دوهی ئێكشەمبی 14/9/2025، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پێشوازی ل شاندەكێ ئاشووریێن ئەمریكا ب سەرۆكاتییا سام دەرمۆ، سەرۆكێ دەزگەهێ ئاشۆرییان ژ پێخەمەت دادوەریێ كر كو ژ هەمارەكا كەساتیێن دیار یێن جڤاتا ئاشووریێن ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ل ئەمریكا پێكهاتبوو.
سەرۆكاتییا هەرێما كوردستانێ د بەیاننامەیەكێ دا بەلاڤكر» د دیدارەكێدا رەوشا ئاشۆرییان و پێكهاتەیان ل ئیراقێ ب گشتی و هەرێما كوردستانێ ب تایبەتی هاتە گەنگەشەكرن و ل دۆر رۆل و پێگەهـ و بەرهەڤی و نوكە و پاشەڕۆژا ئاشوورییان و پێكهاتەیان ل هەرێما كوردستانێ، بیر و بۆچوون هاتنە لێكگۆهارتن».
د بەیاننامەیا سەرۆكاتییا هەرێما كوردستانێ هاتیە ژی» شاندێ ئاشۆریێن ئەمریكا پێكڤەژیان و هەڤدوقەبوولكرنا د ناڤبەرا پێكهاتەیاندا ل هەرێما كوردستانێ بلند هەلسەنگاند و رێزا خوە ژی بۆ وێ چەندە دوپاتكر، هەروەسا سوپاسییا هەرێما كوردستانێ كر بۆ پشتەڤانی و هاریكارییا ل پشتی سالا 2003 ل هەرێما كوردستانێ وەك پەناگەهەكا ئارام بۆ ئاشۆرییان و پێكهاتەیان ب گشتی، پێشكێشكر».
ژ ئالیێ خوەڤە سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، سەرەرای نیشادانا خوەشحالییا خوە، سەرەدانا شاندێ ناڤبری بۆ هەرێما كوردستانێ ب گرنگ و پێدڤی بۆ كارێ هەڤپشك هەژمارت و دوپاتی ل سیاسەت و هەلوەستێ نەگهۆر یێ هەرێما كوردستانێ د پاراستنا پێكهاتەیان و كەلتوورێ پێكڤەژیانێ كر، هەروەسا رۆل و هەڤپشكییا ئاشۆرییان و پێكهاتەیێن دی ل هەموو وارێن ژیانێ ل هەرێما كوردستانێ بلند هەلسەنگاند.
بەرهەڤی و پشكدارییا رەڤەندا ئاشۆری و پێكهاتەیان ل ئەرمیكا و دەرڤەی وەلاتی ب گشتی، تەوەرەكێ دی یێ كۆمبوونێ بوو.

ئەندامەكێ دەستەیا كارگێرییا مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان راگەهاند: ئیراق پێدڤی ب قانوونێ و دادگەهێ هەیە بۆ كەنترۆلكرنا میلیشا و دەركەفتییا ژ قانوونێ.
هوشیار زێباری، ئەندامێ دەستەیا كارگێرییا مەكتەبا سیاسی یا پارتی دیموكراتی كوردستان د دیدارەكا رۆژنامەڤانیدا ل گەل رۆژنامەیا (ناشنال) گوت» دەلیڤەیەكا زێرین یا ل پێشبەری ئیراقێ بۆ وێ چەندێ پێنگاڤان بەر ب پێشڤە ب هاڤێژیت، نوكە رەوشا ئەمنی ل هەموو ئیراقێ یا باشترە و هێرشێن تیرۆرستی یێن كێمتر بووین، لەوما دشێت وەبەرهێنەرێن بیانی رابكێشیت».
زێباری ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» رەوشا ئیراقێ هاندەر بوو بۆ كۆمپانیێن ئەمریكی، ب تایبەتی د وارێ پەترۆلێدا كو بهێنە ئیراقێ و وەبەرهێنانێ بكەن».
سەبارەت هێرشێن درۆنی ل سەر هەرێما كوردستانێ ژی، هشیار زێباری گوت» حوكمەتا ئیراقێ نیازەكا یاقژ هەیە و ڤەكۆلین كریە، بەلێ پشتی تمامبوونا ڤەكۆلینان، ئەنجامدەرێن هێرشێت درۆنی ئاشكرا نەكرینە».
