالا ره‌ش یا كو هاتیه‌ سه‌ر رویێ راستى یێ، تێكستا كوردى ئێدى زۆردارى و په‌سندان و هه‌ڤخه‌باته‌كا دژبه‌رى بخوه‌ڤه‌ گرتیه‌، به‌لێ پرسیارا سه‌ره‌كى ئه‌وه‌ ئه‌رێ ما ئێكگرتن و وه‌كهه‌ڤیا ل سه‌ر دیرۆكا ئه‌ردى بۆ مرۆڤى دیاردكه‌ى نه‌كریه‌، كو مرۆڤ ژێده‌رێ به‌رهه‌مدان و ئافراندنا ناسنامه‌، ژیان، زمان و راستیا مرۆڤى یه‌؟
ئها ئاریشه‌ ئه‌وه‌ دیاره‌ مرۆڤێ كورد، ل جهێ شانازیێ ب وێ ئێكگرتنێ ببه‌ت ئه‌و پتر ب داگیركرنێ شاناز بوویه‌، ژبه‌ركو ئه‌و ئێكگرتن و وه‌كهه‌ڤیێ ب كێماسى دبینیت، ژبلێ وێ ئه‌ڤ چه‌نده‌ پتر ب سیمایێ وى ڤه‌ دیار دبیت، كو ئێدى زوى ب زوى ئه‌و نه‌شێت خوه‌ نێزیكى ناسناما مرۆڤایه‌تیێ بكه‌ت. هه‌روه‌سا ب هزره‌كا دى هه‌رده‌م مرۆڤێ ئازاد هزر د ئاڤاكرنا هه‌بوون، ناسنامه‌ و جیهانه‌كا ئازاد دا دكه‌ت، چونكو زانیت جڤاكێ ئازاد به‌رهه‌مێ ئه‌قلێ مرۆڤێ ئازاد و ناسنامه‌یا ئازاده‌، به‌لێ ل ده‌ڤه‌رێ ئه‌ڤ هه‌ولدانه‌ د قووناغێن لاوازیێ دا به‌رده‌وام بووینه‌ و نه‌بووینه‌ جهێ دیالۆگێن هزرى و دانوستاندنێ، به‌لكو ئه‌و رێكارێن ئاستێ پرۆسه‌یا مه‌عریفى د هێلا ژیانێ دا به‌ر ب بیروباوه‌ره‌كا ئازاد ڤه‌ دبه‌ت یا به‌رچاڤه‌، كو ب رێیین كه‌ڤنار زالى لۆژیكێ سه‌رده‌مى بووینه‌، له‌ورا ژى “ئه‌و راستى ل بیرا مرۆڤى چوویه‌، كو بۆنه‌وه‌ره‌كێ ئازاده‌، به‌لێ كه‌سه‌كه‌ دشێت سه‌روو ژنوى ده‌ست پێ كه‌ت ڤه‌، كو ب شێوه‌ك دى بژیت و ژیان و هه‌بوونا خوه‌ ل دونیایێ ده‌ستنیشان و پێناسه‌بكه‌ت/ سارته‌ر”
ئه‌ڤجا ئه‌و ره‌نگڤه‌دانا ئاستێ هزرى یا، كو تاكه‌كه‌س هه‌ولبده‌ت ببیته‌ خوه‌ یان ژى ئه‌جندایا ره‌سه‌بوونێ ب منه‌كێ/ منه‌كا بالا بینیته‌ هه‌بوونێ، گرنگه‌ ژ ئه‌ڤرۆ پێدا ده‌ست پێ بكه‌ت و هێشتا دره‌نگ نینه‌، چونكو ئه‌ڤا مه‌ به‌رى نها به‌حس لێ كریى مرۆڤ شێت بێژیت، ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌كه‌ ب ئاستێ ره‌وشه‌نبیر، رۆناكبیر، میدیاكار، سیاسیێن ده‌ڤه‌رێ ڤه‌ پابه‌نده‌ و پێدڤیه‌ ئه‌و وان كیشه‌یان ب شیوه‌كێ زانستى د ناڤ خه‌لكه‌كێ دا شرۆڤه‌بكه‌ن، هه‌تا مرۆڤێ كورد هه‌ست پێ بكه‌ت، كو راستیا وى لێگه‌ریانه‌كه‌ ژ ده‌ركه‌فتنا ژینگه‌ها ده‌ربه‌گ، ئه‌شیر، بنه‌مال و هزرا سه‌رده‌ستان، چونكو ب راستى رۆلێ ڤێ هزرێ لاوازى و هه‌ژارى دژى هێز، ئه‌قل و هزرا مرۆڤى بكارئینایه‌.
ئه‌نجام: داكو مرۆڤێ كورد ل جهێ هزر د وێ برینا كو ب سالایه‌ هاتیه‌ برینداركرن، بێ چاره‌ و بێ ده‌رمان مایه‌ دا بكه‌ت، پێدڤیه‌ ئه‌و هزر د پیكهاته‌یێ دژه‌ چاره‌سه‌كرنێ دا بكه‌ت كا چیه‌؟ ئانكو ئه‌م شێن بێژین، بهاداریا خوه‌ پتر د پێگه‌هێ جڤاكى، كه‌لتوورى و ئه‌قلێ سه‌رده‌م دا ببینیت و زه‌فت بكه‌ت، گه‌ر هۆسا نه‌بیت ئه‌ڤه‌ دێ خه‌مساریێ د هه‌بوونا وى دا دروست كه‌ت، هه‌روه‌سا گه‌ر چینا ره‌وشه‌نبیریێ ژى ل سه‌ر ڤان پرسان نه‌ راوه‌ستیت، هینگێ ژى ئه‌ڤ مرۆڤه‌ دێ هه‌ولده‌ت بۆ خوه‌ ل شوونگره‌كێ ب ڤى ره‌نگى گه‌ریت، كو پێكڤه‌ د چارچووڤى ئێك په‌یڤێ دا كۆم ببیت بێ كو هه‌ست ب ئه‌له‌مێنتا خوه‌ گوهۆرینێ بكه‌ت، ئه‌و ژى ل ژێر ناڤێ پره‌نسیپێ (جڤاك چ بخوازیت ئه‌ز ژى وێ خوازم).

بارگرانى و رێبه‌ریا هزرى د ره‌ڤه‌ندا كوردى دا
جوان عزه‌ت/ پشكا شه‌ش و دووماهیێ
ب درێژاهیا دیرۆكێ بگره‌ و هه‌تا نها گه‌لێ كورد ل به‌ر سته‌ما بێ دادیێ دنالیت، هه‌روه‌سا ل به‌ر گه‌فێن خوه‌ كوشتن و قوربانیدان و جینۆسایدكرنێ رزگارنه‌بوویه‌. به‌لێ به‌رده‌وام مێرخاسى د فه‌رهه‌نگان كوردان دا هاتیه‌ بهیستن و دیتن، ئه‌ڤه‌ ژى تێرا هندێ ناكه‌ت مرۆڤ دیرۆكا خوه‌ باش بنیاسیت، چونكو د ژیانا گه‌لێن نه‌ته‌وه‌ ده‌وله‌ت دا داگیركارى و فاشیزم هه‌یه‌، كو هه‌ر تشت ل گۆر زمانێ وێ داگیركاریێ دهێته‌ راسته‌رێكرن. هه‌روه‌سا سیاسه‌ت ژى د چارچووڤێن نه‌ته‌وه‌ ده‌وله‌تان دا به‌رژوه‌ندى به‌رى مرۆڤایه‌تیێ یه‌، ئانكو خه‌باتا سیاسى پشتى روخاندنا سۆفییه‌تێ دو بلۆك تێدا دروستبوون، ئه‌و ژى ده‌وله‌تا سیاسى و ده‌وله‌تا دكتاتۆرى ستراتیژیه‌تا سیاسه‌تێ ب ڤان دو زلهێزان ڤه‌ به‌ره‌یێ به‌رژوه‌ندیێ بخوه‌ڤه‌گرت و نه‌بوو به‌ره‌یێ پاراستانا گه‌لێن بنده‌ست، له‌ورا ئه‌و ملله‌تێن نیڤ نه‌ته‌وه‌ به‌رب خه‌ندقینه‌كێ و پیشكه‌فتنه‌كا كوورتر ڤه‌ چوون.
ئه‌ڤێ چه‌ندێ كێشه‌یێن مه‌زن ل گه‌ل سیاسه‌تا سه‌رده‌مانه‌ دروستكرن، ب تایبه‌تى پشتى جه‌نگێ جیهانیێ دوویێ شه‌رێ سایكۆلۆژى و زێهنیه‌تێ د ناڤ ملله‌تێن جیهانى دا به‌لاڤبوو، نه‌خاسمه‌ د رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راستێ دا ئه‌ڤى شه‌ڕى بێ مه‌رجێن زانین و ڤه‌خواندنێ ده‌ستپێكر و هاته‌ گۆره‌پانێ دا، چونكو ژ ئه‌نجامێ به‌رده‌وامیا ڤى شه‌رى گه‌لان شه‌ر ژ بوونا ئازادى و دیمۆكراسى و رزگاركاریا گوشنده‌ كر، داكو ده‌رفه‌تێن سه‌ركه‌فتنێ به‌رفره‌وان بن و دووماهى ب جه‌نگێ ڤان هه‌ردو جه‌مسه‌ران بهێته‌ دان، د ڤێ پێنگاڤێ دا سیاسیه‌ت شیا هه‌تا ئاسته‌كێ هنده‌ك ڤالاهیا تژى بكه‌ت و ده‌رفه‌تێ بۆ دروستكرنا هێزیێن نووى بده‌ت.
به‌لێ ب وى مه‌رجى ژیان چه‌ند به‌ر ب پێش ڤه‌ چوو میكانیزما سیاسه‌تێ ژى بۆ هێلا سه‌رمایه‌دارى و بكارئینا به‌رژه‌وه‌ندیان هه‌تا گه‌هشتیه‌ ڤى ئاستى هند موكمتر لێ هات، له‌ورا د ئه‌ڤرۆ دا سه‌قامگیریا ژینگه‌هان ژى پتربه‌ر ب ئاراسته‌یى ڤه‌ تێكچوونێ دچیت و بارێ ژیانێ ژى ل سه‌ر فێربوونێ گرانتر دبیت.
ژ به‌رهندێ هه‌تا كو مرۆڤ جوداهیا شۆرشا سپى و شۆره‌شا ره‌ش بزانیت، دڤێت ڤێ پرسیارێ ئاراسته‌یى هزرا خوه‌ بكه‌ت ئه‌رێ كا د ڤى رویى دا دوژمن دبن كى و دۆست دبن كى؟ ره‌نگه‌ جۆرێن تێكه‌لبوون و نووبوونێ دروست دبن ئه‌ڤه‌ ژى ئاماده‌كاریا هه‌ڤسه‌نگه‌كا نوو دكه‌ت، بێگومان وه‌لاتێن زلهێز ژى باش دزانن ئه‌ڤه‌ راستیه‌كه‌ گه‌ر هاتوو هه‌ڤسه‌نگیا نوو دروستبوو، هینگێ ب زه‌حمه‌ت خراببوونا وێ هه‌بیت. ئه‌ڤجا گه‌ر ملله‌تێ كورد بكه‌ینه‌ ئێك ژ نموونان دێ دیاردبیت، كو ژ ئه‌گه‌رێ نه‌بوونا ئه‌قله‌كێ ره‌وشنگه‌ر، ئه‌كتیڤ و ب باندۆر د ماوێ سالێن بۆرى دا هه‌تا نها خه‌باتا سیاسى یا توندا داگیركاریێ ل سه‌ر كوردان دهێته‌ مه‌شاندن، راسته‌ كو كورد د بنگه‌هێ ڤێ داگیركاریێ دا خودان جه‌ساره‌ت و پیشه‌نگێن ئێكێ نه‌، به‌لێ ئاریشه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و مه‌رجێن، كو ژیان ل سه‌ر هێزا ملێن پارچه‌یێن كوردستانێ كریه‌ باره‌كێ گران، د راستیێ دا ئه‌ڤ بارگرانیه‌ ژ ئه‌نجامێ كۆمه‌كا بۆیه‌ران په‌یدابوویه‌، مینا نه‌ پێشكه‌فتنا هزرا مرۆڤى بۆ ستراتیژیا سیسته‌مێ سیاسى، جڤاكى، ئابوورى، ره‌وشه‌نبیرى، هونه‌رى و… هتد، له‌ورا مرۆڤێ كورد قه‌د ژ كۆله‌داریا ژیانا نه‌چارى، داگیركه‌رى، ئه‌شیره‌تى و دیرۆكا سه‌رده‌ستیێ ژى رزگار نه‌ بوویه‌.
ئه‌نجام: داكه‌ڤتنا ڤێ ملكه‌چیێ وه‌كریه‌، كو ئه‌ڤرۆ نه‌ ب تنێ گه‌لێ كورد، به‌لكو رۆژهه‌لاتان ناڤین هه‌مى كه‌ڤتیه‌ دباره‌كى قه‌یرانیێ دا، ئه‌ڤجار چ قه‌یرانا سیاسى، یان ئابوورى یان ژى زانستێ جڤاكى و یان نه‌نتولۆژى بیت نه‌ هێلا یه‌ نه‌ته‌وا كورد د تایبه‌تمه‌ندیا كه‌سى دا موكوم ببیت، داكو ده‌سته‌واژا ڤێ نه‌ته‌وه‌یى ب شێوه‌كێ بنده‌ستیێ بهێته‌ دابه‌شكرن، ماده‌م هۆسا یه‌ گرنگه‌ مرۆڤ ب حوكمێ ئه‌جندا و باوه‌ریا ئه‌قلگه‌رایى شۆره‌شێ به‌رده‌وام بكه‌ت و هزرا دروستبوونا فه‌رهه‌نگێن نووتر د ملێ گه‌ل و نه‌ته‌وا خوه‌ دا بكه‌ت هه‌تا هاوكێشا نه‌ته‌وا كورد ببیته‌ بنیاتێ پێناسا پارچه‌ ده‌وله‌تێن ناڤچه‌یى و ده‌رڤه‌.