رۆهنكر ژی» ئیراق ژ هەموو تشتەكی زێدەتر، پێدڤیە ب سەقایەكێ باش و ئارام هەیە بۆ وەبەرهێنانێ، هەروەسا پێدڤی ب قانوونێ و دادگەهێ هەیە بۆ كونترۆلكرنا میلیشیا و دەركەفتیێن ژ قانوونێ».

سەرۆكێ بەرێ یێ كۆمسیۆنا سەربخوەیا هەلبژارتنان ل ئیراقێ راگەهاند، هەلبژارتن د دەمێ خوە یێ دیاركریدا دێ هێنە ئەنجامدان و بەرهەڤیێن باش هاتینەكرن بۆ رێڤەچوونا پرۆسەیا هەلبژارتنان، هەروەسا دیاركر ژی، هەلبژارتنێن ڤێجارێ ژی چو گوهۆڕینان ل ئیراقێ پەیدا ناكەن ژ بەر كو هەر هندەك ئالیێن دەستهەلات هەی دێ سەركەڤن.
سەربەست ئامێدی، سەرۆكێ بەرێ یێ كۆمسیۆنا سەربخوەیا هەلبژارتنان ل ئیراقێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت « هەلبژارتنێن ئیراقێ د دەمێ خۆ یێ دیاركریدا دێ هێنە ئەنجامدان و ناهێنە پاشئێخستن، چونكە هەموو ئالیێن سیاسی د رژدن ل سەر رێڤەچوونا پرۆسەیا هەلبژارتنان و بەرهەڤیێن باش هاتینەكرن بۆ ئەنجامدانا وان، هەروەسا بودجەیەكا مەزن ژی هاتیە مەزاختن بۆ رێڤەچوونا هەلبژارتنان و ئالیێن نێڤدەولەتی بەری نوكە رێكەفتن هەیە خوە ژ ئیراقێ ڤەكێشن، لەوڕا ڤەكێشانا هێزێن ئەمریكی ژی چو كاریگەری ل سەر پرۆسەیا هەلبژارتنان نابیت».
گوت ژی» پرۆپاگندەیێن دهێنە بەلاڤكرن ل دۆر گوهۆڕینا رەوشا ئیراقێ ژی چو راستی بۆ نینە و ئەڤە هەموو هەڤڕكییا د ناڤبەرا ئالیێن سیاسییە كو ڤان پرۆپاگندەیان بەلاڤ دكەن، ئالیێن ئیراقی دەست ب هەڤركییەكا دژوار كریە بۆ هەلبژارتنان و ئالی هەنە پارەیەكێ مەزن د دەستدا هەیە و میلیشیا و دەستهەلات هەیە و پرۆپاگندەیان بەلاڤ دكەن ل دۆر ریڤەچوونا پرۆسەیا هەلبژارتنان».
سەربەست مستەفا رۆهنكر ژی» ب دیتنا من دناڤا بنگەهێن هەلبژارتناندا دەلیڤەیا سەختەكارییان نەمایە و هەر تشتەكێ ل دۆر سەختەكارییان دهێتە بەلاڤكرن دچیتە د چوارچوڤەیێ هەڤركییا ئالیێن پشكدار د هەلبژارتناندا، چونكە ئامیرێن نوو یێن دەنگدانێ چو دەلیڤە نەهێلایە بۆ سەختەكاریێ، كەس نەشێت جهێ كەسەكێ دی دەنگی بدەت و چو كەس و ئالی نەشێن وەك بەرێ سندووقان تژی دەنگ بكەن بۆ بەرژەوەندیێن خوە، ئەز باوەرم هەلبژارتنێن ڤێجارێ گوهۆڕینان پەیداناكەن ل ئیراقێ، ژ بەر كو پشتی سالا 2003ێ دەسهەلات د دەستێ هندەك ئالیێن سیاسیدایە و هەر ئەو دیسان دێ سەركەڤن».
ل دۆر كوردان، سەرۆكێ بەرێ یێ كۆمسیۆنا هەلبژارتنان گوت» دەمێ پێكئینانا هەڤپەیمانییان دوماهی هاتیە و دەلیڤە نەمایە، بەلێ پشتی هەلبژارتنان دەلیڤە هەیە بۆ پێكئینانا هەڤپەیمانییان، مخابن كوردان شكەستن ئینایە بۆ پێكئینانا لیستەكا ئێكگرتی ب تایبەتی ل كەركووكێ و نەینەوا كو پێدڤی بوو كوردان ب ئێك لیست پشكداری د هەلبژارتناندا كربایە، بەلێ ژ بەر هەڤركییا حزبی كورد نەشیان ئێكگرتی بن بۆ هەلبژارتنێن ڤێجارێ یێن ئیراقێ، مخابن بەرژەوەندیێن حزبی مەزنترن ژ بەرژەوەندییا گشتییا كوردان هەتا بشێن ب ئێك لیست بچنە د هەلبژارتناندا».