45

جوان عزه‌ت/ پشكا ئێك

هزر، پێدڤیه‌كه‌ ژ ناخێ مرۆڤى ده‌ردكه‌ڤیت و ب دروستبوونا چه‌ند شێوازێن ئه‌فسانه‌یى و وێنه‌یى ده‌ربازى مه‌ژى دبیت و ژ مه‌ژى ده‌ربازى ده‌رڤه‌یى جه‌سته‌ى دبیت و هاریكاریا هه‌مى سیسته‌مێن گه‌ردۆنى دكه‌ت، دبیت مرۆڤ ل سه‌ر هزرێ هنده‌ك ئالۆز ببیت وه‌ك پرسیار كا چاوا په‌یدا دبیت، به‌لێ ئه‌و بۆیه‌ره‌كه‌ د ناڤ مه‌ژیێ مرۆڤى دا سه‌رهلده‌ت و هند مه‌زن دبیت هه‌تا وى راده‌یى دشێت سه‌رده‌ریا جیهانه‌كا مۆدێرن بكه‌ت. هه‌روه‌سا هزرا بنچینه‌یێ ل گه‌ل پێكڤه‌گرێدانا بوون و نه‌بوونا مرۆڤى ب دیكارته‌كێ: “ئه‌ز هزردكه‌م، كو ئه‌ز هه‌مه‌” هاته‌ هه‌بوونێ، ئانكو ب ڤێ پیڤانێ هزر پتر كه‌ڤته‌ كارى ده‌مێ مرۆڤى راوه‌ستیان ل سه‌ر پرسێن گه‌ردۆن و ده‌رڤه‌یى گه‌ردۆنى كریى و ژ گومانێ پرسیار داینه‌ ئازراندن و دووڤچوون ل سه‌ر چاوانیا په‌یدابوون و راستسا ئه‌قلى كریى، چونكو “ئه‌قلى شیا مرۆڤى فێربكه‌ت كا چ كاربكه‌ت و وژدانێ ژى شیا هاریكاریا ئه‌نجامدانا وى كارى بكه‌ت ب تایبه‌تى مرۆڤێ سروشتى د ناخێ خوه‌ دا به‌رهه‌ڤیكرن، كو ناڤبه‌را وژدانه‌كا بهێز و ئه‌قله‌كێ دروست دا هه‌ماهه‌نگیه‌ك هه‌بیت/ رۆسۆ”
به‌لێ مخابن، ل دووڤ قووناغێن هزرا مۆدێرن، جه‌خت ل سه‌ر هزر و پێگه‌هێ میتافیزیكا گه‌ردۆنى بۆ ناڤ جڤاكێن دره‌نگ مایى و سیسته‌مێن سیاسى ب ئاستێ ئه‌نانیه‌تى/ به‌رخوریێ هاته‌كرن، داكو به‌رهه‌مدان و فورمیله‌بوونا مرۆڤى بێ سه‌روبه‌ریێ بخوه‌ڤه‌بگرت، چونكو ته‌ڤنێ هزرى هۆسا هاته‌ رستن، كو “مرۆڤێ ئازاد ئه‌وه‌ یێ به‌رگریا هزرى بۆ خوازت و دامه‌زراندنا خوه‌ بكه‌ت، نه‌كو بۆ خوازت و دامه‌زراندنا كه‌سێن دیتر/ رۆسۆ”. بێگومان، ئه‌ڤى سیمایى وێنه‌یه‌كێ نه‌ زه‌لال نیشادا، ئانكو هۆسا پتر نێرگزیه‌ت/ ئه‌نانیه‌ت په‌یدابوو. بوویه‌ ل ڤێرێ ده‌رگه‌هێ پرسیاره‌كێ ڤه‌ دبیت ئه‌و ژى گه‌ر بێژین، ئه‌رێ چاوا مرۆڤ دشێت دناڤ هزرا جڤاكه‌كێ ب ڤى ره‌نگى گه‌نده‌لدا ببیته‌ خودان په‌روه‌رده‌یه‌كا دروست؟ دبیت بۆ مرۆڤى هه‌لبژارتنه‌كا زۆرا زه‌حمه‌ت بیت هه‌تا مرۆڤ بشێت د ناڤ وى جڤاكى یان وى ملله‌تى دا ئاستێ هشیارى و ئه‌خلاقى و هزرى په‌یدابكه‌ت، ئه‌و جڤاكێ شێوێ په‌روه‌رده‌بوونا وى ل سه‌ر سیسته‌مێ جاران هاتبیته‌ دروستكرن، بێگومان ئه‌و جڤاك د وارێ زانستى، ره‌وشه‌نبیرى، ئه‌كادیمى ژ گه‌نده‌لیا هزرى یێ بێبه‌هر نینه‌، ژ به‌ركو ده‌مێ دانوستاندن د ناڤبه‌را دو مرۆڤان مینا/ ئه‌ز و ئه‌و په‌یدادبیت و به‌ر ب سیمایێ خوه‌نیاسینى ڤه‌ دچیت، هینگێ ده‌رگه‌هێ گه‌نده‌لیێ ژ خواندنه‌كا سه‌رڤه‌یى ده‌ستپیكه‌ت هه‌تا گه‌هیته‌ ناڤ سرتێ ناڤخوه‌، چونكو “كه‌سایه‌تیا تاكێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ هه‌مان بابه‌ت و روخسارێن رۆژئاڤا وه‌ردگرن و مومارسه‌كه‌ن و بێ كو خوه‌ ب داهێلنه‌ د ناڤ كوراتى و ناڤه‌رۆكا ئیرده‌یان دا، یان شێن بێژین تاكه‌كه‌س د روخسارێ خوه‌ دا مومارسا بابه‌ته‌كێ دكه‌ت و د خوه‌یێ خوه‌ دا باوه‌رى ب مومارسه‌كا دى هه‌یه‌، بێ كو بزانیت د داستانا ژیانێ دا بوویه‌ كه‌سه‌كێ ( شیزۆكى/ دووروو)یى/ عه‌لى وه‌ردى” . ئانكو كۆژیێ هه‌ ده‌ستپێكرنا پرۆسسا تاكى یا هزرى ژ دوهى دیاردكه‌ت، كو سمایێ هه‌ژاریێ بخوه‌ ڤه‌ گرتیه‌، ژ به‌ركو ئه‌و بارودوخێ تاكه‌كه‌س دكه‌ڤن دا تێدا ژیایى، وى بایى جۆره‌كێ ئاشۆپى وه‌كو هه‌لامه‌ته‌كێ ترسناك د ناڤ به‌ده‌نا وى دا ئافراندى یه‌، ژلایه‌كێ دى ڤه‌، ئه‌ڤ جۆرێ سه‌ره‌ده‌ریكرنا دۆرهێلى ژى هێشتا ژ زمان و به‌گراوه‌ندێ دایكسالار و بابسالاریێ ده‌رباز نه‌ بوویه‌، هه‌تا نها ژى ره و ریشال و شینوارێن ڤان زه‌فیان ل سه‌ر هزر و جه‌سه‌دێ تاكى به‌رچاڤ و دیارن و هێشتا نه‌ شیاینه‌ ل جه و ده‌مێن خوه‌ یێن دروست ژ دایك ببن، به‌لكو ب تنێ لیڤینه‌ك و ڤارێبوونه‌كا سڤك تێدا یا سه‌رئاڤ دبیت، د ئه‌نجام دا ئه‌ڤ كه‌لتۆرێ هزرێ جۆره‌كێ پۆلیساتیێ دروست كریه‌، كو تاكى زوى ب زوى ئه‌و بیركرنه‌ نه‌بیت مومارسا ژیانا خوه‌ به‌رده‌وام بكه‌ت یان بشێت باوه‌ریێ ب گومان و دانپێدانێن خوه‌ بینیت، له‌ورا بهزرا من، گرنگه‌ ئه‌قل سه‌رده‌ریا هه‌ر گرفته‌كێ بكه‌ت، چونكو د هه‌ر جڤاكه‌كێ دا ئه‌قل دیرۆك و مه‌عریفێ سه‌رده‌ست دكه‌ت.

بارگرانى و رێبه‌ریا هزرى د ره‌ڤه‌ندا كوردى دا
جوان عزه‌ت/ پشكا دویێ
راسته‌ دڤێت نه‌هێته‌ ژبیركرن، كو هه‌مى ره‌ڤه‌ندێن كوردى د دیرۆكێ دا ب فه‌لسه‌فه‌ و كه‌لتوورێ خوه‌ یێ تایبه‌ت نه‌شیاینه‌ بگه‌هنه‌ ئارمانجه‌كا ده‌ستنیشانكرى، به‌لێ ئه‌و پرسیارا مه‌ به‌ر ب لێگه‌ریانێ ڤه‌ دبه‌ت، ئه‌وه‌ ئه‌رێ ما ژبلى ڤێ رێیا چه‌پاندى مه‌ شیایه‌ زه‌مینه‌یێ هزره‌كا راستگه‌ر دروست بكه‌ین؟ یان ژى ل جهێ گورزێن كوژه‌ك و ئاگرین، گورزێن فورمى، زانستى و ئه‌كادیمى سه‌رده‌ست بكه‌ین! و
دیاره‌ ژ ده‌رئه‌نجامێ خوه‌شباوه‌ریا خوه‌ مه‌ ده‌رفه‌تا هزركرنێ دا یه‌ (یێ دن) و خوه‌ ل سه‌ر ئه‌رك و مافێن یێ دى به‌ر ب پاراستانا بنگه‌هێ گیانى ڤه‌ برییه‌، ژ به‌رهندێ ئه‌گه‌ر هزربكه‌ین ئه‌و پێدڤیێن ئه‌ڤرۆ تاكێ كورد سه‌را دنالیت و رۆژانه‌ هه‌م دمریت و نه‌شێت زیندى ببیت ژ ئه‌نجامێ وێ یێ به‌رچاڤه‌، كو راسته‌ مه‌ كۆمه‌كا سازیێن نڤیسین و وه‌شانێن گه‌هاندنێ وه‌كى (رۆژنامه‌، گۆڤار، میدیا، سایت، پرتووك، پرتووكخانه‌، رادیۆ و…) هه‌نه‌، به‌لێ زرباریه‌كا هزرى تێدا یا دیاره‌، كو ب دروستى نه‌كه‌ڤیته‌ ئاستێ زمان و دانوستاندنه‌كا ئه‌قلانى و ئاڤاهیێ تاكه‌كه‌سیێ دا. هه‌تا بوارێ رێڤه‌برنا سه‌ركێشیا هزرى دا ئه‌ڤ نه‌خشبه‌ندیا ئه‌م دبینن ژى، هه‌موو ل سه‌ر تیۆرێن ماسك و موژیلاهیان هاتینه‌ داناندن و پانیا وان ژ شاكارێن خزمه‌ت و هه‌لویستێن نه‌ خوه‌جه دا پاشڤه‌ كێشاینه‌، ژبه‌ركو یا ئاشكه‌را یه‌ ئه‌ڤ بژاره‌ وێ دگه‌هینت، كو چوكێن خواندنگه‌ها سیاسى، جڤاكى و ئابوورى به‌رده‌وام ل سه‌ر دیرۆكا رێخۆشكرن، خوه‌شگوزه‌رانى و رۆناهیێ د شكه‌ستنێ دا دیار ببن.
كێشه‌ ژى ئه‌وه‌ دیاره‌ نوخبا ره‌وشه‌نبیر، نڤیسه‌ر، خوانده‌ڤان، ئه‌ده‌بى و…هتد هه‌ست پێ نه‌كریه‌، كو ئه‌ڤ گه‌نده‌لیا نها د بنه‌مایى هزرى دا په‌یدادبیت ل سه‌ر كیستێ نڤشێ ئه‌ڤرو و سوباهى وه‌ك خواندنه‌كا ساده‌ و سڤك دێ بارگرانى بیت، نه‌خاسمه‌ ئه‌ڤه‌ ژى باندۆرا وێ نموونا هه‌یى یه‌، یا كو دده‌مه‌كێ دا رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا ل سه‌ر هه‌مان رێك و دید برێڤه‌ دچوون وه‌كر، كو ژ كه‌فتن و ئالۆزبوونا وان گرفتێن دیرۆكى تاكه‌كه‌سێ رۆژئاڤا هزر د هه‌لبژارتنه‌كا چاره‌نڤیسى دا بكه‌ت و بشێت ئه‌قله‌كێ نوو نووژه‌ن بكه‌ت، چونكو یا به‌رچاڤه‌ هه‌ر زوو وى تاكى پێشبینا ئه‌ڤرۆ یا خوه‌ كریه‌، كو دێ كه‌فیته‌ دبن سیها داره‌كا ب سیبه‌ر و ب به‌رهه‌م دا، به‌لێ به‌روڤاژى وێ تاك ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ كه‌ڤتیه‌ دناڤ فه‌رشه‌كێ ره‌ش و رێیا خوه‌ هندا ته‌نگ كریه‌، هه‌تا وى راده‌یى هه‌مى پیرۆزیێن خوه‌ یێن مرۆڤى و مرۆڤایه‌تى، به‌ر ب ئاراسته‌یێ بێگانه‌ و بێ واته‌بوونێ برینه‌، له‌ورا ئه‌ڤرۆ ژى ئه‌و خواندنێن ل سه‌ر ماهیه‌تا كه‌سى دهێنه‌كرن هه‌مى كه‌ڤتینه‌ د دوریانا خوه‌خاپاندن و گه‌نده‌لیه‌كا مه‌زنا مشه‌خت و هه‌رڤاندى ڤه‌.
سه‌ره‌رایى ژ پێخمه‌ت ره‌وشه‌كا بێ چاره‌نڤیس وه‌لێ هاتیه‌ هزر د خواندنێن سه‌ر ئه‌فراز دا نه‌كه‌ت، داكو په‌نایێ بۆ بیانیى بوونێ ببه‌ت راوه‌ستیایى بمینیت، له‌ورا نه‌چار مایه‌ كارتێكرن و كارلێكرنێ بۆ ته‌سیلمبوون و كونترۆله‌كا بێ ئالته‌رناتیف ببه‌ت. ئه‌ڤه‌ ژى وێ پرسیارێ ئاراسته‌كه‌ت، ئه‌رێ مه‌ پتر هه‌ولدایه‌ كارتێكرن و كارلێكرنێ ببه‌ینه‌ به‌ر دیرۆكه‌كا زالبووى و بێ چاره‌نڤیسى و بێ ئه‌نجام؟ یان ژى ئه‌ڤ ڤه‌ژه‌نا نها د دۆرهێلێ دا دیار ئه‌و تیۆره‌ بۆ مه‌ ده‌ستنیشان نه‌كریه‌، كو وه‌ك ئه‌قل بشێن گرنگیێ بده‌ینه‌ چه‌مكێن زانستى، ره‌وشتى، مافى، مرۆڤى و… ؟
گه‌ر هۆسا بمینیت ئه‌ز باوه‌رم، ب ڤى شێوه‌یى گوهۆرین و ریفۆرمكرن ل سه‌ر ئه‌قلێ تاكى په‌یدا نابیت، به‌لكو بارگرانى ل سه‌ر رێبه‌ریا هزرى به‌رده‌وام دێ خوازیته‌ رێیێن چه‌پاندى، له‌ورا چاندنا كه‌لتوورێ هزركرنێ وه‌ك ریبه‌ر و به‌رپرسیارى پێدڤى ب بنگه‌هێن شۆره‌شى و پشخستنا كه‌ڤالێ ره‌وشنبیرى یه‌، ب تایبه‌تى د سێ بوارێن گرنگ دا، ئه‌و ژى پێشه‌یا جۆتیارى، پیشه‌سازى و كه‌لتوورى، ره‌نگه‌ ب ڤى جورى هه‌لسه‌نگاندنا هزركرنێ دێ دانوستاندنا ئه‌ز خوه‌ مه‌ هێته‌ به‌رنیاسكرن، ئانكو ئه‌وا ل به‌ر ده‌رگه‌هێ په‌رستگه‌ها دۆلفى ب بوون و نه‌بووونا مرۆڤى ڤه‌ ل ژێرناڤێ”خوه‌ بنیاسه‌/سوكرات” هاتیه‌ نڤیساندن و چاپدان، ئه‌نجامێ هه‌ره‌ گرنگێ خوه‌ نیاسینا هزر و رامانێ دیاركر, چونكو كونترۆلا باردۆخێ ڤێ خوه‌ نیاسینێ ژ به‌رهه‌مێ هزرێ هاته‌ ڤه‌ژه‌نینن، له‌ورا یا گرنگه‌ ئه‌ڤ كزرته‌بوونا د گه‌نده‌لیا هزرى دا، ئێدى به‌ر ب پله‌یا قه‌بوولكرن و ده‌وله‌مه‌ندبوونێ بچیت.