دیدار/ دلۆڤان ئاكرەیی

ئەندامەكێ فراكسیونا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ دیاركر: د ئەزموونەكا دی دا، دادگەها فیدرالی سەبارەت ب دادپەروەربوونێ ل هەمبەر هەرێما كوردستانێ یا سەركەفتی نەبوویە و پێدڤییە دادگەها بلند یا فیدرالی پشتبەستنێ ب بەرپرسیارەتییێ و دەستورێ فیدرالی بكەت.
سیپان شێروانی، ئەندامێ فراكسیونا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل دووڤ چەوانییا رەفتاركرنا دادگەها بلندا فیدرالی یا ئیراقێ ل گەل كێشەیێن هەرێمێ ل گەل حوكمەتا فیدرال بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ل دووڤ سیستەمێ فیدرالی و دەستورییێ ئیراقێ ، دادگەها بلند ل دەما دروستبوونێ كو د ناڤبەرا دو سازییێن گشتی یان تێكنەگەهشتنێ ل سەر دەقەكێ دەستوری كو پرس ئێكە ، د راستیدا ، دادگەها بلندا فیدرالی پێدڤییە پشتبەستنێ ب بەرپرسیارەتییێ و دەستورێ فیدرالی بكەت، ل دووڤ دەستور و سیستەمێ فیدرالیێ ئیراقێ ، ل دەما دروستبوونا كێشەیەكێ د ناڤبەرا حوكمەتا فیدرال و هەرێمێدا دروست دبیت، پێدڤییە دادگەها بلند رۆلێ ئێكلاكەر هەبیت ئەڤە ژی تایبەتمەندییەكا گرنگ یا دادگەهێیە بۆ رۆهنكرنا دەقێن دەستوری و بەندێن قانوونی بۆ بجهئینانا دەستوری و پارێزگاریكرن ژ سیستەمێ فیدرالی».
سەبارەت رۆلێ دادگەها بلندا فیدرالی گوت» باندۆرا ڤێ دادگەهێ بتنێ ل سەر ئاستێ یاسایی و دەستوری نینە، بەلكو كاریگەرییا سیاسی ژی هەیە، لەوما بزاڤ هاتینە كرن بكەڤیتە دبن باندۆرا دا، بتایبەتی ژی ل هەمبەر هەرێما كوردستانێ، پشتی بڕیارا تەیف سامی كو چەندین شاشییێن زق تێدا بوون، چەند فەرمانبەران ل دەستپێكا هەیڤا شەش ل دادگەها بلند سكالا تۆماركرن، بەلێ هەتا نوكە چو بڕیار ل سەر نەهاتینە دان، ئەڤێ چەندێ ژی جارەكا دی بێلایەنییا دادگەها فیدرال ئێخستە د بن پرسیارێدا، ل سیستەمێ فیدرالی هەر دەما كێشەیەك هەبیت دێ چیتە هەمبەر دادگەهێ، بەلێ پرسیار ئەوە ل ئێراقا ئەڤرۆ كو دادگەه كەڤتیە دبن باندۆرا هندەك ئالییێن سیاسیدا دێ چەوا شێت كێشەیان ب شێوەیەكێ دادپەروەرانە چارەسەركەت».
سەبارەت هەبوونا دەولەتەكا فیدرالی ل ئیراقێ گوت» ئیراق وەك دەولەتەكا فیدرالی پێدڤی ب دادگەهەكا بلند یا فیدرالی و بێ ئالی و سەربەخوە هەیە كو ب رێكا پشتەڤانییا مادەیا 92 یا دەستوری بهێتە دروستكرن».

سەرۆك بارزانی ل سەلاحەدین پێشوازی ل شاندەكێ دەولەتا ئیماراتێ ب سەرۆكایەتییا سەعید موبارەگ ئەلهاجری، وەزیرێ دەولەتێ و هنارتیێ تایبەتێ ئیماراتێ بۆ كاروبارێن ئابۆری بۆ هەرێما كوردستانێ كر.