بارگرانى و رێبه‌ریا هزرى د ره‌ڤه‌ندا كوردى دا
جوان عزه‌ت/ پشكا سیێ
ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كێ درێژه‌ جڤاكێ كوردى كه‌ڤتیه‌ ژ ناڤبرنا گه‌له‌ك جۆرێن بیردانكاندا، راسته‌ گه‌لێ كورد دجه و جوگرافیه‌كا داگیركرى دا دژیت، به‌لێ خه‌م و به‌رپرسیاریا مه‌ وه‌ك تاكه‌كه‌س ل به‌رامبه‌ر جه و جوگرافیا مه‌ گرنگه‌ رۆلێ خوه‌ ببینیت، چونكو ئه‌ڤرۆ مه‌ پێدڤى ب پرۆسێسه‌كا نوو هه‌یه‌، ئه‌و ژى هزرا جیهانگرى و ته‌كنولۆژیا راگه‌هاندنێ بۆ مه‌ بوویه‌ ئالاڤێ ده‌ست نیشانكرنا هه‌مى رێیێن به‌رپرسیاریێ، ب ڤى مه‌رجى ئه‌گه‌ر ره‌ڤه‌ندا كوردى بڤێت به‌ر ب پێنگاڤێن نوو ڤه‌ بچیت و هه‌ولبده‌ت خاله‌كا دى بچیته‌ پێش، پێدڤیه‌ به‌رى هه‌ر تشتى ئه‌و خوه‌ ژ وى چارچووڤه‌یى، ئانكو وێ بیردانكا دێرین رزگاربكه‌ت، ئه‌ڤرۆ ئه‌و قووناغا جاران نه‌ مایه‌، به‌لكو رۆژ بۆ رۆژێ مه‌عریفا جیهانى یا به‌ر ب ئاسته‌كێ دى یێ ئه‌قل و زانستى دچیت، داكو ل گه‌ل قووناغێن سه‌رده‌م سه‌رده‌ریا ژیانێ بكه‌ت.
هه‌ر چه‌نده‌ مه‌ گه‌له‌ك خالێن لاواز د وارێ زانستى و ره‌وشه‌نبیرى دا هه‌نه‌، كو ده‌ربرینه‌كا نه‌ ل ئاست دده‌نه‌ سیمایێ جڤاكى، به‌لێ دڤێت ئیدى خوه‌ ل به‌ندا تشتێ بێ بنه‌ما نه‌گرین، ره‌وشا گه‌لێ كورد ئه‌ڤرۆ ژ هندێ مه‌زنتره‌، كو ئه‌م ل سه‌ر بۆیه‌رێن بچووك راوه‌ستین، گه‌ر مه‌ بڤێت ئه‌م ملله‌ته‌كێ هشیار دروست بكه‌ین، دڤێت ئێكه‌م خال ئه‌م خوه‌ ژ وێ ره‌وشه‌نبیریا ترس و شه‌رمین رزگاربكه‌ین، داكو ل داهاتى نه‌بینه‌ قوربایێن هنده‌ك بنه‌مایێن بێ ئه‌نجام.
یا ئه‌ز دبینم، ئه‌ڤ كارڤه‌دانه‌ ژى دخوازیته‌ شۆره‌شه‌كا هزرى، كو ل سه‌ر تێگه‌هێ شارستانى بهێته‌ هه‌بوونێ، ب تایبه‌تى ئه‌گه‌ر ل دیرۆكێ بزڤرین و هزر بكه‌ین ئه‌و نه‌وه‌كهه‌ڤیا خانى د هه‌لبه‌ست و تێكستێن خوه‌ دا به‌حس لێ كرین، لاوازیا گه‌لێ كورد تێدا دیاردبیت، چونكو هزرا خانى هه‌ولدایه‌ نه‌ته‌وه‌یا كورد ژ بن بارێ په‌ریشان و بێ چاره‌بوونێ رزگاربكه‌ت. نه‌خاسمه‌ د ره‌وشه‌كا هوسا ناله‌بار دا نه‌ مریا ڤێ تێكستێ (گه‌ر دێ هه‌بوو ئیتفاقه‌ك، مه‌ پێكڤه‌ كر بوو ئینقیاده‌ك، روم، عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م ب ته‌مامى، دا ژ مه‌را بن غولام، ته‌كمیل دكر مه‌ دین و ده‌وله‌ت، ته‌حسیل دكر مه‌ علم و حكمه‌ت). خانیێ به‌رى سێ سه‌د سالان دئینت بیرا مرۆڤى، كو تایبه‌تمه‌ندیا كوردان ئه‌وا دبنده‌ستى، نه‌وه‌كهه‌ڤى و داگیركرنێ دا، هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژى یا زیندى و بێ ئه‌گه‌ر نینه‌، ژ به‌رهندێ ئه‌ڤ ره‌وشه‌ به‌رێ مه‌ دده‌ت ڤه‌ژینا زمان، ناسنامه‌ و نه‌ته‌وه‌یه‌كا لێكدایى تر، به‌لێ هه‌تا ئه‌م پرۆسێسا هزرى ب ژیانا باژێرى خوه‌ش نه‌كه‌ین، ئه‌م نه‌شێن ریبه‌ریه‌كا باش ژى د بوارێ بیرمه‌ندیێ دا بكه‌ین، چونكو هه‌كه‌ هوور به‌رێ خوه‌ بده‌ینێ ژ بلى نه‌خوێنده‌وارى و لاوازیا په‌روه‌ردا كوردى ل وى ده‌مى راسته‌ چ خانى یێن دى نه‌بوون، به‌لێ نها ئه‌م دشێن گه‌له‌ك خانیێن دى ب گوتارا مه‌عریفى ئاڤابكه‌ین.
ژلایه‌كێ دى ڤه‌، دڤێت ئه‌م هزرنه‌كه‌ین كو هه‌ر كاره‌سه‌ته‌كا د ناڤ مه‌ دا سه‌رهلدا بیت، تشته‌ك بوویه‌ په‌یوه‌ندى ب قه‌ده‌رێ ڤه‌ هه‌بوویه‌. نه‌خێر، به‌لكو هه‌ر تشت ب به‌رپرسیاریا مه‌ ڤه‌ گرێدایه‌ ئه‌م دشێن بۆیه‌ران وه‌ك زانست، یاسا، سیاسه‌ت، جڤاك و..هتد باش بخوین و باش چێكه‌ین و د ده‌مه‌كێ دا ئه‌م شێن خراپ بخوینن و خراپ چێكه‌ین ژى، ژبه‌ركو ئه‌وا خانى بۆمه‌ گۆتى و دیاركرى ب تایبه‌ت د به‌رهه‌مێ مه‌م و زینێ دا، مه‌ به‌ستا وى ئه‌و چه‌نده‌ نه‌بوویه‌، كو هزر و خه‌ونێن خوه‌ ب هه‌لبه‌ستێ ڤه‌ گرێده‌ت، به‌لكو خانى وه‌ك نڤیسكاره‌كێ كورد ل دوزا نه‌ته‌وه‌یى، سیاسى، جڤاكى و مرۆڤى خودان ئیراده‌ و ب هێز ده‌ركه‌فتیه‌، له‌ورا ئینكارا وێ چه‌ندێ ژى كریه‌، كو ب رێكا هه‌لبه‌ستێ ده‌ردێ مه‌ كوردان ژ نڤشێن نوى را بكه‌ته‌ چاره‌سه‌ریه‌ك، چونكو به‌رى سێ سه‌د سالان خانى پشبینیا ئه‌ڤرویا مه‌كریه‌، ژ به‌ر هندێ ژ ڤالاهیێ نه‌ گۆتى یه‌، (كرمانج نه‌ پر دبێ كه‌مالن، ئه‌م مه‌دیه‌تیم و بێ مجالن، فى الجمله‌ نه‌ جاهل و نه‌زانن، به‌لكو د سه‌فیل و بێ خودانن) ئها هه‌ر ئه‌ڤه‌ یه‌ كه‌توارێ مه‌ یێ نها د هێلیته‌ بن سیهه‌كا زه‌لیل و هه‌ژار دا، بوویه‌ ئیگرتنا هه‌ر قووناغه‌كێ و ده‌وله‌مه‌ندیا هه‌ر تاكه‌كێ دڤێت ل به‌رامبه‌ر ئاڤابوونا وه‌لاته‌كێ بزانین.”

بارگرانى و رێبه‌ریا هزرى د ره‌ڤه‌ندا كوردى دا
جوان عزه‌ت/ پشكا چارێ
ئه‌و كه‌لتوورێ ژ ئه‌گه‌رێ نه‌بوونا ئاستێ وه‌كهه‌ڤیێ، هه‌ستا نه‌ته‌وه‌ى، پێداچوونێن ژدل د هزرا مه‌عریفى و مرۆڤایه‌تیێ دا نه‌كه‌ت، ب زه‌حمه‌ت ئه‌و كه‌لتوور بشێت ڤه‌گه‌ریت دیرۆكه‌كا نوو، چونكو ئه‌و كه‌لتوورێ به‌رى مه‌ هاتیه‌ دروستكرن، مه‌ وه‌ك تاك د واقعى دا چ په‌یوه‌ندى پێڤه‌ نه‌بوویه‌، به‌لكو ئه‌وا ل گه‌ل ژ دایكبوونا مه‌ هاتى ئه‌وێ په‌یوه‌ندى ب به‌رپرسیارى و گوهۆرینا مه‌ڤه‌ هه‌یه‌، له‌ورا یا ل سه‌ر ملێن مه‌ دهێته‌ چاڤه‌رێكرن، ئه‌وه‌ ئه‌م نه‌هێلین هه‌ژارى و مه‌زلۆمیا مه‌ یا مه‌عریفى كه‌لتووره‌كێ له‌نگ سه‌رده‌ست بكه‌ت، كو سیمایێ هه‌مان كه‌لتوورێ به‌رێ بیت، ژبه‌ركو هه‌كه‌ مه‌ ئه‌و ئه‌قلانیه‌ت نه‌بیت هه‌ولا راستڤه‌كرن و ره‌خنه‌كرنه‌كا تێروته‌سه‌ل د هه‌ر بیاڤه‌كێ دا بده‌ین، هینگێ ئه‌م نه‌شێن زه‌مینێ شۆره‌ش/ رێنساس و ریفورمان ژى دروست بكه‌ین، كو ب كریار ئاستێ رێبه‌ریا هزرى وه‌ك به‌رهه‌مه‌كێ دیمۆكراسى د ناڤ جڤاك و ده‌وله‌تێ دا بلند بكه‌ت.
ب تایبه‌ت ئه‌و پێنگاڤا زوى ب زوى وه‌رارێ د ناڤ جڤاكى دا بكه‌ت، پێنگاڤا ئاڤابوونا دیمۆكراسیى یه‌، چونكو ده‌وله‌تا دیمۆكراسى ب واته‌یا جڤاكێ مه‌ده‌نى و ده‌ستبه‌ركرنا هه‌مى مافێن مرۆڤى و مرۆڤایه‌تى یه‌. زێده‌بارى هه‌ولدانێ بۆ پتر ژ په‌یدابوونا ناسنامه‌یه‌كا ڤه‌كرى و ئازاد دكه‌ت. نموونه‌/ ل جڤاكێن رۆژئاڤا دا ده‌مێ سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتداریێ هێشتا ل بن بارێ نه‌ریت و كه‌نیسێ دا، جڤاكێ وێ قووناغ بۆ قووناغێ پاشخانا خوه‌ یا مه‌عریفى گه‌هانده‌ ئاستێن بلیمه‌ت، داكو تاكه‌كه‌س ب گشتى ژ بن قورخكاریا هێز و ده‌ستهه‌لاتا خوه‌ سه‌پێن بهێته‌ده‌ر، ئه‌ڤێ ره‌نگڤه‌دانێ چارچوڤه‌كێ دى ژى یێ ئه‌جندایێ د ناڤ ته‌خوچینان دا په‌یداكر، ئه‌و ژى پشتى سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لاتدارى هاتیه‌ گوهۆرین و بوویه‌ یێ دیمۆكراسى، ده‌رفه‌ته‌كا دى د هێلا (ئه‌شیر، خێزان، بنه‌مال و هۆزان) دا سه‌رهلدا، ئه‌و ژى كو ل جهێ هزرا توند، تۆلڤه‌كرن په‌یداببیت، هزرا سیاسى بوون و ره‌وشنبیربوونێ په‌یدابوو، له‌ورا ژیانا رۆژئاڤا هه‌مى كه‌فته‌ ل سه‌ر چه‌مكێ ڤه‌كۆلین و خواندنیێن زانستى.
هه‌ر چه‌ند د ره‌ڤه‌ندا كوردى ژى دا هنده‌ك خالێن گرنگ هه‌نه‌، كو ناهێنه‌ ئینكاركرن د خراپ بن، بۆ نموونه‌/ وه‌ك گوهۆرینا نفشێ ژیانێ، چه‌مكیێن ئازادیا خێزانى و پێشكه‌فتنا شه‌قامى وه‌ك رایا گشتى، به‌لێ مخابن ژبه‌ر تێرنه‌كرن و سه‌قامگیریا بارێ سیاسى، ئولى، ئابوورى جوداهیێن هزرى دناڤ كه‌لتوورێ كومه‌لایه‌تى دا شین بووینه‌، یا ره‌وا یه‌ ئه‌ڤه‌ ژى گه‌له‌ك جاران هه‌ڤدژیێ دناڤبه‌را كومه‌ل بۆ كومه‌لێ، باژێر بۆ باژێرى، ئه‌شیر بۆ ئه‌شیرێ و…هتد دورست دكه‌ت، بێ كو تاكه‌كه‌س بزانیت ئه‌ڤه‌ هه‌مى ئه‌و ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى نه‌ یێن، كو مه‌ وه‌ك ئه‌قل سه‌ره‌ده‌رى دگه‌ل پرس، پێشهات و پرۆژه‌یێن وان دا نه‌كرى. له‌ورا ڤه‌شارتنا راستیا مه‌ د ڤێ قووناغێ دا پتر زالى هزر و هێزه‌كا نه‌ ئازاد بوویه‌.
ئه‌نجام: هه‌تا مرۆڤێ كورد ژ بنگه‌هێ ناسنامێ ده‌ست پێ نه‌كه‌ت، نه‌شێت شه‌رێ زانینێ د گه‌ل سه‌رده‌مى ژى بكه‌ت، چونكو نیاسینا ناسنامێ ب نیاسینا ته‌كنۆلۆژیا مرۆڤى یه‌ و نه‌ هزره‌كا بژاره‌یه‌ یان بێژین یا دوورى هزرا مرۆڤایه‌تى یه‌، نه‌خێر، به‌لكو ناسنامه‌ د دیرۆكا مرۆڤایه‌تیێ دا جه‌وهه‌ر و هه‌بوونا به‌دیله‌كێ خولقێنه‌رى یه‌، به‌لێ ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ چه‌نده‌ دروستى خوه‌ د ناڤ دل، روح و ده‌روونێ تاكى دا ب شێوه‌یه‌كێ هه‌لبژارتى و ڤه‌كریى ببینیت، هینگێ ئه‌ز باوه‌رم كه‌لتوورێ داگیركرنێ هێدى هێدى دێ به‌ر ب كه‌لتوورێ دیالۆگ، شارستانى و ئافراندنا مه‌عریفا باژێرڤانى دچیت.

30

جوان عزه‌ت/ پشكا ئێكێ.
د ئه‌ڤرۆ دا ژیانا تاكێ كورد كه‌ڤتیه‌ به‌ر چه‌ندین پێلێن گران و دژوار، هه‌تا د ناڤبه‌را ئاقارێ ئازادى و داهێنانێ دا، تێكهه‌ل بوون و ژناڤبرن په‌یدابوویه‌، هه‌ردیسا د رویێ ئابوورى و دراڤى دا، چه‌په‌رى و به‌رهینگارى دروست بوویه‌، ئه‌ڤێ وه‌كریه‌ شه‌ڕ، ده‌روون، نه‌پێداچوون، تارى، گرفت و ره‌وشنبیریا نه‌زاتى د ناڤ ئه‌قل و به‌ده‌نێ مرۆڤى دا سه‌رهلده‌ت. پلاتۆ گۆتنه‌كا بالكێش ده‌رباره‌ى ژیانێ هه‌یه‌، دبێژیت: “ژیان هیڤیا هه‌موو كه‌سانه‌، به‌لێ ب شێوه‌كێ باش هیڤیا كێم كه‌سانه‌”. مه‌به‌ست ژ تێكستا وى ئه‌وه‌، راسته‌ ئه‌م هه‌موو ژیانێ دخوازین، ئه‌ڤجا چ ب باشى یان ب خرابى ده‌ربازببیت ب دووماهی ناهێت، به‌لێ پرسیارا سه‌ره‌كى ئه‌وه‌، ئه‌رێ چه‌ند ژ مه‌ دخوازن ژیانێ وه‌ك ژیان نیاسن و تێبگه‌هن و بده‌نه‌ خواندن؟ ئانكو هه‌كه‌ مرۆڤى، وه‌ك ره‌وشه‌نبیرى و ئه‌قل سه‌ره‌ده‌رى د فۆرمێ ژیانێ دا نه‌كر هینگێ دێ چ رووده‌ت؟
ب دووڤچوون ژیان ئه‌زموونه‌كێ ب مرۆڤى دبه‌خشیت، داكو مرۆڤ بۆ خوه‌ په‌ندان ژێ وه‌ربگریت و ئه‌گه‌ر هاتوو مرۆڤ نه‌شیا خوه‌ فێرى ژیانێ بكه‌ت، د ده‌مه‌كێ دا ژیان یا ئاماده‌یه‌ مرۆڤى فێربكه‌ت. نموونه‌/ ئه‌و جه و وارێن مرۆڤ لێ دژیت یان لێ ژدایك دبیت، هه‌كه‌ ڤه‌كۆلین و پرسیارێ ل سه‌ر وى جهى یان كاودانێن وى جهى نه‌كه‌ت، هینگێ زه‌مینه‌یێ دورستكرنا پرسیارێ و چاره‌سه‌كرنا وێ ژى په‌یدا نابیت و جڤاك ژى ژ هه‌ژاریا بێ مال و حالیێ ده‌رباز نابیت، چونكو ئه‌گه‌ر مرۆڤ ده‌رگه‌هێن وان سستى و گرێكان نه‌قوتیت، نه‌شێت كزبوون و هشك بوون و ڤالاهیا هنده‌ك تابویان مینا (سیاسه‌ت، پرسێن ده‌روونى د رویێ بایۆلۆژیا تاكه‌كه‌سى دا و هزرێن به‌رته‌نگ، مینا هزرێن شاش د رویێ ئاینى، ره‌وشه‌نبیرى و فه‌رهه‌نگا كه‌لتوورى) دا ب شێوه‌یه‌كێ ره‌وا بده‌ته‌ به‌ر پێداچوون یان بێژنگا وه‌راركرنێ، چونكو “د ژیانا مه‌ هه‌میان دا ئه‌گه‌ره‌كێ مه‌زن هه‌یه‌ كو سه‌رچاوه‌/ ژێده‌رێ هه‌موو روودان و پێشهاتێن ژیانا مه‌نه‌ وه‌كى خۆشى، نه‌خۆشى، خه‌م، گریان، ماندیبوون، سه‌ركه‌ڤتن، شكه‌ستن، ئومێدى و بێئومیدى، به‌لێ راستیا وێ ژیانێ ئێك بیروباوه‌ر هه‌لبژارتیه‌، ئه‌و ژى به‌رهه‌مێ هزرێ یه‌، ئانكو هه‌كه‌ مه‌بڤێت ژیانا خوه‌ بگوهۆرین، دڤێت (هزر و بیریێن) خوه‌ بگوهۆرین/مسعود له‌على”.
واته‌ ل ڤێرێ ده‌مێ هزر هاته‌ گوهه‌رین، وى ده‌مى تاكه‌كه‌س ژى دێ بیته‌ خودان بریارا خوه‌ یا سه‌ربه‌خوه‌ و ب رێیا دانوستاندنێن هزرى و ئه‌قلانى دێ شێت هه‌لویستان وه‌رگریت، خوه‌ ئازاد كه‌ت، زمانێ خوه‌ دروست كه‌ت، ژیانا خوه‌ ب سه‌ركه‌فیتانه‌ دابین و به‌خته‌وه‌ركه‌ت، رێیێن چاره‌سه‌ریێ د كێشه‌ و ئالۆزیێن خوه‌ دا بینیت و سه‌ره‌رایى دیرۆك بوونا خوه‌، دێ خواندنێ بۆ بزاڤ و وه‌رارا ژیانێ كه‌ت.
ئه‌نجام/ راسته‌ دیرۆكا ژیانێ سه‌دان كێشه‌ و تراژیدى ل دووڤ خوه‌ ئینانه‌، به‌لێ هه‌ر ئه‌و چه‌نده‌ ژى مرۆڤ ئه‌گه‌ر بووینه‌ و ئه‌نجامدایه‌، له‌ورا ره‌وشه‌نبیریا ژیانێ چو جاران وه‌ك فه‌رهه‌نگا ب رێكرنێ نه‌شیایه‌ ببیته‌ ره‌وشنبیریه‌كا شۆره‌شگیرى یان ژى یا ده‌ستنیشانكرى، به‌لكو ب تنێ یاشیایى هه‌تا ئاسته‌كێ سروشتێ مرۆڤى به‌ر ب روحه‌كا ئازاد ڤه‌ ببه‌ت و ئه‌و سروشت حوكومى ل سه‌ر كارێن باش و خراپ بكه‌ت، هه‌روه‌ها هه‌لداێرانا هنده‌ك چه‌مك و ده‌رگه‌هێن نوو ل به‌رامبه‌ر دیرۆكا مرۆڤایه‌تیێ و گوهۆرینا بیاڤێن ژیانێ ڤه‌كه‌ت، بۆ هندێ تێگه‌هێ هزرى ژ رویێ ئازادى، ترس و برس و توندى و نه‌هامه‌تى و ده‌رده‌سه‌ریێ به‌رب دووماهیا كۆلۆنالیزمێ ڤه‌ بچیت.