شاندێ مێهڤان دوپاتی ل دۆستایەتی و هەلوەستێ سەركردایەتییا ئیماراتێ د پێشڤەبرنا هەڤبەندییان ل گەل هەرێما كوردستانێ كر و سلاڤێن سەرۆكێ ئیماراتێ و سەركردایەتییا وەلاتێ خوە گەهاندنە سەرۆك بارزانی.
سەرۆك بارزانی سوپاسییا حوكمەت و خەلك و سەركردایەتییا ئیماراتێ كر، كو هەردەم ب رێیا رێكخراوێن مرۆڤایەتی هاریكار و پشتەڤانێن كوردستانێ بووینە ب تایبەت ل دەمێ هاتنا سەدان هزار ئاوارەیان بۆ هەرێما كوردستانێ و هەروەسا سەرۆك بارزانی پێشوازی ل ب هێزكرنا دۆستایەتی و هەڤبەندیێن هەردو ئالییان كر.

ل رۆژا 11 ئیلۆنا 1961 مەزنترین شۆڕشا كوردی ب رێبەرییا بارزانیێ نەمر دەستپێكر و بۆ دەمێ 14 سالان ئەو شۆرەشە بەرهنگاری بزاڤێن داگیركاری یێن حوكمەتێن وی دەمی یێن ئیراقێ بوویە، تا كار گەهشتیە وێ چەندێ دەولەتا ئیراقێ دانپێدانێ ب مافێن گەلێ كورد بكەت و رێككەفتنا 11 ئادارا 1970 ئیمزا بكەت.
سەرۆك مەسعود بارزانی ل سالڤەگەڕا 64 یا شۆرشا ئیلۆنێ د پەیامەكێدا دبێژیت: شۆڕشا ئیلۆنێ بەرپەرەكێ زێرینێ بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ و مەزنترین شۆڕشا سەرانسەرییا سیاسی و چەكداری و جەماوەرییا كوردستانێ بوو كو خەلكی كوردستانێ هاندا ب هێز و باوەری ب خوەبوونێ بەر ب ئەنجامێن نوو و ئاسۆیەكێ بەرفرهە پێنگاڤان ب هاڤێژیت و د ئەنجامدا دۆزا گەلێ كوردستانێ قووناغێن مەزن ببڕیت».
سەرۆك بارزانی دیاركر ژی: ئەڤ شۆرەشە ب رێبەرییا بارزانیێ نەمر بۆ ئێكەمین جار د دیرۆكێدا بناخەیەكێ ب هێز بۆ خەباتا هەڤپشك یا دەڤەرێن جودا جودا یێن كوردستانێ و هەموو تەخ و چین و پێكهاتەیێن كوردستانێ دانا، ئەوژی ژ پێخەمەت بەرگریكرنێ ژ دۆزا رەوا و مافێن خەلكێ كوردستانێ».
دیاركر ژی» شۆرشا ئیلۆنێ بۆ قووناغێن دی یێن خەباتا گەلێ كوردستانێ ژی ژێدەرا هێز و ئیلهامێ بوو و ئەزموون و دەستكەفتێن وێ شۆڕشا مەزن بۆ هەردەم دێ بەرچاڤرۆهنیێ دەتە خەباتا گەلێ كوردستانێ».
سەرۆك بارزانی گوت ژی» دەستخوەشی و رێز بۆ هەموو وان كادر و پێشمەرگە و خەباتكەران هەیە كو ب پێداگیری و وێرەكی و وەستییانا خوە دیرۆك و شانازی بۆ گەلێ خوە تۆماركری و هزاران سلاڤ ژی بۆ شەهیدێن شۆڕشا ئیلۆنێ و هەموو شەهیدێن رێیا ئازادییا كوردستانێ دهنێرین».
هەر ب ڤێ هەلكەفتێ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پەیامەك بەلاڤكر و تێدا گوت» ل سالڤەگەڕا 64 یا شۆرشا ئیلۆنا مەزن، رێبەرێ شۆڕشێ و گەلێ كوردستانێ، بارزانیێ نەمر و هەموو وان سەركردە و پێشمەرگەیێن قەهرەمان و دلسۆزێن كوردستانێ دئینینە بیرا خوە و ب رێزڤە بیرئینانا وان دكەین كو پشكدار و هەڤپشك و هێزا شۆڕشێ بوون، نەمری بۆ گیانێ شەهیدان و سلاڤان بۆ بنەمال و كەسوكارێن وان دهنێرین».