خواندنه‌ك، بۆ بزاڤ و وه‌رارا ژیانێ
جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ.
دو جۆرێن فاكته‌ران بۆ ڤه‌كرنا ده‌رازینكا ژیانێ هه‌نه‌، ئه‌و ژى فاكته‌رێ ئابوورى و سیاسى یه‌، هندى یێ ئابوورى یه‌ ژین و ژیارا خه‌لكى ڤه‌دگوهێزیته‌ بارودۆخه‌كێ سه‌قامگیر و دابینكرى دا، چونكو ئابوور دشێت گه‌له‌ك كێشه‌یێن ژیانێ و جڤاكى ب گشتى چاره‌سه‌ر بكه‌ت، هه‌تا بۆ خورتبوون پشكه‌فتنا چه‌مكێ خزمه‌تگوزاریا ده‌وله‌تێ، هه‌ولدانه‌كه‌. هه‌ردیسا هندى یێ سیاسى یه‌، كارڤه‌دانه‌كه‌ ژ پێخمه‌ت ئاڤاكرنا تاكه‌كێ خودان بنگه‌ه و ستراتیژیه‌كا سه‌ربه‌خوه‌، دشێت گه‌له‌ك سه‌متێن ژیانێ دبوارێ، هزرى و ئه‌قلى دا چالاك و ب رێكخستن بكه‌ت. چه‌مكێ ئابوور و سیاسه‌تێ زۆربه‌یا جاران گوهه‌رینێن مه‌زن ب سه‌ردا دهێن، هه‌تا شه‌رێن ناڤخوه‌ى و ده‌وله‌تان ژى ژ بۆ ده‌ستڤه‌ئینانا كارێن ئابوورى یێن بووینه‌ ئه‌گه‌رێ ژناڤبرن و تێكدانا سه‌قامگیریا بارێ ژیانكرنێ، نێزیكترین نموونه‌/ ئه‌گه‌ر ل روژهه‌لاتێ به‌حس بكه‌ین، ژوان ژى ئابوورا هه‌رێمێ نه‌بوویه‌ جهێ وێ چه‌ندێ، كو بشێت پرۆژه‌یێن تایبه‌ت و كه‌رتێن گشتوكالى هه‌تا راده‌یه‌كێ زێده‌ بكه‌ت. ئه‌گه‌ر هه‌بن ژى ب رێژه‌یه‌كا كێم بوونه‌، چونكو د دیرۆكا مرۆڤایه‌تیێ دا حوكمه‌تان، پێدڤى ب دو سیسته‌مێن ئابوورى یێن گرنگ هه‌یه‌، كو ئه‌و سیسته‌م دشێن رۆلێ خوه‌ ب شیوه‌كێ ئه‌كیتڤ د ناڤ ژین و ژیارا خه‌لكه‌كێ دا ببینن. یا ئێكێ سیسته‌مێ ئیشتراكى، كو حوكمه‌ت راسته‌وخوه‌ به‌شداریێ تێدا دكه‌ت. دوو سیسته‌مێ سه‌رمایه‌دارى، كو ب رێیا ڤى سیسته‌مى ژى كه‌رتێن تایبه‌ت دهێنه‌ ڤه‌كرن/ وه‌كى دامه‌زراندنا چه‌ند پرۆژه‌یێن خواركى، كه‌ره‌ستێن دارى، سازكرنا مول و كومپانى، به‌شێن ناڤخوه‌یى ژ دروستكرنا به‌رهه‌مێن پیشه‌سازى و پێتدڤیێن وه‌به‌رهه‌مهێنانێ و دابینكرنا گه‌شتوگوزاره‌كا بێ كێموكاسى. ئه‌ڤه‌ ل هه‌رێمێ دبیت هنده‌ك ژ وان كه‌ڤتبن كارى به‌لێ نه‌ هه‌مى. له‌ورا ئه‌گه‌ر ب هاریكاریا ڤان كه‌رتان قانوونه‌ك بهێته‌ ده‌ركرن. كو ئه‌و قانوون ببیته‌ هاریكارى بۆ پێشڤه‌برنا شیانێن مرۆڤى، هینگێ ب باوه‌رم دێ ئیدى خه‌لك ب شێوه‌كێ دى ژیانا خوه‌ دابین كه‌ن، كو ئه‌و ژى به‌رامبه‌رى كار و خزمه‌تێن حوكمه‌تێ دێ ئه‌ركێ خوه‌ بجه ئینن و مافێن خوه‌ وه‌رگرن و نه‌خاسمه‌ بنه‌ خودان جۆره‌كێ دى یێ به‌رپرسیاریێ. هزربكه‌، كه‌رتێ سه‌رمایه‌داریێ د بنیات دا، كه‌رته‌كێ ئالۆز و ب كێشه‌ بوویه‌، هه‌تا هه‌كه‌ بنێرین زۆربه‌یا جاران سیسته‌مێ ئابوورى ل وه‌لاتێن ده‌رڤه‌ بوویه‌ ئه‌گه‌رێ په‌یداكرنا رێژه‌یه‌كا زۆر یا قه‌یرانان. به‌لێ هنده‌ك ب شێوه‌كێ زۆر كێم ده‌رباز دبن هنده‌ك ژى ب شێوه‌كێ درێژ دمینن و زوى ناهێنه‌ چاره‌سه‌ركرن. ئه‌ڤجا ئه‌و ئاسته‌نگێن ب رێیا ڤان قه‌یرانان په‌یدا دبن. كارتێكرنێ دكه‌نه‌ سه‌ر ره‌وشا وه‌لات، جڤاك، خێزانێ هه‌تا دگه‌هیته‌ هزراتاكى و یا به‌رچاڤه‌ ئه‌ڤه‌ ژى جۆره‌كێ دى یێ نه‌خۆشیێ د سایكۆلۆژى و ساخله‌میا تاكى دا په‌یداكه‌ت، چونكو مه‌زنترین كاره‌سات ئه‌وه‌، مرۆڤ راستێن ژیانا خوه‌ ل گه‌ل دوهى یێ خوه‌ ببینت و بریارێن ئه‌ڤرو پشتگوه پاڤێژیت. ب تایبه‌تى د ڤێ مه‌مله‌كه‌تێ دا، ئیدى هزرا تاكه‌كه‌سى گه‌هشتیه‌ راده‌یه‌كێ، كو مرۆڤ شێت بێژیت، زۆرێ خراپ و ب زه‌حمه‌ت ژبلى وێ جۆره‌ ته‌مبه‌لى، لاوازى، بێ ئۆمێدى و نه‌ وه‌راركرن ژى بخوه‌ڤه‌ گرتیه‌، ئانكو رۆژ بۆ رۆژى یا دیاردبیت، كو هزرا وى ل به‌رامبه‌ر هێزا ماددى و مه‌عنه‌وى یا دبیته‌ به‌رهه‌مێ نه‌ ئه‌كتیڤبوون و نه‌ كاراكرنێ. ئه‌نجام/ دڤێت بزانین، چه‌ند ژیان به‌ر ب پێشكه‌فتنێ ڤه‌ دچیت، هند دراڤ و هزرا ژیانێ ژى ل سه‌ر مرۆڤى زه‌حمه‌ت دكه‌ڤیت، چونكو ژ روویێ ماددى ڤه‌، ژیان هنده‌ك ئالاڤێن نوو ل گه‌ل خوه‌ دئینیت وه‌كى چاوانیا گوهۆرینا مۆدێل، ئه‌لكترۆنیات و سالۆخدانا خۆشى و پێداویستێن رۆژانه‌، هه‌روه‌سا ژ روویێ معنه‌وى ژى ڤه‌، بارێ وێ به‌رب گوهۆرینا مه‌عریفێ، ته‌كنولوژیایه‌كا ب له‌ز و وه‌راره‌كا سه‌رده‌مانه‌ دچیت، ئه‌ڤجا تاكێ كورد دڤێت ژ نها و پێدا ئه‌رك و مافێن خوه‌ ل سه‌ر خوه‌ بده‌ته‌ ئاڤاكرن، هه‌تا د جیهانا سه‌رده‌م دا ب رێیا دمه‌زراندنا پلان و پرۆژه‌یێن نوو، هه‌ولبده‌ت بۆ هه‌مى ته‌خوچینین جڤاكى ببیته‌ ڤه‌كرنا كلیلا زانین و ره‌وشنگه‌ریێ.

56

پشكا پێنجێ/ جوان عزه‌ت
جڤاكێ په‌روه‌رده‌یى چاوا دهێته‌ دروستكرن یان ل سه‌ر بنیاتێ چ جۆره‌ مه‌عریفه‌یه‌كێ دهێته‌ هه‌بوونێ؟ پێنگاڤا ئێكێ ئه‌وه‌ ژ ره‌فتارا خێزانێ ده‌ستپێكه‌ت، ئانكو ده‌مێ تاك دبیته‌ ئه‌ندامه‌ك د خێزانێ دا، وى ده‌مى رۆله‌ك و ئه‌ركه‌ك د ناڤ جه‌وهه‌رێ خێزانێ هه‌یه‌، كو كار ل سه‌ر بكه‌ت، ئه‌و ژى رۆلێ پێگیركرن ب په‌روه‌رده‌یه‌كا ئه‌قلانه‌ و سه‌ره‌ده‌ریكرن و ره‌فتاره‌كا مه‌عریفى به‌رامبه‌ر كه‌سێ به‌رامبه‌رى خوه‌. پاشى په‌روه‌رده‌ رۆلێ خوه‌ ل ده‌رڤه‌ بۆ خواندنگه‌هێ به‌ر ب پله‌یا زانكۆ و په‌یمانگه‌هان ببینیت و به‌لاڤى جڤاكى ببیت.
هه‌روه‌سا ژلایه‌ك دى زارۆ ل سه‌ر چ بنیات دهێته‌ مه‌زنكرن، وه‌سا ل سه‌ر وى جۆره‌ بنیاتى فێرى برێڤه‌برنا ژیانێ ژى دبیت، ل ڤێرێ دڤێت بزانین كو په‌روه‌رده‌ و فێركرن ئامراز و ئالاڤێن ژیانێ نین، به‌لكو ره‌ه و خودانێن ژیانێ نه‌. هه‌روه‌سا دڤێت هه‌ر تاكه‌ك ل گور هزرا خوه‌ ڤه‌كولینێ ل سه‌ر دامه‌زراندن و بنگه‌هێ وێ یێ دروست بكه‌ت، ئانكو جڤاكێ په‌روه‌ده‌یى هه‌موو ده‌مان وه‌سا دهێته‌ ئافراندن، كو نیگایه‌كێ تازه‌ و ئه‌قلیه‌ته‌كا تازه‌ بۆ دونیایا ناڤخوه‌یى دا هه‌بیت، بنێره‌ د رویێ په‌روه‌ردێ دا ملله‌تێن رۆژئاڤا به‌روڤاژى ملله‌تێن رۆژهه‌لاتن، ئانكو ئه‌ڤه‌ سه‌د ساله‌ رۆژئاڤا كار سه‌ر پێنگاڤ پێنگاڤا ئه‌زمۆكرنا ژیانا تاكى دكه‌ت، ب تایبه‌تى په‌روه‌ردا تاك، خێزان، ژن، زارۆ و كێشه‌یێن رامیارى و ئاكارى رۆژانه‌ دهێنه‌ شرۆڤه‌كرن، ژ به‌ركو فه‌لسه‌فه‌ و مه‌عریفا وان ل سه‌ر بنگه‌هێ، گومان، پرسیار و دووڤچوونا به‌رسڤێ جهێ خوه‌ چاندیه‌ و هێدى هێدى په‌روه‌رردا وان ره‌خنه‌گر و پرسیار و گومانان دروستكه‌ت. نموونه‌/ ئه‌ڤ كێشه‌یێن كو نها ئه‌م دبینن رووبه‌روى جه‌وهه‌رێ رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دهێن، پرسیار بۆچى هێن؟ چونكو هه‌موو ژ به‌ر نه‌بوونا په‌روه‌رده‌یه‌كا ساخله‌م و شكه‌ستنا ئه‌قله‌كێ بێ پرسیار، گومان و بێ ئومێد و نه‌هشیاره‌، ب تایبه‌تى بنگه‌هێ رۆژهه‌لاتێ جۆره‌كه‌، ئه‌سل و ئه‌ساسێن وى ل سه‌ر توندوتیژیا فیودالى و نه‌ریتى هاتیه‌ برێڤه‌برن، بێگومان ئه‌ڤ بنه‌مایه‌ نه‌شێت تاكه‌كێ كامل په‌یدابكه‌ت، به‌لكو دێ به‌رده‌وام تاكه‌كێ چاڤ نه‌ڤه‌كریى، سه‌رشكه‌ستى، ئه‌قل و جه‌وهه‌ر و روح لاواز پێشكێشى مه‌كه‌ت.
ده‌رباره‌یى پرۆسا په‌روه‌ردێ، پلاتۆ گۆتنه‌ك ره‌ها هه‌یه‌، دبێژیت: “هه‌كه‌ هه‌ر تاكه‌كێ جڤاكى ل گۆر شیانیێن ئاماده‌كاریا خوه‌ كاربكه‌ت، هینگێ هه‌ر ئێك ژ وان ب راده‌یه‌كێ زۆرێ به‌رز دێ شێت مفایى گه‌هینته‌ هه‌موو بناغه‌یێن جڤاكى”. بوویه‌ ئه‌گه‌ر شرۆڤا جڤاكێ خوه‌ بكه‌ین و دوور و نه‌چین دێ دیاربیت، كو ب مخابنى ڤه‌ جڤاكێ كوردى، ل سه‌ر ڤى پیڤه‌رى ئه‌و هێزه‌ نه‌بوویه‌ تاكه‌كه‌سى بده‌ت كاركرن، به‌لكو ب گرۆڤه‌یا هێزا كه‌لتوورى، هۆزه‌كى و ئولى و سیاسى هه‌ولدایه‌ هه‌ر به‌هره‌ و ئۆمێده‌كا تاكى هه‌بیت ژێ بهێته‌ وه‌رگرتن.
ئه‌نجام: بوویه‌ هه‌ر چ پرۆژه‌یه‌كێ گرێدایى هزرا په‌روه‌رده‌یێ بیت و سیسته‌مى بده‌ته‌ سه‌قه‌تكرن و ئالوگۆریا د ناڤبه‌را توێژێن جڤاكى دا، هینگێ هزرا تاك و هزرا سیاسیكرنێ ژێ به‌رپرسیاره‌/ چونكو ژیان هه‌موو ل سه‌ر پیڤه‌رێ تاك و سیاسه‌تێ برێڤه‌ دچیت، ژبه‌ركو د هه‌ر خێزانه‌ك و قوتابخانه‌ك و زانكۆ و ده‌زگه‌هه‌كێ دا تاك، زارۆ و ژنێ پێدڤى ب ژینگه‌هه‌كا دروست هه‌یه‌، كو كار ل سه‌ر به‌فره‌هبوونا ئه‌قلێ وان بهێته‌كرن نه‌ك ئه‌و ئه‌قل ب هنده‌ك كارێن دونیایى بهێته‌ داگیركرن و راوه‌ستاندن.

په‌روه‌ردا جڤاكى و جڤاكێ په‌روه‌رده‌یى
پشكا شه‌ش و دووماهیێ/ جوان عزه‌ت
ئه‌و رویێ كو جڤاك ل سه‌ر دگه‌هیته‌ ئه‌نجامێ ماینده‌بوونێ، ب تێپه‌ربوونا سێ قووناغان دشێت خوه‌ بده‌ت په‌روه‌رده‌كرن، ئه‌و ژى ئێك: قووناغا ساڤاكرنا تاكى ل سه‌ر به‌گراوه‌نده‌كێ زانستى و ئه‌كادمیا نه‌، دو قووناغا دیالۆگكرنێ، سێ قووناغا ره‌خنه‌گرتنه‌كا ئه‌قلانى.
هزربكه‌ جڤاكێ كوردى هه‌تا نوكه‌ ئه‌و روویێ په‌روه‌ردێ نه‌ دایه‌ چێكرن، كو بشێت تاكه‌كه‌سى بكه‌ته‌ ئاشقێ مه‌عریفه‌ و چێكه‌رێ داهێنانكرنێ، چونكو د لا شعورێ وى دا، یان ئه‌قلێ وى یێ باتنى (بێ ئاگه‌هى) دا كۆمه‌كا گرێكان هه‌یه‌ و تێدا یێ زیندانكریه‌، ئانكو ده‌مێ د ناڤخوه‌یا كه‌سى دا گه‌له‌ك زنجیره‌ هه‌بن و كار ل سه‌ر ڤه‌كرنا وان نه‌هێته‌كرن، هینگێ ئه‌و كه‌س دمینیت كه‌سه‌كێ هشك، ڤالا و بێ ئه‌نجام.
هه‌لبه‌ت وى ده‌مى نه‌ گوهۆرین و نه‌گوهه‌راندن ب سه‌ر وى دا دهێت، ژبه‌ركو رێك ل گه‌له‌ك تشتێن د ناڤ جه‌وهه‌رێ وى دا هه‌ین دهێته‌گرتن، ئانكو ڤه‌شارتینه‌ وه‌ك نێهنى دمینن ناهێلیت مرۆڤ ل سه‌ر هزرا خوه‌ بریار و هه‌لویسان بده‌ت یان مرۆڤ ببیته‌ مرۆڤه‌كێ راهێنه‌ر، ئه‌كتیف و بلیمه‌ت و نمایشكار، به‌لكو ئه‌ڤ جۆره‌ په‌روه‌ردا نه‌ریتى ئه‌قلى داگیركه‌ر كه‌ت و وه‌دكه‌ت، كو مرۆڤ ب تنێ هه‌ولبده‌ت ببیته‌ كه‌سه‌كێ پیشه‌كار و لاواز و بێ ئیراده‌.
بوویه‌ كارێ په‌روه‌رده‌كرنێ ل سه‌ر ساخله‌میا جڤاكى، ئه‌وه‌ مرۆڤه‌كێ ساخله‌م بده‌ت دروستكرن، چونكو “په‌روه‌رده‌ تاكه‌ ئامرازه‌ كو دونیایێ دگوهۆریت/ نیسلون مانده‌لا “ل سه‌ر ڤى راوه‌ستانێ مخابن مه‌ وه‌ك جڤاكێ كورد په‌روه‌رده‌یه‌ك دروستكرییه‌ كو هه‌ر تشته‌ك و خه‌یاله‌كا هاتبیته‌ ناخێ مه‌ دا، كرییه‌ ره‌فتار و پاشى ژ ره‌فتارێ ده‌ربازى ده‌رڤه‌یى خێزانێ بوویه‌ و د ناڤ جهێن په‌روه‌رده‌كرنێ دا وه‌ك پره‌نسیپه‌ك پێگیرى پێ هاتیه‌كرن، له‌ورا جڤاك ب گشتى ل سه‌ر وى ئه‌ته‌كێتى هاتیه‌ سالۆخدان. فرۆید د گۆتنه‌ك خوه‌ دا دبێژیت/”ئه‌و مرۆڤێ هه‌موو ده‌ما د ناڤ تاریاتیان دا بژیت، پێدڤیه‌ رۆناهیان ل خوه‌ زێده‌ بكه‌ت و هه‌ولا دیتنا وان بنچینان بده‌ت، ئه‌وێن بووینه‌ ئه‌گه‌رێ نه‌ ئارامى و نه‌ ئاسۆده‌بوونا دینامیكى (سه‌ركێشى) و په‌یوه‌ندیێن وى یێن ژیانێ”.
بێگومان ئه‌گه‌ر هه‌ر تشته‌ك ده‌ستپێكێ ل سه‌ر هزره‌كا شاش هاته‌ رێخستن و مومارسه‌كرن، ئه‌نجامێن وێ ژى دێ شاش هێنه‌ دیاركرن و گه‌هاندن، له‌ورا یا كو پتر به‌رێ جڤاكى دده‌ته‌ پێگه‌هه‌كێ بلند و سه‌قامگیر و ساخله‌م پێنگاڤا ده‌ستپێكى خوه‌ په‌روه‌رده‌كرنا ناخێن ئازاده‌، چونكو هه‌ر تشته‌ك ژ ئازادبوونێ ده‌ستپێكه‌ت، بۆ نموونه‌ هه‌كه‌ تو د هزرا خوه‌ دا ئازاد نه‌بوویى تو نه‌شیێ باوه‌ریێ ب كار و كریارێن خوه‌ ژى بینى، هه‌روه‌سا هه‌كه‌ ته‌ ئازادى وه‌ك مه‌زهه‌ر فامكر و خواند، دیسا هینگێ ژى تو نه‌شێى فێرى ئه‌جندایه‌كا په‌روه‌ردگاریى ببى، چونكو ئازادى زه‌مینه‌ دروستكرنا پێگه‌هێ ته‌یێ كه‌سایه‌تى و ئه‌خلاقى و جڤاكى یه‌.
ئه‌نجام: هه‌كه‌ ئه‌ڤ پێنگاڤه‌ نه‌بن، بێگومان جڤاكه‌ك، په‌روه‌رده‌یه‌ك و مه‌مله‌كه‌ته‌ك دێ دروست بیت، كو به‌رده‌وام پارچه‌بوون، شكه‌ستن، بابسالارى، نێرسالار و چینیایه‌تى دروست ببیت، هه‌روه‌سا مرۆڤه‌ك ژى دێ ژێ ده‌ركه‌ڤیت، كو به‌رده‌وام باوه‌رى ب ره‌قبوون، ده‌رماگیریى و ماددیاتێن دونیایێ ڤه‌ هه‌بیت، له‌ورا گرنگه‌ جوداهى د ناڤبه‌را منه‌كێ هه‌ژار ل گه‌ل تو یه‌كێ ده‌وله‌مه‌ند نه‌هێته‌كرن، به‌لكو هه‌مى پێكڤه‌ بۆ ئێك ئارمانج و بۆ گه‌له‌ك بیر و رایێن جودا ده‌ست بكاربن و به‌ر ب پێشداچوونێن داهاتوویى ببن هه‌تا په‌روه‌رده‌یه‌كا نوو جهێ خوه‌ بگریت و ببیته‌ سه‌رئه‌نجامێ فه‌زایا زانین و پێشكه‌فتنێ.