سەرۆكێ هەرێمێ گوت ژی» شۆڕشا ئیلۆنا مەزن ل سەردەمەكێ ئالۆز و دژواردا كو ژ هەموو ئالییەكیڤە ستەم ل گەلێ كوردستانێ دهاتە كرن، بوویە بناغە و ناسنامەیا هزرا نەتەوەیی و نیشتمانی، گیانەكێ نوو بۆ رابوونێ و روو ب رووبوونا كرە بەر كوردستانێ, بوویە چەترا كۆمڤەكەرا هەموو تەخ و چینان و دەنگێ رەوا و دلێرێ ماف و ئازادییا گەلێ كوردستانێ گەهاندە هەموو جیهانێ و وەك مللەتەكێ زیندی و ژیاندۆست و ئاشتیخواز دیاربوو».
نێچیرڤان بارزانی ئاماژەكر» ب ڤێ هەلكەفتێ دوپاتیێ ل ئارمانج و پرەنسیپ و بهایێن بلند یێن شۆڕشێ ل ئازادیێ، دیموكراسیێ، پێكڤەییێ، هەڤدوقەبوولكرنێ، لێبۆرینێ و ئاشتیێ دكەین. وەك چاوان شۆڕشا ئیلۆنێ شۆڕشا هەموو پێكهاتەیێن كوردستانێ بوو، هەموویان پێكڤە ئێكڕێز و تەبا بۆ ئێك ئارمانج خەباتكر و قوربانی دان، ئەڤرۆ ژی بۆ پاراستنا ماف و دەستكەفتێن مە دڤێت ئەم هەموو پێكڤە كار بكەین تاكو گەل و وەلاتێ مە دگەهینینە كنارێ ئارامیێ».
د پەیاما مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا ب هەلكەفتا سالڤەگەڕا 64 یا شۆڕشا ئیلۆنا مەزن دا هاتیە» ب رێزڤە بیرئینانا شۆڕشا ئیلۆنا مەزن ب رێبەرییا رێبەرێ مە یێ نیشتمانی بارزانیێ نەمر دكەین، كو شۆڕشەكا سەرانسەرییا خەلكێ كوردستانێ بوو ب هەموو نەتەوە و ئایین و پێكهاتەیێن جودا ڤە، ژ پێخەمەت بەرگریكرنێ ژ مافێن نەتەوەیی و نیشتمانی یێن گەلێ كوردستانێ و راوەستان دژی ستەم و داگیركاریێ».
مەسرور بارزانی دوپاتكر» ژ بەر خۆڕاگری و ئیرادەیا ب هێز یا خەلكێ كوردستانێ و ئێكگرتنا گەلێ كوردستانێ د شۆڕشا ئیلۆنێدا، چەندین دەستكەفتێن گرنگ ب دەستڤەهاتن كو گرنگترین دەستكەفت رێككەفتنا 11 ئادارا 1970 و نەچاركرنا رژێما ئیراقێ بوو كو دانپێدانێ ب مافێن گەلێ كوردستانێ بكەت».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دیاركر ژی» ل سالڤەگەڕا 64 یا شۆڕشا ئیلۆنا مەزن، دوپاتیێ ل پێگیریبوونێ و بلندڕاگرتنا بهایێن گرنك یێن شۆڕشا ئیلۆنێ دكەین ژ ئێكگرتن و تەباییا هەموو پێكهاتە و تەخ و چینێن گەلێ كوردستانێ ژ پێخەمەت داكۆكیركرنێ ژ ماف و دەستكەفتێن مە یێن نیشتمانی و پاراستنا قەوارەیێ دەستووریێ هەرێما كوردستانێ».
د پشكەكا دی یا پەیاما سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێدا هاتیە» سلاڤ ل گیانێ پاقژ یێ شەهیدێن شۆڕشا ئیلۆنێ و هەموو شەهیدێن كوردستانێ».

مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پێشوازی ل سەعید موبارەگ ئەلهاجری، وەزیرێ دەولەتێ و هنارتیێ تایبەتێ ئیماراتێ بۆ كاروبارێن ئابۆری بۆ هەرێما كوردستانێ كر و شاندێ دگەلدا كر.
مەسرور بارزانی ئاماژە ب گرنگییا هەڤبەندیێن دۆستانە و تایبەت د ناڤبەرا هەرێمێ و دەولەتا ئیماراتێدا كر و سوپاسییا شێخ محەمەد بن زاید، سەرۆكێ ئیماراتێ كر بۆ پشتەڤانی و هاریكاریكرنا هەرێما كوردستانێ و دەستنیشانكرنا هنارتییەكێ تایبەت بۆ كاروبارێن ئابۆری بۆ هەرێما كوردستانێ، كو نیشانا هەڤبەندیێن ب هێزن د ناڤبەرا هەردو ئالییاندا.
ئەلهاجری خواستا وەلاتێ خوە بۆ زێدەتر پێشڤەبرنا هەڤبەندییان ل گەل كوردستانێ د هەموو واراندنا دیاركر و ئاماژەكر كو هەرێمێ پێگەهەكێ گرنگ و تایبەت ل دەف سەركردایەتییا ئیماراتێ هەیە.

بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل پارێزگەها دهۆكێ راگەهاند: پشتی دانوستاندن ل گەل حوكمەتا عەبدولكەریم قاسمی نەگەهشتینە چو ئەنجامان، وی دەمی شۆڕەشا ئیلۆنا مەزن دەستپێكر، ئەگەر نە بارزانیێ نەمر ل گەل وێ چەندێ بوو كێشە ل گەل ئیراقێ ب دانوستاندنان بهێنە چارەسەركرن نەك ب شەڕی.
سەربەست لەزگین، بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل پارێزگەها دهۆكێ د پەیڤەكێدا ل خیڤەتگەها شۆڕەشا ئیلۆنێ ئەوا هاتیە ڤەكرن بۆ هزار گەنجان كو ب هەلكەفتا سالڤەگەڕا 64 یا شۆڕەشا ئیلۆنا مەزن ئەو خیڤەتگەهە بۆ دەمێ سێ رۆژان یا بەردەوام بوو، گوت ژی» خەباتا رزگاریخوازا گەلێ كورد زنجیرەیەكە و ژێك ناهێتە جوداكرن، دەمەكێ درێژ بەری شۆڕەشا ئیلۆنێ دەستپێكریە و یا بەردەوامە، قۆناغا شۆڕەشا ئیلۆنا مەزن گەلەك یا گرنگە و شانازیێ ب وێ دیرۆكا خوە دكەین، هیچ كەسەك نەشێت باسێ وێ دیرۆكێ بكەت هەكە باسێ دەستكەفت و قوربانیدان و خۆڕاگرییا وێ شۆڕەشێ نەكەت، كەس نەشێت خوە لابدەت ژ رژدبوونێ ل سەر ب دەستڤەئینانا مافێن گەلێ كورد، لەوما سالا 1958 وەستگەهەكا گەلەك گرنگە، كو شۆڕەشا 14 تیرمەهێ دورست بوو، دوماهی ب حوكمڕانییا مەلەكی هات و حوكمڕانییا كۆماری ل ئیراقێ ب رێبەرییا عەبدولكەریم قاسمی دەستپێكر، ئەڤە ژی وەرچەرخانەكا مەزن بوو و گوهۆڕینەكا مەزن ل سەر كوردستانێ و دەڤەرێ دروستكر، ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی ژی روودانەكا مەزن بوو».
سەربەست لەزگین گوت ژی» وی دەمی بارزانیێ نەمر و 500 پێشمەرگەیێن قەهرەمان ل ئێكەتییا سۆڤیەتی بوون، دەمێ ئەو گوهۆڕینە روودای، بارزانیێ نەمر ژ ئێكەتییا سۆڤیەتی پرۆسەكەیەكا پیرۆزباهیێ بۆ عەبدولكەریم قاسمی هنارت ژ بۆ وێ شۆڕەشا سەركەفتی ل ئیراقێ ئەنجامدی، وی ژی داخوازا زڤرینا بارزانیێ نەمر بۆ ئیراقێ كر، بارزانیێ نەمر ژی هەر زوو ب رێیا رۆمانیا چوو مسرێ، جەمال عەبدولناصر، سەرۆكێ مسرێ پێشوازییەكا گەرم ل بارزانیێ نەمر كر و رێزەكا مەزن لێ گرت، پاشی زڤری بەغدا، ل وێرێ ژی گەلێ ئیراقێ ب كورد و ئەرەبڤە پێشوازییەكا مەزن لێكر، بارزانیێ نەمر ل بەغدا ما، چەندین شاندێن جڤاكی و سیاسی ژ كوردستانێ چوونە بەغدا بۆ دیتنا بارزانیێ نەمر، مخابن ل سالا 1959 هندەك كێشەیان د ناڤبەرا حوكمەتا ئیراقێ و پارتی دیموكراتی كوردستان دەستپێكر، راستە هندەك بڕیارێن باش هاتبوونە دان، وەك دروستكرنا حزبان و ئازادییا رۆژنامەڤانی و شێخ ئەحمەد بارزانی هاتە ئازادكرن بۆ 12 سالێن زیندانكرنێ، ئەڤان بڕیاران كریگەرییا خوە هەبوو بۆ نێزیكبوونێ، پارتی ب ئازادی رێكخستنێن خوە بەلاڤ دكرن، هزاران خەلك ل دەوربەرێن پارتی و بارزانیێ نەمر كۆمبوون، بەلێ كێشە مەزن بوون، ئەوێن ل دەور و بەرێن عەبدولكەریم قاسمی، باس ل وێ چەندێ دكر كو بارزانیێ نەمر داخوازا سەربخوەیا كوردستانێ دكەت، ئەڤێ چەندێ وەكر دووركەفتن دروست ببیت».