79

جوان عزه‌ت/ پشكا ئێكێ
ده‌ستپێكێ دێ به‌حسێ دامه‌زراندن و رێخستنا جڤاكێ په‌روه‌رده‌یى كه‌م، بۆنموونه‌ كا چاوا جڤاك دبیته‌ نوونه‌رێ په‌روه‌رده‌یه‌كا نه‌دروست و سه‌قه‌ت، زێده‌بارى كا چاوا ئه‌و په‌روه‌رده‌ ره‌ه و ریشالێن خوه‌ به‌ردده‌ته‌ ناڤ هه‌موو توێژین جڤاكى دا! ئه‌ڤجار ئه‌و په‌روه‌رده‌ ڤه‌گوهاستنا وێ چ گرێدایى هزرا تاكى، خورتبوونا بنگه‌هێن فیودالى یان گرێدایى هه‌مى لایه‌ن و ده‌زگه‌ه و سه‌نته‌رێن حكومى، حزبى و راگه‌هاندنى بیت، یان ژى گرێدایى باردوخێ ژینگه‌ه و سیسته‌مێن ژیانى بیت، گرنگه‌ بكه‌ڤن بوارێ راڤه‌ و داڤه‌كرنێ دا.
ب تایبه‌ت هه‌كه‌ ئه‌م كویر بچینه‌ ناڤ ڤى بابه‌تى دا، ئه‌و جڤاكێ ل گۆر هه‌ست و نه‌ستێن نه‌ریتى په‌روه‌ردێ چێدكه‌ن ب هزرا من، په‌روه‌ردا وان جوداكاریا ل گه‌ل ئایدیۆلۆژیا په‌روه‌ردێ دا هه‌یى، وه‌كو چاوا؟ ئێكه‌م پێنگاڤ ئه‌و په‌روه‌رده‌ ل گه‌ل مه‌زنبوونا چه‌مكێن خه‌یالى و هزرا ڤه‌گوهاستى و كۆمى دبیته‌ په‌روه‌رده‌یه‌كا میتۆسى، ئانكو مه‌وهیبێ وێ په‌روه‌ردێ ڤه‌دگه‌ریت بۆ چارچووڤێ هزرا جه‌هلى، خه‌یبى و مه‌جهۆلى، یان مرۆڤ شێت بێژیت په‌روه‌رده‌كا نه‌كامله‌ و دبیته‌ ئه‌گه‌رێ زه‌ررمه‌نده‌یێ ل سه‌ر ره‌فتار و ته‌رتیباتێن ژیانا گشتى.
هه‌روه‌سا ب ده‌ربرینه‌كا دى، ئه‌ڤ په‌روه‌رده‌ ل جهێ بهێت جڤاكه‌كێ ئه‌قلانى په‌یدا بكه‌ت، جڤاكه‌كێ سه‌قه‌ت و به‌روڤاژى پره‌نسیپێن ئه‌خلاقى په‌یدا دكه‌ت و هێدى هێدى زه‌مینه‌یى بۆ قه‌وماندنا بوویه‌ر و قه‌یرانێن نه‌شه‌فاف دروست دكه‌ت. زێده‌بارى د چێكرنا په‌روه‌رده‌یا جڤاكێ میتۆسى دا، هنده‌ك تشتێ هه‌یى نه‌حه‌قیقى یه‌، چونكو ئه‌و پێكهاته‌ ب رێیا هزركرنێ په‌یدانابن، به‌لكو ب رێیا ئه‌فسانه‌یى و خه‌یالكرنێ تاكه‌كه‌س بریار و هه‌لویستان ل سه‌ر دروستبوونا وان دده‌ت. ئه‌ڤه‌ ناهێلیت مرۆڤ دجه‌وهه‌رێ ئه‌قلانى دا، لایه‌نێ ناسناما ئینسانى دیاربكه‌ت، له‌ورا د راوه‌نگه‌ها وێ جۆرێ په‌روه‌ردێ دا بنچینه‌یێ فه‌لسه‌فى و زه‌مینه‌یێ فكرێ ژى زوى زوى ناهێته‌ به‌رهه‌م.
بۆ نموونه‌، تاك تووشى ئالۆزیێن ده‌روونى دبیت و به‌رده‌وام ل گه‌ل خوه‌ دكه‌ڤیته‌ پرسیار و دانوستاندنێن كویردا و هۆسا هزردكه‌ت ئه‌رێ ئه‌و چ تشته‌ دبیته‌ ئه‌گه‌رێ تاریبوونا جڤاكێ من؟ یان ژى ئه‌رێ بكارئینانا ڤى رۆلى دشێت من نێزیكى په‌روه‌ده‌یه‌كا ساخله‌م و ئه‌تیكى بكه‌ت یان بتنێ ئه‌و دیارده‌ دیارده‌یه‌كا سروشتى یه‌ ناهێلیت ره‌فتارا تاكه‌كه‌سیا من ل گه‌ل ئینسانیه‌تا من دروست ببیت و بگونجیت؟!
ئه‌نجام/ بنیاتێ كو جڤاك تێدا هاتیه‌ په‌روه‌رده‌كرن سه‌رئه‌نجامێ لێگه‌ریان و دووڤچوونا پرسێن زانستى و ئه‌كادیمى بوویه‌، چونكو د حه‌قیقه‌تا ئاینى ژى دا خوه‌دایى مه‌زن فه‌رمان كرییه‌، دڤێت مرۆڤ ل سه‌ر رویێ ئه‌ردى نه‌ راوه‌ستیت و به‌رده‌وام كار بۆ خوه‌گوهه‌رینێ بكه‌ت، داكو هه‌رتشته‌كێ د ڤى گه‌ردوونى دا هه‌یى ب گوهۆرینێ بهێته‌ نووكرن، ئه‌و ژى ب رێیا به‌رپاكرنا هزرا زانستى و ته‌كنولوژیا و چێكرنا حه‌زاره‌تان، نه‌خاسمه‌ پرسێن په‌روه‌رده‌یى ل گۆر سیسته‌مێ سه‌رده‌مى قابلێ خوه‌ گوهۆرینه‌كا ئه‌كتیڤ و گونجایى ینه‌ بۆ هندێ تاك قووناغه‌كێ بۆ قووناغه‌كا دى بیته‌ كه‌سه‌كێ جیاواز ژ هه‌مى زینده‌وه‌رێن دى تر دا، به‌لێ مخابن ده‌مێ ئه‌م دیتنێ بۆ جڤاكێ خوه‌ دكه‌ین، هه‌لبه‌ت ئه‌ڤ جڤاكه‌ یێ بێ بارنینه‌ ژ هزرا ئیسلامى ژى، به‌لێ د واقعیه‌تا ژیانێ دا كێمترین جڤاكێ به‌رهه‌مهێنه‌ر و داهێنانكاره‌، چونكو تاكه‌كه‌سى هزرا ئاینى ل گۆر دلێ خوه‌ دایه‌ وه‌رگرتن و تێگه‌هاندن، نه‌كو ل گۆر ئه‌قل و هزرا خوه‌، بێگومان ئه‌ڤه‌ ژى وێ دگه‌هینت كو ب دروستى ئه‌ركێ خوه‌دایى نه‌هاتییه‌ جێبه‌جێكرن، له‌ورا دره‌نگ ب پێشكه‌فتنێ را دگه‌هیت و نابیته‌ كه‌سه‌كێ ئه‌كتیڤ و پاسیڤ بۆ بنگه‌هێ په‌روه‌ردێ .

په‌روه‌ردا جڤاكى و جڤاكێ په‌روه‌رده‌یى
جوان عزه‌ت/ پشكا دوویێ
هه‌كه‌ ئاوریه‌كێ ل دیرۆكێ بده‌ین و لێ بنێرین، دبیت جڤاكى كوردى د كه‌ڤن دا، گه‌له‌ك كێموكاسى د وارێ چه‌ندین چه‌مكان دا هه‌بوونه‌، بۆ نموونه‌ وه‌كى چه‌مكێ سیاسى، ئابوورى، چاندنێ و جوگرافى، زێده‌بارى چه‌مكێ ژ هه‌میان گرنكتر، كو نه‌بوویه‌ ئه‌گه‌رێ چێكرنا په‌روه‌رده‌یه‌كا كه‌لتوورى، ئه‌و ژى كه‌لتوورێ دروونى بوویه‌. چونكو ل گه‌ل هاتنا پرۆپاگنده‌ و نه‌بوونا زانیاریان د روویێ زانین و ئاستێ مه‌عریفێ دا هێدى هێدى مرۆڤ پاشڤه‌چوویه‌ و ل گه‌ل بۆرینا ده‌مى ئه‌وى كه‌لتوورى مرۆڤ فێرى ژیانه‌كا نه‌ئارام و دروونى و ترساندنى كریه‌.
نموونه‌/ د ده‌مه‌كێ دا ئه‌گه‌ر جڤاكى هه‌ست پێ كر، كو ئه‌و یێ به‌ر ب ئاراسته‌یه‌كێ چیت و ئه‌و ئاراسته‌ یا وى جڤاكى به‌رب ڤان هه‌رسێ پیڤه‌ران دبه‌ت وه‌كى (ترس و نه‌ ئارامى، ده‌روونى)، هینگێ ئێكسه‌ر هزرا خه‌لكى دێ كه‌فیته‌ سه‌ر بیروباوه‌ره‌كا خراپ و نڤش بۆ نڤشى دێ ڤه‌گریت، هه‌روه‌سا خاله‌كا دى، هه‌كه‌ وى تاكى یان وى هه‌ڤوه‌لاتى هه‌ست ب پرسیارێ كر و هه‌ولدا ل به‌رسڤێ بگه‌ریت و ئه‌و به‌رسڤ په‌یدا نه‌بوو، دیسا جاره‌كا دى، دێ ترسه‌كا دى لێ په‌یدابیت و هه‌تا گه‌ره‌ك و جاده‌یان هه‌میان دێ ڤه‌گریت، به‌لێ هه‌كه‌ ئه‌وى جڤاكى به‌رسڤا پرسیارین خوه‌ په‌یداكر و بۆ خوه‌دان ئاستێ خوه‌ یێ مه‌عریفى و زانیارى، هینگێ دێ هه‌ست ب جێگیربوون و سه‌قامگیریێ كه‌ت.
مخابن ل ڤێرێ سێ جۆر په‌روه‌ردا جڤاكى چێ دكه‌ن، ئه‌و ژى ئێك/ هزر و بێرێن كه‌لتوورى، دو/ هزر و بێرین دیرۆكى/ سێ هزر و بێرێن سیاسى و ئاینى.
یا ئێكێ/ هزر و بێرێن كه‌لتوورى ل سه‌ر سێگۆچكا ئه‌شیر، نه‌ریت و بنه‌مالى په‌روه‌رده‌یه‌كێ دروست دكه‌ت، كو ب تنێ خواستا وێ په‌روه‌ردێ، ئه‌و بیت بهایێ ڤان بنه‌مایان نه‌هێته‌ شكاندن و هاڤى كرن و ل دووڤ وان رێك و رێبازان په‌یره‌وا سه‌ره‌ده‌رى و ره‌فتارێ بهێته‌ كرن.
یا دوویى/ دیرۆك پره‌كێ د ناڤبه‌را نفشێن كه‌ڤن و نفشێن داهاتوویى دا دروست دكه‌ت، كو ل ژێر ناڤێ وێ نابیت ئه‌ڤ دیرۆكه‌ بهێته‌دابران، به‌لكو دڤێت وه‌ك تیووره‌ك ل سه‌ر ملێن تاكه‌كه‌سى مینیت و كار ل سه‌ر خالێن وێ یێن ب هێز بهێته‌ كرن، داكو په‌روه‌ردا نووخواز هه‌ر بارێ نڤشێ دێرین رابردوویى تێدا هه‌بیت بمینیت، به‌لێ د راستیى ملله‌تێن كو شیایین شارستانیان دروست بكه‌ن و په‌روه‌رده‌یه‌كا مه‌عریفى بنگه‌هین بینن وجوودى ب رێیا دیراسه‌كرنا دیرۆكێن خوه‌ شیان مفایى قازانج بكه‌ن، به‌لێ هه‌كه‌ پرسیاره‌كێ بكه‌ین، ئه‌رێ گه‌لۆ مه‌ كوردان چاوا ئه‌و دیرۆك خواند؟ و مه‌ چاوا مفا ژێ وه‌رگرت؟
یا سیێ/ سیاسه‌ت د رۆژهه‌لاتێ دا وه‌كو پێدڤی نه‌شیا سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل پێشهات و نووهاتان بكه‌ت، كه‌واته‌ هه‌كه‌ بێژین بۆچى؟ چونكو سیاسه‌تا هه‌را خورت ل سه‌ر پیڤه‌ر و بنه‌مایێن زانستى و ستراتیژى دشێت ببیته‌ سیاسه‌ته‌كا حه‌كیمانه‌، به‌لێ مخابن وه‌ك پرسێن رۆژهه‌لاتى په‌یڤسازیا سیاسه‌تێ ژ ره‌وانبێژیا ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بى هاته‌ وه‌رگرتن و كه‌فته‌ د وارێ به‌رده‌وامیى دا، زێده‌بارى وێ هزرا ئاینى وه‌ك پشكه‌ك ته‌ڤلى پرۆسێسا خوه‌كر، بێگومان وه‌رگرتنا هزر و بێرین شاش، سه‌رجه‌مێ وان ئه‌نجامێن شاشن، چونكو نه‌ سیاسه‌ت ب دروستى گه‌هشته‌ ئارمانجا خوه‌ نه‌ ئاین.
ئه‌نجام/ ڤان هه‌رسێ خالان شیا ناڤه‌رۆكه‌كێ دروست بكه‌ن، كو ئێدى تاك ل سه‌ر ڤێ ناڤه‌رۆكێ نه‌چارببیت په‌نایێ بۆ هزرێن تێكهه‌ل و نه‌ساڤا ببه‌ت و ب تنێ مژوولى كارێن ساده‌ و رۆژانه‌ ببیت، ب تایبه‌ت وان كاران ئه‌وێن نه‌ بنه‌ ریره‌وه‌كا رێكخستى بۆ ره‌خنه‌كرنه‌كا ئه‌قلانه‌، په‌روه‌رده‌یه‌كا ساف و ساخله‌م و داهێنانه‌كا ب كار و كریار.
د پشكێن بهێت دا دێ ل سه‌ر ڤان هه‌رسێ خالان راوه‌ستم كا چاوا ئه‌ڤ چه‌مكه‌ د كه‌ڤنه‌ داهێنانه‌كا باش دا.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com