بەرپرسێ مەكتەبا رێكخستنا پارتی ل پارێزگەها دهۆكێ گوت ژی» بارزانیێ نەمر گەلەك بزاڤ كر نێزیكبوون پەیدا ببیت، ل سالا 1959 جارەكادی بارزانیێ نەمر سەرەدانا مسرێ كر و جەمال عەبدولناسری وەك سەرۆك پێشوازی ل بارزانیێ نەمر كر، گەلەك رێز لێگرت و ل راگەهاندنێ ژی گەلەك رەنگڤەدان هەبوو، دەمێ زڤری خواست عەبدولكەریم قاسمی ببینیت، 10 رۆژان چاڤەڕێكر، ئەوژی رازی نەبوو، ب نەچاری زڤری بۆ بارزان، پارتی دیموكراتی كوردستان نامەیەكا دوور و درێژ بۆ عەبدولكەریم قاسمی نڤیسی و داخواز كر چارەسەرییا وان كێشەیێن هەین بكەت و نەبیتە ئەگەرێ دروستبوونا كێشەیێن دی ل ئیراقێ و كوردستانێ، بەلكو بگەهنە خالەكا هەڤپشك و مافێن كوردان د پاراستی بن، ئیراقا نوو كو دەستپێكری، مخابن هیچ ئەنجام نەبوو، ل دەستپێكا سالا 1960 هندەك بڕیار هاتنە دان، وەك دائێخستنا بارەگەه و رۆژنامە و چالاكیێن حزبی و گەلەك كارێن دی، خواست ب چەكی بەرسڤا كوردستانێ بدەن و رەوش خراب بوو، ل 9 ئیلۆنا 1961 ل زاخۆ سەرهلدان هاتە كرن و ژدەستێ رژێما وی سەردەمی هاتە رزگاكرن، هیچ هێزەكا ئیراقی تێدا نەما و كەفتە د دەستێ پێشمەرگەی و پارتی دا، پێشتر ژی چەندین هێرش ل سەر گەرمیان و خانەقین و قەرەداغ هاتنە كرن و رەوش دژوار بوو، لەوما ل 11 ئیلۆنا 1961 تۆپبارانكرنا سەرانسەری كوردستانێ دەستپێكر، خواستا وان ئەوبوو كوردستانێ ژناڤببەن، گەلەك چاڤێ وان ل سەر بارزان بوو، لەوما شۆڕەشا ئیلۆنێ دەستپێكر».

پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل وێ چەندێ دایە ب دانوستاندنێ كێشەیان ل گەل حوكمەتا ئیراقێ چارەسەر بكەت، چونكە ب گۆڕەی قانوونێ هاتیە دیاركرن ئەركێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ چنە و پێدڤییە چ رادەست بكەت بۆ وێ چەندێ بەغدا ژی ئەركێ خوە بجهبینیت.
پێشەوا هەورامی، پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» بڕیارا 550 یا هەی، د ڤێ بڕیارێدا چەند مەرجەك بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هاتینە دیاركرن، ئەو داهاتێ نەپەترۆلی و هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دكەنە مەرجێ هنارتنا مووچەی، ئەو چارەسەرییا كێشەیا هنارتنا مووچەیێن ئەڤسالە دكەت، چونكە نابیت مووچەیێ چەند مەهان نەهێتە هنارتن و ب وی شێوەی بنێرین و بێ دەنگ بین، مە ئومێد ب دانوستاندنێ هەیە تا رێكبكەڤین، بەلێ هەكە نەهاتە كرن كۆمەكا بژاردەیان ل پێشبەری مە هەنە، وەكو ڤەكێشان ژ پرۆسەیا سیاسی و پشكدارینەكرن د هەلبژارتنێن جڤاتا نوونەرێن ئیراقێدا وپشكدارینەكرن د پرۆسەیا سیاسیدا، لەوما هەكە گەهشتینە وی قۆناغێ وی دەمی هیچ دانوستاندن نامینیت، ئەو داهاتێ ل بەردەستێ حوكمەتێ ژی هەی دێ ب دادپەروەرانە ل سەر خەلكی بەلاڤكەت، ئەو چەندە باشترە ژ وێ چەندێ زێدەتر بنپێكرنا مافێن خەلكێ هەرێما كوردستانێ بهێتە كرن و وەزیرەك ب كەیفا خوە بخوازیت وەك پارێزگەه رەفتارێ ل گەل هەرێما كوردستانێ بكەت».
پەیڤدارێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ رۆهنكر ژی» ل مادەیا 29 ژقانوونا ئیدارەیا مالی گەلەك ب ئاشكرا باس ل وێ چەندێ هاتیە كرن 50% ژ گومرك و باجا بۆ ئیراقێ بیت، رسوماتێن ل دووڤ قانوونێن هەرێما كوردستانێ هاتینە دیاركرن دێ 100% بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بن، ئەوێن ل دووڤ قانوونا ئیراقێ دهێنە بجهئینان دێ 50% بۆ ئیراقێ بن، مە كێشە د وێ چەندێدا نینە و ل دوماهی كۆمبوونا جڤاتا وەزیرێن هەرێما كوردستانێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ باس ل وێ چەندێ كر مە 100% ئەو داهات دڤێت».
هەورامی باس ل وێ چەندێ ژی كر» جڤاتا دەولەتێ بڕیارێ ل سەر هەرێما كوردستانێ نادەت، بەلكو تنێ دێ بۆچوونا وێ هێتە وەرگرتن، ئەوژی حوكمەتا ئیراقێ یا داخوازكری، نەك مە، تنێ بەرچاڤرۆهنییە و دێ ب حوكمەتا ئیراقێ هێتە دان، پێشتر دادگەها بلند یا فیدرالی ئێكلاكریە، نوكە ژی جڤاتا دەولەتێ، نزانین پاشی دێ چ لێهێت، لەوما دەستێوەردان تێدا دهێتە كرن، ب گۆڕەی قانوونێ هەموو یا هاتیە دیاركرن و یا رۆهن و ئاشكرایە».

جڤاتا وەزیرێن هه‌رێما كوردستانێ دوھـی ب سه‌رپه‌رشتییا مه‌سرور بارزانى، سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ئاماده‌بوونا قوباد تاله‌بانى، جێگرێ سه‌رۆكێ حكومه‌تێ کۆمبوو و داخواز ژ بەغدا کر پێشنیازا وان دەربارەی داهاتێ نە نەفتی قەبوول بکەن.
د کۆمبوونێ دا جڤاتا وەزیران وەزارەتا دارایی راسپارد کو ل گەل دەستەیا خانەنشینی یا نیشتیمانی یا فیدرال، رێکارێن یاسایی بۆ دابینکرنا مووچەیێ خانشینییێ یێ هێزێن پێشمەرگەیی بگریتەبەر و ب زووترین دەم مووچەیێ وان یێ خانەنشینییێ یێ پاشئێخستی بهێتە مەزاختن.
ل دۆر داهاتێ نەپەترۆلی یێ هەرێمێ جڤاتا وەزیران داخوازێ ژ حکومەتا فیدرال دکەت؛ ل دووڤ یاسایێن فیدرال و بڕیارا دادگەها فیدرال پێشنیازێن مە بۆ ئێکلاکرنا بابەتێ داهاتی بکەتە بنەما، دا کو ئێدی مووچە و شایستەیێن دارایی نەهێنە گیرۆکرن.
ھەروەسا وەزارەتا سامانێن سروشتی بۆ دوبارە هنارتنا پەترۆلێ هاتە راسپاردن دا کو بزاڤێن چڕ بکەت و پەترۆل بهێتە هنارتن و ئاستەنگ نەمینن.
دیسا د کۆمبوونێ دا بڕیارا لێخۆشبوونا 15% یا پێشینە و قەرێن سەر ب بەنکێن وەزارەتا دارایی ڤە هاتە دان و هەتا 31-12-2025 دێ لێخۆشبوون یا بەردەوام بیت.